چگونه نوزادی آرام داشته باشیم؟

صدای گریه برخی از «کودکان پرنیاز» چنان آزاردهنده است که اطرافیان را به ستوه می آورد. به چنین کودکانی از همان روزهای اول تولد می توان آموزش داد تا آرام تر باشند.

هم اتاق شدن با مادر
در یک مورد، نوزادی پس از تولد، گریه های گوش خراشی سر داده و سکوت بخش زایمان بیمارستان را بر هم زده بود. صدای گریه او، آن چنان مزاحم بود که به محض این که می گریست، پرستاران او را از اتاق نوزادان بیرون می بردند و تحویل مادرش می دادند. در اولین روزهای تولد جلسه مشاوره ای با پدر و مادر نوزاد تشکیل داده به آنان آموزش دادند تا با ایجاد روابط عاطفی گریه های مزاحم نوزاد را آرام تر سازند.
به پیشنهاد پزشک، از آن پس نوزاد و مادرش هم اتاق شدند و در نتیجه گریه های کودک که با شیر دادن سریع پاسخ داده می شد آرام گردید.
بدین ترتیب نوزاد را در منزل حداقل روزی سه ساعت در اتاقش تنها می گذاشتند و اگر شرایط عادی بود، والدین می توانستند چند ساعتی را که نوزاد می خوابید، چرتی بزنند.
پس از دو هفته نظارت کامل، نتیجه حاصله شگفت انگیز، ولی قابل پیش بینی بود؛ گریه های او به طور قابل ملاحظه ای آرام تر شده بود. مادرش اقرار کرد که صدای گریه او آرام تر و دلنشین تر شده است.
از آن جا که گریه نوزاد برای مادران جوان یکی از اولین و قوی ترین محرک های عاطفی است، بنابراین باید از همان لحظه تولد به نوزاد آموخت که بهتر بگرید.
بعضی از نوزادان تا دو هفته اول تولد خیلی ناآرام نیستند، اما پس از آن صدای گریه آن ها آزاردهنده تر می شود. به قولی این دو هفته «مهلت مقرر» است.
در مورد نوزادانی که احتمال می رود ذاتاً ناآرام باشند، به والدین آن ها دو هفته فرصت داده می شود تا آنان را آرام تر سازند. اگر به نوزاد به اندازه کافی محبت نشود، ناآرامی های او شروع خواهد شد.
در بدو تولد، کودک ناآرام را نمی توان تشخیص داد. در حالی که او به ما خیره شده و با زبان بی زبانی می گوید: «مامان، بابا، من کودک فوق العاده ای هستم و احتیاج به مراقبت فوق العاده دارم. اگر این کار را بکنید در کنار هم از زندگی لذت خواهیم برد، در غیر این صورت زندگی مشکلی خواهیم داشت.»
