کاهش استرس در کودکان، تشخیص و درمان

تشخیص و کاهش استرس در کودکان نقش کلیدی در فرایند اجتماعی شدن کودک دارد. ترس و تشویش باعث ابتلا به اضطراب و استرس در کودکان میشود و لذا والدین باید در مسیر رشد کودکان خود کاملا متوجه بروز و ظهور این عوامل در رفتار ایشان باشند. رفتارهایی مثل خجالتی و گوشه گیر بودن، جزو شایع ترین استرسهای اجتماعی کودکان است که می تواند زندگی آنان را مختل کند. بروز ترس در کودکان، قابل پیش بینی و در تمام سنین، یکسان نیست. نقش محوری خانواده به عنوان عاملی در ایجاد اختلال اضطراب در کودکان و یا رفع آن همیشه مورد تاکید است. در مواردی انتقال استرس برای کودک از پدر و مادر ، بر اثر مشاهده و الگوسازی رفتارهای ایشان صورت می گیرد. کودکان می توانند برای مقابله با استرس و اضطراب و ناکامی، از روش های دفاعی مانند کناره گیری، انکار کردن، سرکوبی و فرافکنی استفاده کنند. کودک یاد گرفته همیشه از موقعیتها و شرایط ناراحت کننده و محرکهای آزار دهنده، کناره گیری کند تا به آرامش برسد. مشاورین روانشناس همچنین مکیدن انگشتان و شب ادرای را نیز از علائم اضطراب و استرس کودکان میدانند که حتی در سنین نوجوانی هم قابل مشاهده است. در واقع وقتی کودک نتواند روشهایی برای مقابله با اضطراب بجوید، مجبور می شود به زمان خردسالی برگردد. دنیای کودک کوچک است و اگر برایش مشکلی پیش بیاید؛ مثلا امتحانی را بد داده باشد و یا در ورزش یا کاری شکست خورده باشد، بدترین سناریو را می نویسد و دنیای خود را تیره و تار می کند. تحقیقات روانشناسان نشان میدهد از هر هشت کودک، یک نفر دچار اضطراب است.

علائم اضطراب و استرس در کودکان

موارد زیر میتواند نشان دهندۀ این باشد که فرزند شما مضطرب است. در این صورت شما بعنوان خانواده مهمترین نقش را در کمک به وی دارید و برای تسهیل این نقش میتوانید از جدیدترین نتائج تحقیقات علم روانشناسی و مشاوران روانشناس استفاده کنید تا علت اضطراب را در وجود کودک پیدا کنید تا زندگی بهتری داشته باشد. نکته ای که باید یک بار دیگر بر آن تاکید کنیم ضرورت تشخیص این اختلال است که هرچه زودتر صورت بگیرد درمان سهل تر خواهد بود.

استرس کودکان و اشتغال فکری به بدترین انتخاب

اگر برای این دسته از کودکان مشکلی پیش بیاید ایشان همیشه به بدترین گزینه فکر می کنند و به جای امید داشتن، ناامیدی همۀ وجودشان را فرا می گیرد.

بدغذایی نشانه بارز استرس کودک

عادتهای غذایی کودکان هم شبیه بزرگسالان به احساساتشان بستگی دارد. کودکان مضطرب ممکن است بطور ناگهانی از غذایی که همیشه دوست داشتند بیزار شوند و یا نسبت به وعده غذایی خود وسواس زیادی به خرج دهند؛ نیز تمایل دارند مخفیانه غذا بخورند، در این صورت می توانند خودشان انتخاب کنند و یا بطور دلخواه غذا بخورند.

ابتلا به مشکلات جسمی ناشی از استرس در کودکان

بیشتر کودکانی که اضطراب دارند از مجموعه ای از مشکلات جسمی مثل سردرد، دل درد، دردهای عضلانی هم شکایت می کنند، این علائم ممکن است باعث شود فرزند خانواده نتواند به مدرسه برود یا در کلاس های فوق برنامه شرکت کند. عکس العملهای فیزیکی نسبت به اضطراب زمانی در فرزندتان نمایان می شود که او نتواند در مورد احساسش با کسی صحبت کند. شاید شما هم عصبی شوید و تصور کنید فرزندتان ادای مریضی را درمی آورد، اما در واقع این اضطراب است که در پس این علائم نهفته است.

استرس در کوکان باعث کج خلقی

اگر کودک استرسی و مضطرب، در تکلم مشکل داشته باشد و یا نتواند احساسش را نسبت به عاملی که سبب اضطرابش شده در قالب کلمات بیان کند، ممکن است تندخو و کج خلق شود.

