عوامل موثر در موفقیت iui، کدامند؟

سوال : چه عواملی در داشتن یک iui موفق تاثیرگذارند؟

پاسخ : تلقیح داخل رحمی اسپرم یا همان iui یکی از روش های کمک باروری است که در زوج های نابارور استفاده میشود. در روش iui مسیر رسیدن اسپرم به تخمک کوتاه میشود به این خاطر که اسپرم ها از طریق کاتتر به داخل حفره رحم تزریق میشوند.
یکی از عوامل تاثیر گذار بر موفقیت iui کیفیت اسپرم است، کیفیت اسپرم ها را از طریق سانتریفیوژ و عملیاتی به نام شستشو اسپرم افزایش می‌یابد.
مهمترین عامل تاثیر گذار روی موفقیت iui سن خانم است مثل بارداری طبیعی اگر سن خانم افزایش یابد احتمال بارداری و تولد نوزاد سالم کاهش می یابد به خاطر همین سن زیر ۳۵ سال ایده ال ترین سن جهت انجام iui است که در این صورت احتمال موفقیت در هر سیکل ۱۵ تا ۲۰ درصد است.
عامل دیگر عدم وجود اختلالات شدید فاکتورهای مردانه است و زوجین مبتلا به ناباروری با فاکتور خفیف مردانه میتوانند از iui بهرمند شوند.
یکی دیگر از عوامل تاثیرگذار باز بودن لوله های رحمی است و خوشبختانه اگر یکی از لوله های رحمی هم باز باشد امکان بارداری با iui وجود دارد. از دیگر عوامل موثر در موفقیت iui: داروهایی هستند که برای تحریک تخمک گذاری استفاده میشوند. رشد چند فولیکول به این دلیل که تخمک های بیشتری برای لقاح در دسترس هستند. استفاده از اسپزم تازه و تکرار iui حداقل ۳ تا ۴ بار و در آخر اینکه اصلاح سبک زندگی، مصرف غذای سالم، انجام ورزش و پرهیز از مصرف الکل و دخانیات هستند.

برای آگاهی بیشتر از عوامل موثر در موفقیت iui به سراغ دکتر لاله صادقی رفتیم. از شما دعوت میکنیم ویدئو زیر را تماشا کنید. برای مراجعه به دکتر لاله صادقی یا دریافت نوبت از مطب دکتر لاله صادقی کلیک کنید.

تلقیح داخل رحمی اسپرم یا IUI به عنوان یکی از روش های کمک باروری جهت درمان ناباروری مورد استفاده قرار می گیرد. در IUI، مسیر دسترسی اسپرم به تخمک کوتاه تر می شود، زیرا دیگر لازم نیست اسپرم مسیر واژن و دهانه رحم را طی کند تا به تخمک برسد و مستقیما در داخل حفره رحم قرار داده می شود.

کیفیت اسپرم در نمونه مایع منی تهیه شده که باید به داخل رحم انتقال یابد، بسیار حائز اهمیت است. کیفیت اسپرم را می توان با عملیاتی به نام شست و شوی اسپرم افزایش داد. میزان تولد نوزاد زنده در هر چرخه آی یو آی، بین ۵ تا ۱۵ درصد است. اما میزان IUI موفق گزارش شده در تحقیقات مختلف کاملاً متفاوت است. مثلا در برخی مطالعات این عدد ۸ درصد و در برخی ۲۰ درصد گزارش شده است.

عوامل متعددی مانند استفاده از داروهای محرک تخمک گذاری، سن خانم، عدم انسداد لوله های رحمی، شرایط مساعد لانه گزینی، تعداد دفعات تکرار IUI و ... در موفقیت آی یو آی موثر هستند. مطالعات متعدد نشان می دهند که در ۹۰-۹۵٪ موارد، IUI موفق طی ۳-۴ مرتبه تلاش و تکرار فرآیند ای یو ای اتفاق می افتد. در این مطلب سعی داریم عوامل تاثیرگذار در افزایش شانس موفقیت IUI را بررسی نماییم.

عوامل تاثیرگذار در موفقیت IUI

سن

مهمترین عامل در IUI موفق، سن است. در روش ای یو ای همانند بارداری طبیعی، به دلیل کاهش کیفیت تخمک با افزایش سن، احتمال باردار شدن و تولد نوزاد سالم کاهش می یابد. اکثر متخصصان باروری، انجام IUI را در سنین بالاتر از ۴۰ سال توصیه نمی کنند. ایده آل ترین سن برای انجام ای یو ای در زنان، زیر ۳۵ سال است؛ چرا که در این سن در هر سیکل قاعدگی ۱۵-۲۰٪ شانس موفقیت برای IUI وجود دارد. این در حالی است که شانس IUI موفق در زنان ۳۵-۴۰ ساله، حدود ۱۰٪ و در زنان بالای ۴۰ سال، فقط ۵٪ یا کمتر است.

