مشارکت کودکان در کارهای خانه، چگونه درگیرشان کنیم؟

چه زمانی کودکم به اندازه ی کافی بزرگ شده است که بخواهد در کارهای خانه کمک کند؟ چه زمانی این کارها را از او بخواهم؟ این ها سوال هایی هست که مدام می شنویم.

به عنوان والدین به راحتی می توانیم اتاق کودکان مان را تمیز و آن ها را به تخت خواب شان بفرستیم و با خود بگوییم کار اصلی کودک بازی کردن است و آن ها احتیاجی به مشارکت در امور منزل ندارند. آموزش نظم به کودکان و مشارکت آنان در امور منزل نیازمند صبر و بردباری است ولی می تواند در دراز مدت نقش به سزا و مفیدی را برایشان ایفا کند.

شاید بهتر باشد برعکس این روش کار کنید و از خود بپرسید "من از بچه هایم در ۵ یا ۱۰ سالگی توقع چه کارهایی دارم؟" زمانی که توقعات خودمان را بدانیم متوجه می شویم که آن ها چه مهارت هایی لازم دارند و سپس بر روی آن مهارت ها کار می کنم. اگر از چیزهای کوچک شروع کنید نتایج فوق العاده ای خواهد داشت.

کودکان نوپای ۱۲ یا ۱۸ ماهه می توانند با کمک سایرین، اسباب بازی هایشان را درون سبد بیندازند. هرچه در سنین پایین تر کودک را درگیر امور منزل کنید بهتر است!

اکنون به ۸ مورد از مواردی که می توانید برای آموزش قوانین منزل به کودک و تشویق به تمیزکاری کودکان تان انجام دهید می پردازیم. این مطالب را از زبان کسی که آنها را تجربه کرده مطرح کرده ایم.

۱- با حداقل ها شروع کنید

قبل از این که تمیزکاری را به کودکانم بیاموزم؛ شروع کردم به وارسی خانه و تلاش کردم تا نقاط بهم ریخته را با جزییات ببینم. جای اسباب بازی ها را مرتب می کردم به گونه ای که هر اسباب بازی جای مخصوص به خودش را داشت و برای تعدادی از آن ها دنبال جای جدیدی گشتم. همچنین به کشوها و گنجه ها رسیدگی می کردم و لباس هایی که خیلی کوچک و غیرقابل استفاده شده بودند را کنار میگذاشتم، در نتیجه فضای بیشتری به وجود آمد. زمانی که وسایل زیادی برای مرتب کردن ندارید نظافت برای شما و فرزندان تان کمتر آزار دهنده است.

ما در اتاق بازی مان کشو های کوچکی داریم که پر از اسباب بازی است. درون اولی پازل، دومی آدمک و دیگری عروسک های مغناطیسی است. مسلما برداشتن اسباب بازی های یک کشو و مرتب کردن آن ها به مراتب آسان تر از مرتب کردن محتوای چند کشو است.

۲- انتظارات واقعی داشته باشید

بعد از همه ی این ها خودم را با توقعاتم وفق دادم. کودک من دوست دارد که اسباب بازی هایش را خراب کند و به راحتی می تواند اتاق را در عرض چند دقیقه به هم بریزد اما مدت زمانی ای که طول می کشد تا همه اسباب بازی ها به جای خودشان برگرداند بسیار بیشتر است! واقعا چرا؟! کودکان نوپا، که هنوز در حال یادگیری وفق دادن و منطبق کردن خودشان و گوش دادن به راهنمایی ها هستند شاید قادر باشند چیزهای کوچکی را به هم بریزند، در حالی که یک کودک ۳ ساله می تواند به سرعت یک شلختگی بزرگی به بار بیاورد.