استرس در کودکان باعث بزرگ کردن مشکلات میشود

در این برهه، کودک تفکرات منفی خودش را بسط میدهد و بیش از حد بزرگ می کند و از عبارات همه یا هیچ بیش از پیش استفاده میکند: «من هیچ چیز را درست انجام نمی دهم» و «چرا من همیشه اینقدر بدم؟» والدین تصور میکنند او دارد همه چیز را بزرگ می کند؛ اما باید به جای این سوء تفاهم سعی کنید از طریق همین کلمات اغراق¬آمیز همه یا هیچ با فرزندتان ارتباط برقرار کنید تا بفهمید عامل اضطراب و نارحتی او چیست.

دعوا و خشونت بی دلیل نشانه استرس در کودکان است

کودکان مضطرب معمولا رفتاری خشن و عصبی دارند. ممکن است وسایل خود را شکسته و یا تکالیف خود را انجام نداده و کتاب¬های خود را پاره کنند، با دوستان و یا حتی بزرگترهای خود دعوا و درگیری فیزیکی داشته باشند. از جمله نشانه های اضطراب در این مورد این است که اگر از او بپرسیم چرا چنین رفتاری دارد قادر نیست دلیل مشخصی برای رفتارش بیاورد. این رفتار عصبی و خشن و بی دلیل هشداری است به والدین که فرزندشان دچار مشکل شده است.

کمال گرائی و استرس کودکان

بچه هایی که اضطراب و استرس دارند در این مواقع معمولا همه چیز را سیاه و سفید می بینند. دوست دارند همه چیز کامل باشد؛ تکالیف شان، کلاس هایی که شرکت می کنند و یا مرتب اتاق شان را تمیز میکنند. معمولا اضطراب باعث میشود از امتحان کردن چیزهای جدید منصرف شوند، چرا که می دانند وقتی برای بار اول انجامش می دهند نمی تواند درست و کامل باشد. خانواده باید سعی کند به فرزندش تفکرات مثبت را نشان دهد و او را تشویق به انجام کار تازه کند.

مشکل خوابیدن نشانه استرس کودکان است درست مثل بزرگ ترها بچه های مضطرب هم وقت خواب نمی توانند فکر خود را آرام کنند و نگرانی ها و اضطراب ها به سراغ شان می آید. خوابیدن یکی از بهترین زمان های زندگی است و فرزند شما که مضطرب است نمی تواند از بهترین ساعت زندگی خود استفاده کافی را ببرد. پس اگر فرزندتان مشکل خواب دارد ممکن است دچار اضطراب و استرس کودکی باشد.

اضطراب و استرس داشتن کودک نسبت به آینده

هیچ کس در مورد آینده خبر ندارد. همین ناشناخته بودن آینده برای یک عده هیجان انگیز است، اما برای کودکانی که دچار اضطراب هستند ممکن است به کابوس تبدیل شود؛ آن ها تصور می کنند تمام اتفاقاتی که در دنیا می افتد خارج از کنترل آن هاست. اگر اطرافیانشان تجربه های بدی داشتند، تصور می کنند همین تجربه های بد هم برای آن ها اتفاق می افتد؛ بنابراین از آینده می ترسند. این تجربه های بد ممکن است شامل گم شدن در فروشگاه، تصادف کردن و ... باشد. در این جور مواقع شما نمی توانید ضمانت کنید که همچین اتفاقی برای آن ها نمی افتد، بنابراین کارتان سخت می شود. فقط فضایی را ایجاد کنید که فرزندتان بتواند احساسش را با شما در میان بگذارد.

ترس از جدا شدن از والدین نشانه اضطراب و استرس کودکان است

وقتی والدین کودکان یکی دو ساله حتی برای چند ثانیه آن ها را ترک می کنند، شروع به جیغ زدن و گریه کردن می کنند. بچه هایی هم که مضطرب هستند دقیقا همین واکنش را دارند؛ آن ها از جدا شدن از والدین شان وحشت دارند.در واقع در کنار والدین بودن به آن ها حس امنیت میدهد. اما این واکنش می تواند به درس و فعالیت های زندگی شان ضربه بزند. در صورتی که چنین علائمی را در فرزندتان دیدید، به دنبال علت این اضطراب بگردید.

در پایان نکته ای که باید یک بار دیگر مورد تاکید قرار بگیرد این است که دانش مشاوره در روزگار ما توانسته دستاوردهای بزرگی در رفع مشکلات و اختلالات رفتاری داشته باشد. در موارد حاد و بحرانی میتوانید با مشاوران کودک و روانشناس هنر زندگی تماس بگیرید.