اتاق بچه ها را در یک زایشگاه پیش چشمان خود مجسم نمایید. حالا همه اتفاقاتی را که در آن جا می افتد از نظر می گذرانیم، اتاق بچه ها پر از نوزاد است. می خواهیم ببینیم مراقبت هایی که در ساعات اول از نوزاد به عمل می آید، چه تأثیراتی در خلق وخوی او باقی می گذارد. نوزادی کوچک در تخت خواب کوچک خود خوابیده است، با احساس گرسنگی از خواب بیدار می شود و شروع به گریه می کند. به تدریج ۲۰ نوزاد دیگر یکی پس از دیگری در تخت خواب های خود بیدار می شوند و گریه را سر می دهند. تنها پرستار اتاق نوزادان که هیچ گونه رابطه عاطفی با هیچ یک از آن ها ندارد، اولین «گریه های نیاز» را می شنود و تا آن جایی که وقت داشته باشد به آن ها پاسخ می دهد. سپس کودک را که مدتی گریسته تحویل مادر می دهد. مادر که در این صحنه غم انگیز حضور نداشته و اولین فریاد نیاز نوزادش را نشنیده تا احساس مادرانه را در او بیدار کند، نوزاد را در آغوش می گیرد. به این ترتیب مدتی از اولین گریه کودک گذشته و از آن فریادهای پر از نیاز فقط صدایی خسته باقی مانده که آرامش مادر را بر هم می زند. مادر که به دلیل مشکلات بعد از زایمان خسته روی تخت خواب خوابیده و چند وسیله به دست و پاهایش وصل شده به خوبی از عهده آرام کردن او برنمی آید و چون به اندازه کافی شیر برای تغذیه نوزاد ندارد، بنابراین نوزاد بلندتر می گرید. در این حالت مادر احساس گناه کرده و سرانجام پرستار را صدا می کند و بچه را به او تحویل می دهد. به این ترتیب از روز اول بین مادر و نوزاد فاصله ای ایجاد می شود و مادر که از گرفتن علایم نیاز کودک در ساعات اول محروم بوده است، اولین جرقه عاطفه مادری را حس نمی کند. سرانجام مادر و نوزاد مانند دو بیگانه اما در کنار هم بیمارستان را ترک می کنند. نوزاد و مادر درست در لحظاتی که نیاز حیاتی به یکدیگر داشتند، از یکدیگر دور شدند.
وضعیت نوزادانی که در موقعیت هم اتاقی با مادر قرار می گیرند کاملاً متفاوت است. زمانی که نوزاد می گرید، مادر که در آن جا حضور دارد «فریاد نیاز» کودک را می شنود و علایم را دریافت می کند. او نوع نیاز را از کیفیت گریه نوزاد درک می کند و بلافاصله او را در آغوش می گیرد و شیر می دهد. بنابراین نوزاد با فریادهای طولانی خود مزاحمتی برای دیگران ایجاد نمی کند. در این جا مادر است که علایم صوتی گریه را دریافت می کند، نه پرستار!
«فریاد نیاز» کودک، انگیزه ای است برای به حرکت در آوردن هورمون های مادر که با هشداری حیاتی، او را به مراقبت از کودک وادار می کنند.
پس از مدتی مراقبت از کودک، پدر و مادر به تدریج به علایم صوتی نوزاد بیش تر پاسخ می دهند و در نهایت با تمرین زیاد، با نشانه های قبل از گریستن نیز آشنا خواهند شد. زمانی که کودک بیدار می شود، پیچ و تاب می خورد و با صورتش شکلک در می آورد. مادر می داند که علامت بعدی صدای گریه خواهد بود. بنابراین قبل از شروع گریه، نیاز او را برطرف می کند؛ و کودک می آموزد که برای رفع احتیاجاتش نباید بی قراری کند. به این ترتیب بین مادر و فرزند هماهنگی حیاتی به وجود می آید، کودک کم تر بی قراری می کند و عواطف مادر شکوفاتر می شود.
نوزادانی که تحویل اتاق نوزادان می شوند، بیش تر می گریند ولی گریه نوزادان هم اتاق با مادر کم تر و مؤثرتر است.

واکنش مناسب نسبت به گریه
به خاطر داشته باشید گریه کودک علامتی هشداردهنده است و باید به آن توجه شود، نه عادتی که باید از بین برود. اگر نیاز کودک برآورده شود، آن گاه شبکه ارتباطی گریه به موقع به کار خود پایان خواهد داد. گریه های کودک شما علامتی است که باید به آن پاسخ داد و آن را نرم تر کرد. در آن صورت به اصوات ملایم تری تبدیل می شود و سرانجام مهارت ارتباطی ایجاد می گردد.