دادن اسباب بازی های کمتر به کودک می تواند راه خوبی برای شروع باشد. وقتی من در نزدیکی کودکم هستم به راحتی می توانم او را تشویق کنم که قبل اینکه اسباب بازی جدیدی را برداشته اسباب بازی قبلی را سر جایش برگرداند. گاهی اوقات اکثر اسباب بازی ها را دور از دسترس اش می گذارم تا هم خانه تمیز بماند و هم اعصابم آرام باشد!

اینکه از یک کودک زیر ۴ سال (یا اکثر کودکان زیر ۵ سال) بخواهید که اتاق بازی یا کل اتاق شان را تمیز کنند کمی غیر واقعی به نظر می رسد. تقسیم کردن این کار به بخش های مختلف، بهترین راه برای موفقیت در این امر است. به نظر من در ابتدا تشویق شان کنید که کتاب ها، بسته ها، لوگو ها، لباس ها و ….را بردارند. تا زمانی که کودک تان بداند چه چیزی را کجا بگذارد و نیازمند حمایت کمتری باشد شما موظفید یک مربی و راهنمای خوب برای او باشید.

۳- بگذارید کودک تان ببیند

برچسب زدن به کشوها و صندوقچه ها با تصاویری که زمان تمیز کاری را به کودک تان یادآوری می کند، می تواند مفید باشد. من این کار را به شخصه زیاد انجام داده ام و زمان تمیزکاری را راحت تر کرده است. عکس برداری از یک اتاق تمیز و ویژگی های بصری آن می تواند برای کودک تان مفید باشد.

پیش از این، هیچ یک از این موارد را امتحان کرده اید؟ به گمانم باید این کار را برای آشپزخانه هم بکنم تا بتوانم به آن نظم دهم!! من کشو های لباس را هم برچسب می زنم تا همسرم هم به راحتی جای هر چیزی را تشخیص دهد! هر کسی می تواند از سیستم بصری سود ببرد! شما نیز می توانید با ساخت دفتری مصور به کودک تان در شناخت وظایفش کمک کنید.

۴- هنگام کارهای خانه آواز بخوانید

آهنگ های زیادی مختص زمان انجام کارهای خانه وجود دارد که ۸ مورد از آنان که باب میلم است را با شما به اشتراک می گذارم .

موزیک های خاص گوگل زمان تمیزکاری را کاملا در خانه ی ما تغییر داده است! کودکانم علاقه مندند که زمان تمیزکاری آهنگ های مورد علاقه شان را پخش کنند و این کار آن ها را ترغیب می کند تا مشتاق تمیزکاری شوند. ما به آن ها اجازه داده ایم که فقط در آن زمان آهنگ پخش کنند و همین امر باعث شده است که آنان به تمیزکاری علاقه نشان دهند .

۵- الگوی خوبی باشید

من در زندگی ام به طور همیشگی الگوی منظمی نبوده ام. تا چند وقت پیش، بعد از بیدار شدن از خواب تختم را مرتب نمی کردم و ظرف ها را ساعت ها در سینک به انتظار شستن می گذاشتم، اگرچه این مسئله فقط گاهی اتفاق می افتاد اما اکنون حتی در هفته های پرمشغله هم منظم هستم. ریخت و پاش های روی زمین را سر و سامان می دهم، رخت ها را روی بند می اندازم، ظرف ها را مرتب می کنم و لوازم شخصی ام را نظم می دهم.

یادتان نرود که کودکان همیشه از آنچه انجام می دهید الگو می پذیرند و رفتارتان را زیر ذره بین قرار می دهند. هنگامی که آن ها به این موضوع پی ببرند که نظم برایتان از اهمیت بالایی برخوردار است و به عنوان یک عادت جاری در خانواده تان محسوب می شود، بیشتر ترغیب می شوند تا شما را در این امر یاری کنند.

