پیشگیری از اسهال نوزادان، چه کارهایی لازم است؟

کودکانی که با شیرمادر تغذیه می شوند ممکن است روزانه شش تا هشت نوبت هم دفع مدفوع داشته باشند که اسهال تلقی نمی شود و نیاز به درمان ندارد.در هنگام اسهال، بدن به دو دلیل در معرض خطر است: یکی دفع آب و دیگری دفع غذا و ترکیبات ارژی زا قبل از هضم و جذب در لوله گوارش. بنابراین توصیه می شود که اسهل را جدی گرفته و با پزشک مشورت کنید. به ویژه در مورد نوزادان(یک ماه اول زندگی) باید توجه بیشتری صورت گیرد، چرا که اسهال در آنها می تواند نشانه بیماریهای خطرناکی باشد و لازم است حتما توسط پزشک بررسی شوند.

نکات زیر را هم درنظر داشته باشید:
غذای شیرخوار در هنگام اسهال قطع نشود، شیرمادر بدون هیچ محدودیتی باید ادامه یابد. اگر کودک به هر دلیلی با شیرخشک تغذیه می شود، نیازی به تغییر نوع شیرخشک، رقیق و یا قطع کردن آن نیست، بلکه برعکس برای جبران آب و غذای دفع شده از بدن باید تعداد دفعات تغذیه کودک نسبت به زمان قبل از بیماری بیشتر شود و این کار تا دو هفته بعد از قطع اسهال ادامه یابد.اگر سن کودک بیشتر از 4 تا 6 ماه است و غذای کمکی مصرف می کند نیاز به قطع آن نیست، فقط برای تحمل بهتر توصیه می شود که غذا با حجم کمتر ولی با دفعات بیشتر داده شود. غذای مصرفی شیرخوار بسته به مناطق مختلف عادات غذایی مردم متغیر است، ولی به طور کلی بهتر است از غذاهایی که حجم کم و انرژی زیاد دارند مثل روغن و چربیها استفاده شود. مصرف غذا در درمان و ترمیم آسیب های ایجاد شده در هنگام اسهال بسیار موثر است و قطع تغذیه عملی است بسیار خطرناک که می تواند باعث طولانی شدن اسهال، سوتغذیه و حتی مرگ شود. برخی عقیده دارند بهتر است مواد جامد از رژیم غذایی کودک حذف شود که اشتباه است. فقط باید غذای کودک خوب پخته شود و خمیر و نرم گردد تا هضم آن برای سیستم گوارش وی آسانتر باشد.کودک اسهالی باید مایعات بیشتری مصرف کند. در اسهال بدلیل آبکی بودن مدفوع و افزایش تعداد دفعات اجابت مزاج آب بیشتری از بدن خارج می شود، که باعث کم آبی و خطرات ناشی از آن می گردد. این مساله با مصرف مایعات قابل پیشگیری است. ادامه مصرف شیرمادر یا شیرخشک اولین قدم برای حصول این مقصود است. در کودکانی که بالای 4تا6 ماه سن دارند مصرف مایعات حاوی نمک (مثل لعاب برنج حاوی نمک، سوپ سبزیجات، سوپ جوجه) و یا مایعات بدون نمک (مثل چای شیرین نشده و آب میوه شیرین نشده) مفید است.نکته مهم آن است که مصرف مایعاتی که بوسیله شکر شیرین می شوند مثل انواع آب میوه های تجاری، چای شیرین، نوشابه و ... به هیچ وجه در طول اسهال و حتی بعد از ان توصیه نمی شود، چرا که خود باعث تشدید اسهال و کم آبی می شود. پودر سرم خوراکی او-آر-اس(ORS) که مایع نجات بخش کودکان لقب گرفته است راه دیگری برای جبران کمبود مایعات در کودک است.

روش استفاده او-آر-اس:
هر پاکت ORS باید در یک لیتر آب (حدود ۴ لیوان) حل شود. محلول حاصله تا ۲۴ ساعت در یخچال قابل نگهداری است. بعد از هر نوبت اسهال حدود ۵۰ سی سی (یک چهارم لیوان) از محلول را به کودک بدهید( برای کودکان بالاتر از ۲ سال تا ۲۰۰ سی سی بسته به نیاز کودک می توان داد). این محلول بهتر است با قاشق چای خوری یا مربا خوری با فواصل هر یک تا دو دقیقه به کودک داده شود.در صورت استفراغ جای نگرانی نیست. فقط ۱۰ دقیقه صبر کنید و بعد تجویز مایع را با سرعت کمتر مثلا هر سه دقیقه ادامه دهید. استفاده از شیشه و پستانک برای تجویز محلول سرم خوراکی ممنوع است.اسهال های کودکان معمولا نیازی به تجویز داروهای ضداسهال و آنتی بیوتیک ندارند، به جز موارد معدودی که باید حتما با نظر پزشک باشد.در صورت بروز موارد زیر حتما دوباره به پزشک یا مراکز درمانی مراجعه کنید:
تب
بی حالی کودکف در حدی که میل و توان وی برای تغذیه کاهش یافته باشد.
اسهال نوزادان (ماه اول زندگی)
استفراغ های غیرقابل کنترل ، اسهال خونی
اسهالی که پس از سه روز مصرف ORS بهتر نشده باشد.

تشنگی شدید،تشدید اسهال و بدتر شدن حال عمومی کودک.

برای پیشگیری از اسهال باید چه کرد؟
تغذیه انحصاری شیرخوار با شیرمادر تا چهار الی شش ماهگی
پرهیز از به کار بردن شیشه و پستانک
شستن دستها پس از توالت و قبل از تهیه غذای کودک
آماده کردن غذای کودک در مکانی تمیز و بهداشتی و در ظروفی تمیز
پختن و یا جوشاندن غذای کودک
استفاده از یخچال برای نگهداری غذای شیرخوار
گرم کردن موادغذایی که بیش از 2 ساعت از تهیه آن می گذرد.
استفاده از وسایل غذاخوری تمیز مثل قاشق
استفاده از آب سالم و بهداشتی ( درمناطقی که مشکوک به تمیز بودن آب هستید می توانید از آب جوشیده سرد استفاده کنید. جوشاندن زیاد لازم نیست، آنقدر که آب به جوش برسد کافی است)
استفاده از توالت های بهداشتی و آداب دفع مدفوع بهداشتی
واکسیناسیون، بویژه واکسن سرخک که احتمال بروز و شدت اسهال را کاهش می دهد.