عدم وجود مشکلات مربوط به تخمک گذاری

از هر 10 زن یک نفر دارای مشکلات تخمک گذاری است و با اختلالاتی مانند تنبلی تخمدان یا سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS) مواجه است. این افراد معمولا قاعدگی هایی با فواصل زیاد یا نامنظم دارند. پس از بررسی های انجام شده مشخص شده است که PCOS یا سندرم تخمدان پلی کیستیک شایع ترین اختلال تخمک گذاری است. این زنان اغلب برای درمان ناباروری خود به داروهایی مانند لتروزول، کلومیفن یا گنادوتروپین ها نیاز دارند.

IUI در افراد مبتلا به تخمدان پلی کیستیک تنها در صورتی موفق خواهد بود که خانم تخمک گذاری داشته باشد. انجام IUI به همراه دارو، اندکی تاثیر مثبت در میزان لقاح ایجاد می کند، به خصوص اگر اختلال جزئی در کیفیت اسپرم وجود داشته باشد؛ یعنی اسپرم ضعیف باشد و حرکت اسپرم ایده آل نباشد.

عدم وجود اختلالات شدید در فاکتورهای مردانه

زوجین مبتلا به ناباروری با فاکتور مردانه خفیف می توانند از IUI برای درمان ناباروری بهره ببرند، اما این روش برای مردان با مشکلات شدید در کیفیت اسپرم مناسب نیست، زیرا IUI فقط تسهیل کننده بارداری طبیعی است. درست است که در IUI اسپرم در رحم قرار می گیرد، اما برای باروری تخمک باید حرکت کند و خودش را به تخمک برساند. اگر تعداد اسپرم مرد خیلی کم باشد یا اسپرم ضعیف باشد، احتمال اینکه اسپرم به خودی خود به تخمک برسد بسیار کم است.

در بیشتر موارد، پزشک IVF یا ICSI را برای درمان ناباروری شدید به علت اسپرم ضعیف، در مردان توصیه می کند. اگر هیچ اسپرمی در انزال وجود نداشته باشد، حتی ممکن است جراحی برای بازیابی اسپرم از داخل بیضه انجام شود. به طور کلی IUI به بیماران با کمتر از 7 میلیون اسپرم متحرک توصیه نمی شود. محققان دریافتند میزان بارداری در زوجینی که تعداد اسپرم متحرک آن ها پس از شستشو حداقل 9 میلیون عدد است، در هر سیکل IUI، 9/16 درصد است. این میزان برای تعداد اسپرم بالاتر، تغییری نمی کند اما برای بیماران با تعداد اسپرم کمتر از 9 میلیون، میزان IUI موفق به طور پیوسته کاهش می یابد.

باز بودن لوله های رحمی (فالوپ)

خوشبختانه برای وقوع بارداری، باز بودن حتی یک لوله رحمی کافی است. اگر یک لوله مسدود شده و تنها یک لوله باز باشد، بارداری هنوز هم ممکن است اتفاق بیفتد؛ گرچه نرخ بارداری بر اساس محل انسداد در لوله رحم ممکن است متفاوت باشد. نرخ بارداری در زنانی که در قسمت دیستال (نزدیکترین قسمت به تخمدان) انسداد دارند حدود 4/7 % و در زنانی که در قسمت پروگزیمال (نزدیک به رحم) دچار انسداد هستند، حدود 87/21 % است.

افزایش تعداد فولیکول ها

هدف از تحریک تخمدان با داروها، تولید فولیکول های بیشتر است تا تخمک بیشتری برای لقاح در دسترس باشد تا بدین صورت، احتمال بارداری در آن ماه افزایش یابد. تحریک تخمدان با دارو، یک فرآیند کنترل شده برای دستیابی به تخمک های بیشتر است. لازم به ذکر است که هدف از تحریک تخمدان، رسیدن به بارداری چند قلویی نیست، بلکه افزایش احتمال بارداری است. در کل بارداری تک قلویی خطر کمتری برای مادر و جنین دارد زیرا رحم یک زن برای پرورش یک جنین طراحی شده است؛ بنابراین، هدف بیشتر پزشکان ناباروری، هدیه یک بارداری تک قلویی به زوجین است. اکثر زنانی که در چرخه دارویی ای یو ای قرار می گیرند و دارای ۴ فولیکول یا بیشتر باشند، مجاز به انجام IUI نخواهند بود.