۶- با هم کار کنید

وقتی زیادی در آشپزی خلاق می شوم و انگار بمب در آشپزخانه ام ترکیده، به حد جنون می رسم و دلم می خواهد سوراخی پیدا کنم و آنجا قایم شوم. کودکانم هم وقتی یک خرابی بزرگ به بار می آورند و می دانند باید همه جا را مثل روز اولش کنند، دقیقا همین عکس العمل را نشان می دهند. زمان هایی که همسرم در کارهای خانه مشارکت می کند تا بی نظمی هایم را سرو سامان دهم را بسیار دوست دارم. من نیز به کودکانم کمک می کنم تا از پس بی نظمی هایشان بربیایند.

البته همه ی کارهای خانه را خودم به تنهایی انجام نمی دهم، به آن ها می گویم "دوست داری کجاها را من تمیز کنم؟" یا "اگر من کتاب ها را مرتب کنم، تو هم قول میدهی لگوها را مرتب کنی؟" وقتی شما این گونه پیشنهاد خود را مطرح کنید، از استرس کودک کم می شود.

۷- مثبت بمانید

دلم می خواهد کودکانم در زمینه ی تمیز کاری و کارهای خانه تجارب مثبتی داشته باشند و هنگام تمیز کردن اتاق شان طعم شیرین مسئولیت پذیری را بچشند. می خواهم آن ها بیاموزند که چگونه باید از وسایل شخصی خود (حتی وسایل من _مثل خانه) مراقبت کنند و برای انجام این کارها به خودشان ببالند. خوب می دانید که تشویق و ترغیب کودکان نیازمند زمان است. به کودکانم می فهمانم که چقدر از زمان هایی که با هم متعهد می شوند و همدیگر را در آغوش می گیرند، لذت می برم. اگر آن ها مرتکب اشتباهی شوند، سرزنششان نمی کنم، اما با ملایمت راه درست را به آن ها نشان می دهم و اگر لازم باشد مهارت های منظم بودن را دوباره به آنان می آموزم به عنوان مثال: چگونه میز را کاملا مرتب کنند و کدام اسباب بازی را به داخل کدام سبد بیندازند .

۸- روال منظمی داشته باشید

هرچه در امور نظافت و کارهای خانه ثبات بیشتری داشته باشید، درگیری کمتری برایتان به وجود می آید. اگر کودکان بدانند که هرچیزی که برمی دارند را در نهایت باید سرجایش بگذارند، مقاومتشان در برابر نظم کمتر می شود. داشتن یک روال مشخص روزانه برای تمیز کاری به کودکان کمک می کند تا نظم را جزیی از برنامه روزانه خود قرار دهند.

در ایام مدرسه، ما دقیقا قبل از شام خانه را تمیز می کنیم، چون بعد از آن به سراغ مطالعه و خواب می رویم. در تابستان علاقه مندیم زمان تمیز کاری را به صبح ها قبل از ترک خانه، موکول کنیم. کودکان زمانی که می دانند در ازای تمیز کاری لحظات سرگرم کننده ای را در پیش دارند، رغبت بیشتری برای انجام این کار از خود نشان می دهند و نمی توانند تا اتمام کار آن را رها کنند.

بعضی از عادت های روزانه تمیز کاری در خانه ما، به شرح زیر است:

- مرتب کردن تخت به طور روزانه ( کودکان زیر ۴ سال کمک می کنند تا بالش ها را مرتب کنند و کمی که بزرگ تر شدند در مرتب کردن پتو و ملافه نیز کمک می کنند )

- انداختن لباس های کثیف داخل ماشین لباسشویی به طور مرتب در هر غروب آفتاب ( یا هر زمانی که عوضشان می کنیم )

- تمیز کردن میز بعد از هر وعده غذایی

- شستشوی ظرف ها بعد از هر وعده غذایی ( بچه های بزرگتر)

- تمیز کردن اتاق بازی هرشب قبل از خواب

- مرتب کردن لباس های تمیزی که از خشکشویی آمده اند.( زمانی که کودکان زیر ۴ سال دنبال لباس شان می گردند و اگر آن ها پیدا نکنند خواهر یا برادر بزرگ ترشان به یاری شان می رود.)