مهارت خودکنترلی در کودکان، چگونه تقویتش کنیم؟

اگر شما رو در اتاقی با یک کیک شکلاتی پنج طبقه تنها بگذارن و ازتون بخوان که بهش دست نزنید، آیا میتونید خودتون رو کنترل کنید؟ وسوسه نمیشید و اون رو بو نمیکنید؟ یا حتی بهش ناخونک نمیزنین؟ خب اگه نتونستین خودتون رو کنترل کنید و وسوسه شدین حتما تا پایان مطلب با من همراه باشید. طبق نظر یکی از روانشناسان تنها ۳۰ درصد از بچه های ۴ ساله میتونن احساسات، هیجانات و انگیزه هاشون رو در برابر وسوسه به انجام کاری، مدیریت کنن. خود کنترلی به عنوان محدودیت یا توانایی تنظیم افکار و رفتار در برابر وسوسه و تحریک محسوب میشه. آموزش درست خود کنترلی در دوران کودکی از مشکلاتی که بعدها در بزرگسالی ممکنه اتفاق بیافته پیشگیری میکنه. در ادامه با راهکارهایی آشنا میشیم که به داشتن آینده ی بهتر شخصیتی و احساسی فرزندانمون کمک میکنه.
امروزه با زندگی در این دنیای مدرن هرچیزی که نیاز دارید فقط با لمس یک انگشت اتفاق میافته. تلوزیون رو با کنترل از راه دور روشن می کنید. لازم نیست برای برنامه های مورد علاقتون صبر کنید. خیلی فوری مایحتاج روزمرتون رو تهیه میکنید. وقتی گرسنه اید فورا فست فود میخورید و برای گرم کردن غذا از ماکروفر استفاده می کنید و هر چیزی رو در کمترین زمان ممکن خیلی راحت، فوری و بدون انتظار بدست میارید. اما به چه قیمتی؟
کودکان و نوجوانان وارد دنیایی میشن که انتظار کشیدن و صبرکردن در آن معنای چندانی نداره و این سرعت و پیشرفت روز به روز هم بیشتر میشه. مردم لوازمی مثل ماشین و هر چیز قابل فروش رو در تلوزیون و اینترنت در معرض عموم میذارن و با حراج به امول دیگران کینه و نفرت رو بیشتر میکنن. بچه ها تمام این مفاهیم رو درک میکن و باید در این جامعه زندگی کنن. اما بخاطر این ضعف در خود کنترلی هرگز فرزندانتون رو سرزنش نکنید و نترسونید و با آموزش، این مهارت ها رو در بچه ها تقویت کنید.

آموزش خود کنترلی امری ضروری برای کودکان
بچه ها نیاز دارن تا خودکنترلی رو در جوانی یاد بگیرن. قسمت جلویی مغز در سر انسان بخشی است که مربوط به تنظیم خود کنترلی است که به آرامی در کودکان رشد میکنه و این مهارت رو در طول دوره ی رشد گسترش میده. اگرچه کودک نوپا توانایی درک مسائل پیچیده رو نداره و مثلا نمیتونه معنی انتظار برای پختن کوکی ها در فر رو متوجه بشه و عصبانی میشه و همین عصبانیت زمینه ای برای انحراف و مقابله با خود کنترلی محسوب میشه اما یک کودک پنج ساله میتونه معنای این انتظار رو درک کنه و زمانی رو برای آماده شدن کوکی ها تحمل میکنه. همچنین در سنین بالاتر مثلا یک نوجوان در مورد یک واکنش نادرست دو بار فکر میکنه اگه عواقب انجام کار نادرستش منع کردن از دور همی آخر هفته در خونه ی دوستش باشه.

