بیماری دیابت در کودکان، نحوه مدیریت و کنترل آن

دیابت یک بیماری مزمن است که باعث می‌شود سطوح ناسالمی از قند در خون تجمع کند. دیابت نوع یک در میان کودکان شایع‌تر است و احتمال بروز دیابت نوع دو در میان بزرگسالان، به ویژه پس از ۴۰ سالگی بیشتر خواهد بود. در این مطلب می‌توانید با همه چیز در مورد دیابت کودکان آشنا شوید.

دیابت در کودک
وقتی کودکتان شیر می‌خورد، شیره‌های گوارشی او بیشتر شیر را به یک قند ساده به نام گلوکز که منبع اصلی سوخت بدنش است، تجزیه می‌کند. گلوکز وارد جریان خون او می‌شود و در آنجا هورمونی به نام انسولین به سلول‌های بدن کمک می‌کند که گلوکز را برای رشد خود و تأمین انرژی مصرف کنند. انسولین توسط لوزالمعده یا همان پانکراس که غدۀ بزرگی در پشت معده است تولید می‌شود. در یک بدن سالم، لوزالمعده به طور خودکار مقدار انسولین لازم را برای جابه‌جایی گلوکز از خون به سلول‌ها تولید می‌کند.
در دیابت نوع یک، لوزالمعده انسولین تولید نمی‌کند. در دیابت نوع دو، لوزالمعده انسولین را تولید می‌کند اما سلول‌های بدن قادر به جذب آن نیستند. در هر دو مورد، گلوکز در خون تجمع می‌کند، سرریز و وارد ادرار می‌شود و از بدن دفع خواهد شد و این به معنای آن است که گلوکز برای تأمین انرژی بدن مورد استفاده قرار نمی‌گیرد.
با نظارت دقیق بر سطح گلوکز بدن و درمان مناسب می‌توان دیابت را کنترل کرد. اما اگر بیماری در طول سال‌های زیادی به طور متناسب مدیریت نشود، می‌تواند به کوری، بیماری کلیه، بیماری قلب، آسیب به عصب‌ها، عفونت لثه و پوست، پوکی استخوان، قطع عضو اندام حرکتی و حتی مرگ منجر شود.

علائم دیابت در کودک
اگر فرزندتان یک یا چند مورد از علائم زیر را دارد، لازم است با پزشک او در مورد ابتلا به دیابت صحبت کنید:
- افزایش تشنگی
- پُرادراری
- افزایش اشتها یا پرخوری
- کاهش وزن ناگهانی
- بوی دهان میوه‌ای، شیرین یا شراب‌مانند

عامل ایجادکنندۀ دیابت در کودک
دیابت یکی از شایع‌ترین بیماری‌های مزمن در کودکان است. دیابت نوع یک، اختلالی خودایمنی است که باعث می‌شود بدن به سلول‌های تولیدکنندۀ انسولین در لوزالمعده حمله کند. اگرچه ژنتیک تا حدی در این بیماری نقش دارد، اما بیشتر افراد مبتلا به این نوع دیابت، هیچ سابقۀ خانوادگی از این بیماری ندارند. پژوهشگران در تلاشند بفهمند چه نوع عوامل محیطی ممکن است دیابت نوع یک در افراد مستعد ابتلا به آن را به وجود بیاورد.
دیابت نوع دو در گذشته عمدتاً پس از ۴۰ سالگی بروز می‌کرد، اما اخیراً، کودکان بیشتری مبتلا به دیابت نوع دو تشخیص داده می‌شوند. ژنتیک نقش پررنگ‌تری در دیابت نوع دو بازی می‌کند و کسانی که تبار آفریقایی، لاتین یا آسیایی دارند، ریسک بالاتری برای این بیماری دارند. چاقی و نداشتن تحرک کافی نیز از عوامل خطرساز است، اما اینکه خوردن شکر و شیرینی زیاد منجر به دیابت می‌شود، یک باور غلط است.

انواع دیابت در کودکان
اگر کودک شما مبتلا به دیابت است، دیابت او به احتمال بسیار زیاد، دیابت نوع یک است. اما به‌ طور کلی، دو نوع دیابت در کودکان وجود دارد که شامل موارد زیر است:
دیابت نوع یک
یا همان دیابت وابسته به انسولین و این به معنای آن است که لوزالمعدۀ کودک تولید انسولین را متوقف کرده و او به تزریق منظم انسولین برای پردازش گلوکز نیاز خواهد داشت. گرچه دیابت نوع یک، فقط ۵ تا ۱۰ درصد از کل موارد بیماری دیابت را تشکیل می‌دهد، اما شایع‌ترین نوع دیابت در میان کودکان است. در واقع، ۸۵ درصد از موارد دیابت نوع یک که اخیراً تشخیص داده شده مربوط به کودکان و جوانان زیر ۱۸ سال است و به همین دلیل، به آن دیابت جوانان نیز گفته می‌شود.
دیابت نوع دو
این نوع دیابت که در گذشته دیابت بزرگسالان نامیده می‌شد، زمانی اتفاق می‌افتد که لوزالمعده انسولین را می‌سازد اما بدن نمی‌تواند از آن استفاده کند. احتمال بروز این نوع از بیماری پس از ۴۰ سالگی بیشتر بود، اما اخیراً زودتر از این سن ظاهر می‌شود که احتمالاً به دلیل آن است که کودکان بیشتری از همان سن پایین اضافه وزن یا حتی چاقی مفرط دارند و چاقی مفرط هم بر لوزالمعده فشار می‌آورد که می‌تواند شروع دیابت نوع دو باشد.

مدیریت و کنترل درمانی دیابت نوع یک
دیابت نوع یک، بیماری‌ای جدی است که نیازمند نظارت و پایش روزانه و مراقبت مناسب است. اگر کودکتان دیابت دارد، لازم است موارد زیر را برای تحت نظر گرفتن او رعایت کنید:
- شما یا هر کسی که از کودک مراقبت می‌کند، لازم است با استفاده از یک دستگاه تست قند خون، در طول روز بر سطح گلوکز بدن کودک نظارت کنید تا مطمئن شوید در محدودۀ ایمنی باقی می‌ماند.
- کودک به تزریق انسولین نیاز خواهد داشت. پزشک دفعات تزریق را به شما می‌گوید و روش تزریق را نیز آموزش خواهد داد.
- رژیم مناسب می‌تواند به کنترل دیابت کمک کند. بعد از تشخیص بیماری، با یک متخصص در مورد رژیم مناسب برای کودکتان صحبت کنید و پس از آن هم، با کمک متخصص و به شکل دورهای، رژیم غذایی را مناسب با وضعیت بیماری آپدیت کنید.
- همچنین کودکتان را به تمام مراقبت‌ها و ویزیت‌های برنامه‌ریزی‌شده توسط پزشکش ببرید تا بتوانید همیشه از آخرین وضعیت بیماری اطلاع دقیق و به‌روزی داشته باشید.