نشانه های بلوغ زودرس در کودکان، کنجکاوی والدین

یکی از مسائلی که هر پدر و مادری را نگران می‌کند، بلوغ زودرس فرزندشان است. بسیاری از پدرها و مادرها می‌خواهند بدانند که بلوغ زودرس چه علتی دارد؟ و آیا فرزندشان می‌تواند اثرات جسمانی و روانی این اتفاق را کنترل کند یا نه؟

بسیاری از بچه‌هایی که بلوغ زودرس را تجربه می‌کنند، به درمان نیازی ندارند. در موارد ضروری هم روش‌های درمانی معمولا به‌خوبی می‌توانند این مشکل را متوقف کنند.

در ادامه با مهم‌ترین واقعیت‌ها درباره علت‌های بلوغ زودرس و مسائل مربتط با آن آشنا می‌شوید.

بلوغ زودرس در چه سنی اتفاق می‌افتد؟

امروزه بلوغ طبیعی در دختران به‌طور متوسط بین ۸ تا ۱۳ سالگی و در پسران به‌طور متوسط بین ۹ تا ۱۴ سالگی اتفاق می‌افتد. بلوغ زودرس زمانی معنا پیدا می‌کند که بلوغ زودتر از موعد طبیعی شروع شود، و در ادامه از طریق رشد جهشی و بلوغ استخوانی پیشرفت کند. دخترانی که نشانه‌های آشکار بلوغ و پیشرفت آن را زودتر از ۷ سالگی و پسرانی که این اتفاقات را زودتر از ۹ سالگی تجربه کنند، دچار بلوغ زودرس شده‌اند. آمارها نشان می‌دهند که به‌طور متوسط، یک کودک از هر ۵ هزار کودک با بلوغ زودرس مواجه می‌شود.

انواع بلوغ

بلوغ زودرس به دو نوع کلی تقسیم می‌شود: مرکزی و محیطی. بلوغ زودرس مرکزی، شایع‌تر از نوع دیگر شناخته می‌شود. نوع مرکزی از نظر فرآیند با بلوغ طبیعی یکسان است، اما از نظر سنی زودتر اتفاق می‌افتد. در این حالت، غده هیپوفیز وادار به تولید هورمون خاصی به‌نام گونادوتروپین می‌شود. این هورمون، بیضه‌ها و تخمدان‌ها را برای تولید هورمون‌های تستوسترون یا استروژن تحریک می‌کند. همین هورمون‌ها هستند که باعث تغییرات دوره بلوغ، از جمله رشد پستان‌ها در دختران می‌شوند. بلوغ زودرس محیطی، کاملا با نوع مرکزی تفاوت دارد و حتی در موارد نادری اتفاق می‌افتد. در این حالت، هورمون‌های استروژن و تستوسترون، علائم بلوغ زودرس را تحریک می‌کند، اما مغز و غده هیپوفیز در این زمینه هیچ نقشی ندارند. بلوغ زودرس محیطی معمولا به‌علت مشکلات مختلف در تخمدان‌ها، بیضه‌ها، غده آدرنال یا کم‌کاری شدید غده تیروئید، بروز پیدا می‌کند. بعضی از متخصصان می‌گویند که به‌طور متوسط، بلوغ در برخی از کشورهای جهان مانند آمریکا زودتر از دوره‌های گذشته اتفاق می‌افتد، اما سن شروع قاعدگی تقریبا مانند گذشته باقی مانده است. با این وجود، مطالعات نشان می‌دهند که نشانه‌های اولیه بلوغ مانند رشد پستان‌ها، یک سال زودتر از دهه‌های قبلی شکل می‌گیرند.

نشانه‌های بلوغ زودرس چیست؟

نشانه‌های بلوغ زودرس و بلوغ عادی، معمولا با هم یکسان هستند. درواقع، زمان‌بندی آن‌ها با هم متفاوت است. نشانه‌های بلوغ زودرس از این قرار هستند: در دختران رشد پستان‌ها (که معمولا اولین نشانه است). قاعدگی (که معمولا در فاصله ۲تا ۳سال بعد از شروع اولین علائم، شکل می‌گیرد). در پسران رشد بیضه‌ها، آلت تناسلی و کیسه بیضه. دورگه شدن صدا (که معمولا از آخرین نشانه‌های بلوغ است). رشد جهشی نیز نشانه دیگری از بلوغ زودرس در پسران و دختران به شمار می‌رود. در بیشتر موارد، متخصصان از علت‌های شکل‌گیری بلوغ زودرس مرکزی (خصوصا در دختران) اطلاع دقیقی ندارند. بلوغ زودرس مرکزی در بعضی از موارد به‌واسطه بیماری‌ها و مشکلات مختلف، تحریک می‌شود. علت‌های زمینه‌ای هم در میان پسران و کودکان زیر ۶سال رایج‌تر هستند، مخصوصا اگر بلوغ سریعا درحال پیشرفت باشد. علت‌های زمینه‌ای می‌توانند شامل موارد زیر باشند: تومورها و غده‌هایی که معمولا خوش‌خیم هستند. آسیب‌های مغزی که تعادل هورمونی را تغییر می‌دهند. التهاب مغزی که گاهی اوقات در عفونت ریشه دارد. این لیست شاید نگران‌کننده به نظر برسد، اما فراموش نکنید که فقط تعداد کمی از موارد بلوغ زودرس مرکزی در پسران به علت‌های بالا ارتباط دارند. این اتفاقات در میان دختران نیز بسیار نادر هستند.

