روش های تربیتی والدین، کدام یک بهتر است؟

روان شناسی رشد مدت زیادی است این موضوع را مورد بررسی قرار داده است که رفتار والدین چطور بر رشد کودک تاثیر می گذارد. با این حال، یافتن ارتباطات علت و معلولی بین کارهای خاصی از والدین و رفتارهای بعدی بچه ها خیلی مشکل است.
بعضی بچه هایی که در محیط های به شدت متفاوت بزرگ می شوند می توانند بعد به طور چشمگیری شخصیت هایی مشابه داشته باشند. برعکس بچه هایی که در یک خانه و محیطی مشابه بزرگ می شوند می توانند طوری بزرگ شوند که شخصیت هایی بسیار متفاوت داشته باشند.
با وجود این چالش ها، محققان این موضوع را اصل قرار داده اند که ارتباطاتی بین روش تربیتی والدین و تاثیرات این روش تربیتی روی بچه ها وجود دارد. گاهی اوقات مشخص شده است این روش های تربیتی روی رفتار فرد در بزرگسالی هم تاثیر دارد.

نظر محققان درباره روش های تربیتی والدین
در اوایل سال ۱۹۶۰ دیانا بامریند یک روان شناس بیش از ۱۰۰ کودک پیش دبستانی را مورد بررسی قرار داد. با استفاده از مشاهدات طبیعی، مصاحبه با والدین و دیگر روش های تحقیقاتی بعضی از ابعاد روش های تربیتی والدین را شناسایی کرد.
این ابعاد شامل راهکارهای وابسته به تنبیه، صمیمیت و تربیت، روش های ارتباطی و انتظارات از پختگی و خردمندی کودک و کنترل روی رفتار آنها بود. بر اساس این ابعاد، این روان شناس نشان داد بیشتر پدر و مادرها یکی از این سه مدل تربیتی را برای تربیت کودکانشان دارند. تحقیقات بیشتر یک مدل چهارم را هم به این سه مدل تربیتی اضافه کرد.

انواع روش های تربیتی والدین
بیایید از نزدیک تر نگاهی به یکی از این ۴ روش تربیتی والدین و تاثیری که می تواند روی رفتار کودک داشته باشد بیاندازیم.
تربیت سلطه جویانه پدر و مادرها
یکی از سه روش تربیتی اصلی شناخته شده توسط بامریند روش تربیتی سلطه جویانه پدر و مادرها است.در این روش تربیتی از بچه ها انتظار می رود قوانین سختگیرانه والدین را دنبال کنند و اگر بچه ها نتوانند از این قوانین پیروی کنند باید منتظر تنبیه باشند.
پدر و مادرهای سلطه جو دلایل ایجاد چنین قوانینی را توضیح نمی دهند. اگر از آنها توضیح خواسته شود ممکن است پدر و مادر بگویند "چون من می گویم باید این طور باشد".
با اینکه پدر و مادرها انتظارات زیادی دارند خیلی به انتظارات بچه هایشان پاسخگو نیستند. با اینکه راهنمایی های خیلی کمی درباره آنچه بچه ها باید در آینده انجام دهند یا انجام ندهند می کنند انتظار دارند بچه هایشان طبق آنچه آنها انتظار دارند رفتار کنند و اشتباهی نکنند.
اگر اشتباهی از کودک سر بزند باید تنبیه شود و با وجود اینکه بچه ها نمی دانند دقیقا چه اشتباهی کرده اند اغلب این تنبیه ها بسیار سفت و سخت است. طبق گفته بامریند این پدر و مادرها به حرف شنوی و مقام و جایگاه اعتقاد زیادی دارند و انتظار دارند از دستورات آنها بی چون و چرا پیروی شود.
پدر و مادرهایی که چنین روش تربیتی برای بزرگ کردن کودک دارند اغلب به عنوان انسان هایی سلطه گر و دیکتاتور شناخته می شوند. دیدگاه آنها به پدر و مادر بودن سر به راه کردن بچه با زور و تنبیه است.
تربیت معتبر والدین
مدل دوم تربیتی که توسط بامریند شناخته شد روش تربیتی اعتبار والدین است. مثل روش تربیتی سلطه جویانه پدر و مادرها در این روش هم قوانینی و راهنمایی هایی وضع می شود که انتظار می رود بچه ها از آنها پیروی کنند. با این حال، این روش تربیتی آزادانه تر است.
پدر و مادرانی با روش تربیتی اعتباری به بچه ها پاسخگو هستند و به شنیدن سوالات آنها تمایل نشان می دهند. این پدر و مادرها انتظار زیادی از بچه ها دارند اما از آنها به گرمی پشتیبانی می کنند، به بازخوردهای بچه ها درباره ارتباطشان اهمیت می دهند و به اندازه کافی از بچه ها حمایت می کنند.
وقتی بچه ها نتوانند انتظارات آنها را برآورده کنند این والدین بیشتر از تنبیه به تربیت و بخشش گرایش دارند. بامریند در تحقیقات خود نشان داده این والدین استانداردهایی واضح را برای رفتار بچه هایشان مشخص می کنند و بر آنها نظارت دارند.
آنها جسور و پر جرات هستند اما مزاحم و بازدارنده نیستند. روش های تربیتی این والدین بیشتر از اینکه وابسته به تنبیه باشد حمایتی است. آنها می خواهند بچه هایشان در عین اجتماعی و مسئول بودن جسور و شجاع باشند. و علاوه بر اینکه با بقیه همکاری دارند قوانین رفتاری خود را هم داشته باشند.
این روش تربیت ترکیبی از انتظارات و حمایتی است که به کودکان والدینی با روش تربیت اعتباری کمک می کند مهارت هایی مثل استقلال، کنترل روی رفتار خود و نظم شخصی را در خود تقویت کنند.
تربیت آسان گیرانه والدین
والدین آسان گیر گاهی اوقات به نام والدین لوس کننده هم شناخته می شوند چون انتظارات خیلی کمی از بچه هایشان دارند. این پدر و مادرها به ندرت بچه هایشان را تنبیه می کنند چون انتظارات نسبتا کمی از پختگی و نظم شخصی فرزند دارند.
طبق گفته بامریند پدر و مادرهای آسان گیر بیشتر از آنکه انتظار داشته باشند پاسخگو هستند. آنها غیر رسمی و آسان گیر هستند انتظار رفتاری بالغانه ندارند، تا حد زیادی بر خود نظارت دارند و از مواجه و مقابله با بچه ها دوری می کنند.
والدین آسان گیر در تربیت و ارتباط با بچه هایشان خوش سخن هستند و اغلب برای فرزندانشان جایگاهی مثل یک دوست دارند تا یک پدر یا مادر.
تربیت والدین بی توجه به فرزندان
علاوه بر روش های اصلی تربیتی که توسط بامریند معرفی شد روان شناسی به نام الانُر مکوبی و جان مارتین یک مدل چهارم تربیتی به نام والدین بی توجه یا کم توجه را هم معرفی می کنند. روش تربیتی والدین بی توجه ویژگی هایی مثل درخواست های کم، حساسیت کم و ارتباط بسیار کم با بچه ها را دارد.
با اینکه این والدین نیازهای اساسی کودک را تامین می کنند به طور کلی از زندگی بچه هایشان جدا هستند. آنها احتمالا می خواهند مطمئن شوند بچه هایشان سرپناه و غذایی برای خوردن دارند اما در زمینه راهنمایی، نظم دادن، قانون گذاری و حتی حمایت از بچه ها تقریبا هیچ چیزی برای بچه هایشان فراهم نمی کنند.
در موارد مشکل این والدین حتی ممکن است به نیازهای بچه هایشان بی اعتنایی کنند یا آنها را رد کنند.