با شنیدن صدای گریه کودک و با درک ضرورت، سریعاً واکنش نشان دهید، درنگ جایز نیست. فکر نکنید که «چرا باید گریه کند؟ آیا می خواهد مرا به انحصار خود درآورد؟ نباید لوسش کنم؟» برای تجزیه و تحلیل نوع گریه وقت بسیار است. پس از درک و تکمیل ارتباط دوجانبه، می توانید به این مسائل رسیدگی کنید. درک علت گریستن طفل در مرتبه بعدی قرار دارد. بهتر است سریعاً به او پاسخ دهید. اگر با مهربانی و عطوفت و بدون درنگ به کودک پاسخ دهید قدرت درک خود را تقویت کرده اید تا جایی که علت گریه کودک را بهتر می فهمید.
مادر جوانی که نصایح یکی از نزدیک ترین دوستانش را در مورد نگه داری از نوزاد شنیده و عمل کرده بود، در یک جلسه مشاوره احساس خود را چنین بیان می کند: «یک شب حدود ساعت ۳ پسرم طبق معمول گریان از خواب برخاست. تصمیم گرفتم صبر کنم تا خودش آرام بگیرد. وقتی به سراغش رفتم از شدت خشم دیوانه شده بود. هرگز این تجربه را تکرار نخواهم کرد. خیلی احساس گناه می کردم. گریه های او برای هر دوی ما تجربه بدی بود.»
به والدین؛ به خصوص مادر، نوعی سِنسورهای درونی (اعصاب حساس) اعطاء شده که هرگاه به آن جواب مثبت داده شود، احساس درستی و اگر پاسخ منفی و نادرست بشنوند، احساس نادرستی می کنند که همان احساس گناه است. این احساس به شما اعلام می کند که در برابر علایم هشداردهنده سنسورهای درونی تخلف نموده اید یا خیر. هرگاه مادری اعتراف نماید که: «دیگر گریه های فرزندم مرا ناراحت نمی کند»، چراغ خطر روشن می شود، این جا مادر و فرزند مشکل ارتباطی دارند.
اگر نیازهای کودک را بشناسید و به موقع آن ها را برآورده سازید، گریه های او آرام می شود و چون نیازهایش رفع می گردد و علایمی که می فرستد و به موقع دریافت می شود، زیاد گریه نخواهد کرد.
این گفته عامیانه که «گریه برای ریه های کودک خوب است»، از نظر علمی و پزشکی، هرگز ثابت نشده است و هیچ پزشک و متخصصی آن را تأیید نکرده است. مطالعاتی که درباره گریه کودک انجام شده است، هیچ گونه فایده ای برای آن نشان نمی دهد. در حقیقت، گریه زیاد موجب افزایش تپش قلب و کاهش میزان اکسیژن خون می شود و حتی در مورد گریه های خیلی شدید و طولانی، خطر از بین رفتن کودک نیز وجود دارد. پدری که خود، پزشک اطفال است، درباره نصایح عامیانه می گوید: «اگر خونریزی شریان ها برای کودک فایده داشته باشد، گریه هم فایده دارد.» پند عامیانه و اشتباه دیگر این است که «کودک تان اگر وقت و بی وقت گریه می کند او را بغل نکنید، زیرا لوس و نق نقو می شود و همیشه گریه می کند!» این شعار یکی از مدارس قدیمی در زمینه روان شناسی رفتاری است که نه تنها با هیچ یک از فرضیه های روان شناسی و علمی مطابقت ندارد، بلکه روش تربیتی نادرستی است که نشان دهنده سلیقه شخصی نادرست مسئولین مدرسه است. مطالعات بیشتر نشان داده است نوزادانی که از بدو تولد به «گریه نیاز» آنان به سرعت پاسخ داده شده است، مانند کودکان بزرگ تر و حتی اطفالی که راه افتاده اند کم تر گریه و زاری می کنند. حتی برخی از متخصصان معتقدند که رشد فیزیکی نوزادانی که به گریه آن ها دیرتر پاسخ داده می شود، کُندتر است. شاید دلیل این امر آن باشد که کودک به هنگام ایفای مهارت های خود کنترلی، انرژی زیادی را از دست می دهد.