تغذیه در دوران بلوغ

عوامل موثر بر بلوغ زودرس

عوامل مختلفی وجود دارند که لزوما علت شکل‌گیری بلوغ زودرس نیستند، اما با بلوغ زودرس ارتباط دارند. آشنایی با این عوامل به همه پدرها و مادرها کمک می‌کند تا آگاهی بهتری نسبت به بلوغ زودرس پیدا کنند. این عوامل شامل موارد زیر می‌شوند:

جنسیت: احتمال شکل‌گیری بلوغ زودرس مرکزی در دختران، ۱۰برابر بیشتر از پسران است. ژنتیک: در بعضی از موارد، بلوغ زودرس می‌تواند به‌واسطه جهش‌های ژنتیکی خاصی که ترشح هورمون‌های جنسی را تحریک می‌کنند، شکل بگیرد. والدین یا خواهر و برادر کودکانی که این نوع از بلوغ زودرس را تجربه می‌کنند، در بیشتر موارد مبتلا به اختلالات ژنتیکی مشابه هستند.

نژاد: محققان هنوز نمی‌دانند که چرا نژاد در این زمینه نقش دارد، اما به‌طور کلی دختران آفریقایی-آمریکایی یک سال زودتر از دختران سفیدپوست بلوغ را تجربه می‌کنند.

چاقی : مطالعات متعددی نشان داده‌اند که نوعی ارتباط بین چاقی در دختران و افزایش خطر ابتلا به بلوغ زودرس وجود دارد. با این‌حال، محققان هنوز نمی‌دانند که این ارتباط تا چه اندازه مستقیم یا غیرمستقیم است. نکته مهم دیگر، ‌این‌که رابطه بین چاقی و بلوغ زودرس در میان پسران مشاهده نمی‌شود.

عوارض ناشی از بلوغ زودرس را نادیده نگیرید بلوغ زودرس می‌تواند باعث مشکلات جسمانی و عاطفی خاصی در بچه‌ها شود. پدرها و مادرها با بعضی از این مشکلات آشنایی دارند، اما آگاهی دقیق‌تر درباره این مشکلات می‌تواند به آنان در رفتار با فرزندشان کمک کند. این مشکلات شامل موارد زیر می‌شوند:

کوتاهی قد : درحالی که بچه‌های مبتلا به بلوغ زودرس معمولا قد بلندتری نسبت به سن‌ خودشان دارند، اما بعضی از آنان تا دوران بزرگ‌سالی همان‌طور کوتاه‌قد باقی می‌مانند.

دلیل این اتفاق چیست؟

وقتی که دوره بلوغ به پایان می‌رسد، رشد هم متوقف می‌شود. از آن‌جایی که بلوغ زودرس زودتر از بلوغ طبیعی تمام می‌شود، رشد این بچه‌ها نیز در سنین پایین‌تر متوقف می‌گردد و ممکن است که قد این بچه‌ها کوتاه‌تر از حالت عادی شود.

مشکلات رفتاری: بعضی از مطالعات نشان داده‌اند که نوعی رابطه بین بلوغ زودرس و مشکلات رفتاری وجود دارد، خصوصا در بچه‌هایی که رشد با تاخیر داشته‌اند. با این‌حال، بسیاری از متخصصان معتقدند که شواهد علمی در این زمینه قابل توجه نیستند.

فعالیت جنسی زودرس : اگرچه بسیاری از پدرها و مادرها نسبت به این موضوع نگران هستند، ‌اما شواهد علمی محکمی وجود ندارند که تمایل بچه‌های مبتلا به بلوغ زودرس را به فعالیت جنسی در سنین پایین اثبات کنند. علائم شِبه بلوغ زودرس را بشناسید حالت‌های مختلفی وجود دارند که در نظر والدین شبیه به بلوغ زودرس هستند، اما در ردیف بلوغ زودرس قرار نمی‌گیرند. البته متخصصان کودکان نیز گاهی اوقات در تشخیص این حالت‌ها اشتباه می‌کنند.

در ادامه با دو حالت مهم و شبیه به بلوغ زودس آشنا می‌شویم.

تلارک زودرس تلارک زودرس، همان رشد و تکامل زودهنگام پستان‌ها پیش از موعد طبیعی است. این اتفاق معمولا در دختران کم‌سن مشاهده می‌شود و ذهن والدین را به طرف بلوغ زودرس می‌کشاند. درحالی که این مساله واقعا والدین را آزار می‌دهد، اما به‌خودی خود برطرف می‌شود و اصلا نمی‌توان آن را با بلوغ زودرس یکی گرفت. بنابراین، تلارک زودرس به درمان نیاز ندارد ولی باید توسط متخصص کودکان ارزیابی شود.

پوبارک زودرس پوبارک زودرس

همان رشد و تکامل زودهنگام موهای زائد در ناحیه دستگاه تناسلی و زیربغل‌ها، پیش از موعد مقرر است. این مشکل می‌تواند به‌علت آدرناک زودرس اتفاق بیافتد، یعنی زمانی که غدد آدرنال شروع می‌کنند به ترشح زودهنگام هورمون‌ها. با این‌که چنین حالتی می‌تواند برای والدین ناخوشایند باشد، اما به‌طور کلی به‌عنوان مشکل در نظر گرفته نمی‌شود و در گروه نشانه‌های اولیه بلوغ هم قرار نمی‌گیرد. با این‌حال، از آن‌جایی که پوبارک زودرس می‌تواند نشان‌دهنده ترشح غیرطبیعی و بیش از حد هورمون‌های غدد آدرنال باشد، باید توسط متخصص کودکان ارزیابی شود.