تاثیر روش تربیتی والدین بر رفتار بچه ها
تاثیر روش های تربیتی بر شخصیت بچه ها چیست؟ علاوه بر تحقیق بامریند محققان بررسی های دیگری هم انجام داده اند که منجر به تعدادی نتایج درباره تاثیر روش های تربیتی بر رفتار بچه ها شده است.
از بین یافته های این بررسی ها می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- روش تربیتی والدین سلطه جو در کل منجر به بچه هایی می شود که مطیع و ماهر هستند اما شادی، کارایی و عزت نفس پایین تری دارند.
- روش تربیتی والدین معتبر بچه هایی را بار می آورد که شاد، توانا و موفق هستند.
- نتیجه روش تربیتی والدین آسان گیر اغلب بچه هایی است که شادی و خود مراقبتی کمتری دارند. این بچه ها به احتمال زیاد مشکلاتی را در ارتباط با مسئولان تجربه می کنند و عملکرد ضعیفی در مدرسه دارند.
- روش تربیتی والدین بی اعتنا منجر به پایین ترین سطح عملکرد در تمام زندگی کودک می شود. این بچه ها در خود - مراقبتی کمبود دارند، عزت نفس پایینی دارند و از همسن و سال هایشان مهارت و کارآیی کمتری دارند.

بهترین روش تربیتی والدین کدام است؟
از آنجایی که والدین معتبر به احتمال زیاد از دید فرزندانشان والدینی مسئولیت پذیر، خوش برخورد و عادل هستند اطاعت بچه ها هم از درخواست هایی که این پدر مادرها دارند بیشتر است. علاوه بر این چون این والدین درباره قوانینی که برای بچه ها تعیین می کنند توضیح می دهند احتمال بیشتری دارد بچه ها این قوانین و دلایل را از درون بپذیرند.
بچه های این والدین به جای اینکه به خاطر ترس از تنبیه این قوانین را دنبال کنند (کاری که بچه های والدین سلطه جو انجام می دهند) می توانند متوجه شوند چرا این قوانین وجود دارد، عادلانه و قابل قبول بودن آنها را درک کنند و با رسیدن به درک درونی برای تشخیص درست و غلط بودن آنها برای پیروی از این قوانین تلاش می کنند.
البته ممکن است روش های تربیتی جداگانه والدین برای یک ترکیب منحصر به فرد در هر خانواده با هم ترکیب شود. برای مثال، ممکن است مادر روش تربیتی سلطه جو داشته باشد در حالی که پدر دیدگاهی آسان گیر تر برای تربیت فرزند داشته باشد.
این موقعیت گاهی اوقات منجر به نشانه ها یا موقعیت هایی می شود که در آن کودک به دنبال تایید گرفتن از پدر یا مادر آسان گیر تر برای انجام کاری که می خواهد انجام دهد است. برای یک روش تربیتی موثر و منسجم لازم است والدین یاد بگیرند برای ترکیب عناصر مختلف روش های تربیتی با هم همکاری داشته باشند.

حرف آخر
روش های تربیتی والدین با نتایجی که در شخصیت بچه ها نشان داده می شود ارتباط دارد و روش تربیتی والدین معتبر به طور کلی منجر به رفتارهایی مثبت مثل عزت نفس قوی و خودکفایی می شود. با این حال، عوامل مهم دیگر از جمله فرهنگ، درک فرزند از رفتار مادرانه، پدرانه و نفوذ اجتماعی هم نقش مهمی در رفتار فرزند ایفا می کند.