زمان غذا دادن به کودک
با تعیین وقت قبلی به کودک غذا ندهید، کودک هر وقت گرسنه بود باید غذا بخورد. بررسی ها نشان داده است که تعیین وقت قبلی و ساعت مقرر برای تغذیه کودک موجب بهانه گیری و بی قراری های بیش تر او می شود. کودک گرسنه، با شروع گریه های ملایم و سپس تبدیل آن به گریه های شدیدتر علایمی را ارسال می کند. بنابراین پرستار کودک برای راحتی و آسایش خود نباید منتظر فرارسیدن وقت تغذیه بماند و کودک را گرسنه نگه دارد.
با تعداد دفعات و طول مدت شیر دادن به نوزاد بیشتر آشنا شوید.

در آغوش گرفتن
نوزاد را حداقل مدت سه ساعت در روز در بغل یا بر پشت خود حمل نمایید. نوزادانی که از این محبت برخوردار می شوند، ۵۰ درصد کمتر گریه می کنند.
معمولاً اگر یک کودک ناآرام را حرکت دهید آرام می شود و حتی شاید بخوابد.
کودک را روی دست های تان تکان دهید و اگر آرام نشد سریع تر تکان دهید، مثلاً ۶۰ تا ۷۰ حرکت در دقیقه انجام دهید، یا با حرکت دادن پاهای تان، مثلاً در حالی که کودک با آغوش بند روی شکمتان قرار دارد (پایین را ببینید)، او را بالا و پایین بیندازید. یا کودک را در آغوش بگیرید و روی یک صندلی تاب خور (اگر در اختیار دارید) بنشینید و او را با خودتان تاب دهید.
یا کودک را در کالسکه اش بگذارید و به جلو و عقب حرکت دهید. اگر بتوانید کودک را کمی با کالسکه در خیابان بگردانید، بالا و پایین پریدن کالسکه در برآمدگی های سطح خیابان غالباً او را آرام می کند.
برای آرام کردن نوزاد، او را بغل کنید، زدن آرام و آهنگین و مالیدن پشت یا شکم کودک، اغلب او را آرام می کند، تکان بدهید یا راه ببرید. به یاد داشته باشید که در مدت نه ماه، نوزاد با این روش خو گرفته است. اگر با این روش نوزاد آرام نشد، او را در کالسکه یا اتومبیل بگذارید و مدتی در خیابان یا اتوبان به گردش ببرید. این کالسکه درمانی! یا اتوبان درمانی! روش مؤثری در آرام کردن و خواباندن نوزاد است.
بسیاری از اوقات همین که کودک را در آغوش بند بگذارید و کمی با خودتان بگردانید، آرام می شود. با این روش، دست های شما آزاد است و کودک هم با تماس جسمانی نزدیک با شما و هم با حرکتی که احساس می کند آرام می شود. اگر کودک به دلیل کاری که شما با او انجام داده اید، مثل عوض کردن پوشک، حمام کردن، یا لباس پوشاندن، گریه می کند، ممکن است گرداندن بهترین راه برای آرام کردن او باشد، و حتی شاید موجب خواب رفتن او شود.

منحرف کردن توجه کودک
نگاه کردن به چیزی ممکن است موجب شود که کودک حداقل تا مدتی فراموش کند که چرا گریه می کرده است این کار منحرف کردن توجه کودک است. شکل های رنگین و خوش رنگ ممکن است کودک را فریفته خود سازند. کودکان معمولاً به کارت پستال، کاغذ دیواری، یا لباس های شما خیره می شوند. چهره انسان و آینه نیز چیزهای خوبی برای انحراف توجه کودک است. قدم زدن در خانه و نشان دادن عکس ها یا خود کودک در آینه به او ممکن است موجب توقف گریه و آرام شدن کودک شود.
با دلایل گریه نوزاد آشنا شوید و راه های فهمیدن زبان گریه نوزاد بدانید:
تامل کردن
گوش دادن
مشاهده
ارزیابی