چطور به بچه ها کمک کنیم تا خودکنترلی رو یاد بگیرن؟
۱. نقش یک الگوی خوب رو بازی کنید
شما بهترین الگو برای یادگیری خودکنترلی در فرزندتون هستین. آنها از چگونگی رفتارها و واکنش های شما ایده می گیرن و با توجه به اینکه در برخورد با مسائل مختلف چه رفتاری نشون میدید از شما الگو برداری میکنن. آیا در رانندگی کردن سریع عصانی میشید و با دیگران به تندی رفتار میکنید؟ پس بهتره آروم باشید و با خونسردی رفتار کنید تا فرزندتون هم مثل شما رفتار کنه.
۲. تقویت حس اعتماد در کانون خانواده
یکی از راه هایی که باعث ایجاد حس خود کنترلی میشه اینه که حس اعتماد و اطمینان خاطر رو در محیط خانواده برای بچه فراهم کنین. مثلا اگه اونها مطمئن باشن که قراره ساعت 6 شب شام بخورن کمتر وسوسه میشن که ساعت 5:30 آب نبات بخورن. آنها به شما اعتماد پیدا میکنن که سر ساعت مشخص تغذیه میشن پس خودسرانه تصمیمی نمیگیرن.
سعی کنید همیشه کانون خانواده محیطی گرم، صمیمی و دوست داشتنی باشه تا بچه ها بهتر یاد بگیرن و رشد کنن.
3. بازی های آموزشی و تقویت خودکنترلی
معمولا بچه ها مفاهیم رو از طریق بازی بهتر و بیشتر یاد میگیرن. بازیهایی مثل صندلی موزیکال یا بازی چراغ راهنمایی به آنها یاد میده که باید خودشون رو کنترل کنن. آنها یاد میگیرن تا به محض توقف صدای موسیقی خودشون رو متوقف کنن یا با قرمز شدن چراغ فرمان ایست رو صادر کنن و با سبز شدن، فرمان حرکت بدن. آنها همزمان در حال یادگیری کنترل انگیزه، وسوسه و هیجان هستند.
4. به تاخیر انداختن خواسته ها و درک حس انتظار
صبر و انتظار از ضروریات خود کنترلی است. به همراه فرزندتون آشپزی کنید با یک تایمر زمان مورد نیاز رو پیش بینی کنید و توضیح بدید که برای پختن اون کیک، کلوچه یا غذا به میزان X دقیقه باید منتظر باشید. از این راه میتونید برای نخریدن چیزی که فرزندتون برای داشتنش پافشاری میکنه هم استفاده کنید. مثلا به فرزندتون بگین باید تا تولد یا عید بعدی منتظر باشه.
5. بجای تنبیه و پرخاشگری عواقب کار رو بازگو کنید
آموزش در رابطه با اینکه هر رفتار و عملی عواقبی داره، یک اصل ضروری در خودکنترلی است. بجای اینکه بخاطر رفتار یا عمل اشتباه آنها رو بزنید یا سرزنش کنید، بگید که بخاطر این کار نادرست به مدت مشخصی از استفاده ی لوازم الکترونیکی و اسباب بازیهای مورد علاقه، محرومشون میکنید. پرخاشگری و داد زدن فقط اوضاع رو وخیم تر میکنه. اما از دست دادن امتیازات استفاده از تلوزیون یا اسباب بازی ها برای یک هفته، آنها را دوباره به فکر فرو میبره.
6. استفاده از مدیتیشن و مراقبه
اخیرا در بعضی مدارس بجای شیوه های قدیمی تنبیه و تعلیق از روش تفکر و تمرکز استفاده میکنند که اتفاقا موفق هم بودند. استفاده از مراقبه ی ذهنی به بچه ها کمک می کنه تا هیجانات، خشم، استرس و اضطراب خودشون رو کاهش بدن و منجر به حفظ خونسردی در شرایط مختلف میشه.
شما اینکار رو با تمرین یک دقیقه ای در هر روز شروع کنید. میتونید از یک موزیک آروم یا بیکلام استفاده کنید و به فرزندتون تمرکز کردن به اون صدا رو یاد بدین یا اینکه از وسیله ای مثل سنگ یا شمع کمک بگیرین و ازش بخواین تا تمکز کنه و به رفتارها و زندگیش فکر کنه.