نوع دارو

بیشتر چرخه های IUI با تجویز داروهای درمان ناباروری همراه است تا تخمدان را برای تولید تخمک اضافی تحریک کنند.

سه داروی اصلی مورد استفاده در چرخه دارویی IUI عبارتند از: کلومید یا همان کلومیفن، لتروزول و گنادوتروپین. کلومید و لتروزول هر دو داروی خوراکی هستند که به مغز پیام می دهند تا به تخمدان ها سیگنال های قویتری برای تخمک گذاری ارسال کنند، در حالی که گنادوتروپین یک داروی تزریقی است و مستقیماً روی تخمدان تاثیر می گذارد تا فولیکول های بیشتری تولید کند. توجه به این نکته مهم است که گرچه کلومید و لتروزول شانس مشابهی در تولد یک نوزاد زنده دارند، اما لتروزول به طور کلی عوارض جانبی کمتری داشته و مهمتر از همه، میزان تولد نوزاد زنده را افزایش می دهد.

استفاده از اسپرم تازه

در تکنیک آی یو آی می توان هم از اسپرم تازه و هم از اسپرم فریز شده استفاده کرد، اما بهتر است از اسپرم تازه استفاده کرد زیرا انتظار می رود اسپرم در روند ذوب شدن از بین برود. اسپرم های تازه شسته شده حدود ۲۴-۳۶ ساعت زنده می مانند در حالی که اسپرم های ذوب شده و شسته شده فقط ۱۲-۲۴ ساعت عمر دارند. در یک مطالعه مقایسه ای، میزان وقوع بارداری در روش IUI با استفاده از اسپرم تازه در مقایسه با اسپرم منجمد، بعد از یک چرخه ۲/۲۱ % در مقابل ۸/۱۵ % بود. این آمار در ۳ دوره تکرار آی یو آی، به ۴۸٪ در اسپرم تازه در مقابل ۲۲٪ در اسپرم منجمد رسید.

استفاده از اسپرم تازه در مواردی با محدودیت مواجه است زیرا همواره در دسترس نیست؛ به طور مثال در زوجینی که از یکدیگر فاصله جغرافیایی دارند، مردانی که دارای اسپرم ضعیف هستند و پس از درمان به صورت موقتی اسپرم های سلامت دارند، استفاده کنندگان از اسپرم های اهدایی و مردانی که به علت مصرف داروی خاص در آینده یا شیمی درمانی مجبور به فریز اسپرم هستند، استفاده از اسپرم فریز شده تنها گزینه خواهد بود.

تکرار ای یو ای

در بارداری طبیعی، توصیه می شود بیش از 6 ماه تا یک سال برای بارداری تلاش شود و این تکرار است که موفقیت را تضمین می کند. این موضوع تا حدی در مورد IUI نیز صادق است. آمار نشان می دهد که بیشتر بارداری هایی که با روش IUI حاصل می شوند، در سه تا چهار چرخه تکرار IUI اتفاق می افتند. طی یک پژوهش انجام شده، 88٪ از کل عمل های IUI موفق در سه دوره و 95٪ در چهار دوره اتفاق می افتند. در صورتی که بعد از ۳ یا ۴ مرتبه تکرار این روش، IUI موفق نبود، بهتر است به استفاده از روش آی وی اف (IVF) فکر شود.

دیگر اقدامات موثر در موفقیت IUI

همانطور که گفته شد، عواملی مانند سن، کیفیت تخمک و کیفیت اسپرم در داشتن IUI موفق بسیار مهم هستند. همچنین دریافتیم که مصرف دارو در سیکل ای یو ای می تواند تعداد تخمک ها را افزایش داده و میزان موفقیت IUI را به میزان قابل توجهی بهبود بخشد.

علاوه بر این موارد، اقدامات جزئی دیگری وجود دارند که گمان می رود ممکن است در موفقیت IUI نقش داشته باشند؛ به طور مثال بیشتر متخصصان باروری توصیه می کنند که بیمار بلافاصله پس از انجام تلقیح، پشت خود را صاف نگه دارد. تحقیقات نشان داده اند که احتمال بارداری در زنانی که تا پانزده دقیقه بعد از تلقیح دراز می کشند 10٪ بیشتر از کسانی است که بلافاصله از حالت خوابیده برمی‎خیزند. تغییر در سبک زندگی نیز از بهترین راهکار ها در درمان ناباروری است.