بیماری اسهال در کودکان، دلایل تا درمان

سلامت در کودک بسیار مهم است و اگر به موقع جلوی برخی از بیماری ها گرفته نشود، منجر به بروز مشکلاتی در آینده خواهد شد. یکی از بیماری های مربوط به سیستم گوارشی کودک، اسهال است. اسهال یکی از وضعیت‌های بسیار آزاردهنده است و عبارت است از افزایش غیرطبیعی دفعات اجابت مزاج که در آن مدفوع شل یا آبکی می‌شود. اسهال خفیف معمولا بدون هیچ درمان خاصی در عرض چند روز بهبود می‌یابد و مسئله‌ی خاصی ایجاد نمی‌کند. اما اسهال شدید، بسیار خطرناک است؛ به‌خصوص اگر در بچه‌های کوچک و نوزادان اتفاق بیفتد. این گروه به راحتی دچار کم آبی بدن می‌شوند. کم‌شدن ناگهانی آب بدن در کودکان می‌تواند عوارض جدی و حتی مرگ به‌دنبال داشته باشد. بنابراین دلایل تا درمان اسهال در کودکان را باید جدی گرفته شود. پرستار کودک به خانواده ها در جهت تشخیص به موقع و مراقبتهای مورد نیاز این کودکان، کمک شایانی میکند.

میزان اسهال
اسهال خفیف: ۵ مدفوع مایع آبکی در روز
اسهال متوسط: 6 تا 9 مدفوع آبکی و مایع در روز
اسهال شدید: ۱۰ مدفوع مایع و آبکی یا بیشتر در روز

دلایل ابتلا به اسهال در کودکان
دلایل ابتلا به اسهال در کودکان می تواند در اثر عفونت با عامل ویروسی، باکتریایی یا انگلی باشد، همچنین مصرف دارو مثل آنتی بیوتیک یا آلرژی نسبت به شیر یا یک نوع ماده غذایی و یا بعضی از بیماری ها از دلایل دیگر میتواند باشد.

عفونت رایج‌ترین علت اسهال در کودکان
رایج‌ترین علت اسهال در کودکان عفونت ناشی از ویروس‌هاست از جمله آنها روتاویروس می باشد. عفونتهایی ناشی از باکتری‌ها چون سالمونلا و گاهی ناشی از انگل‌هایی چون ژیاردیاست. عفونت ویروسی گاستروآنتریت (التهاب معده‌ای - روده‌ای) علائمه درد که عبارتند از: مدفوع شل یا آبکی، استفراغ (اغلب)، دل‌درد، سردرد و تب.

داروها
در بزرگسالان و اغلب کودکان مصرف داروها مانند ملین‌ها یا آنتی‌بیوتیک‌ها نیز از علل ابتلا به اسهال می باشد. در صورتیکه اسهال کودک بدلیل مصرف یک دوره‌ی آنتی‌بیوتیک باشد، دارو را ادامه داده و به پزشک اطلاع دهند. با تشخیص پزشک دز دارو کاهش یافته یا با تغییر آنتی‌بیوتیک دوره درمان ادامه داده می شود.

آلرژی نسبت به شیر
آلرژی‌های غذایی علائم مختلفی دارند و اسهال مخاطی که گاهی اوقات با خون نیز همراه است یکی از این علائم است. عدم تحمل غذایی ممکن است تأثیر خود را در نقاط مختلف بدن مانند روده‌ها، پوست و دستگاه تنفسی بگذارد. آلرژی به پروتئین شیر نیز یک نمونه از آلرژی‌های غذایی است. ممکن است نوزاد دچار اسهال شود یا صورت، بدن و ناحیه تحت پوشک او دچار بثورات پوستی شده و آب بینی او روان شده و دچار سرفه و خس‌خس سینه شود.

بیماری ها
سایر علل اسهال عبارتند از: سندروم روده تحریک پذیر، بیماری کرون و بیماری سلیاک.
یکی از عوارض نگران‌کننده اسهال در کودکان، کم آبی بدن یا دهیدراتاسیون است. با توجه به میزان اسهال از نوع خفیف معمولا مایع قابل توجهی ازدست داده نمی‌شود اما در اسهال متوسط یا شدید می‌تواند باعث این مسئله شود.
دهیدراتاسیون شدید، یک وضعیت بسیار خطرناک است و می‌تواند باعث تشنج، آسیب مغزی و حتی مرگ شود. لازم است که حتما به علائم دهیدراتاسیون توجه شود. به احتمال زیاد دهیدراتاسیون خفیف تا متوسط منجر به بروز علایم زیر خواهد شد:
خشکی و چسبندگی دهان
خواب آلودگی یا خستگی، کودکانی که دچار این بیماری می شوند نسبت به همیشه کم جنب و جوش تر خواهند بود
تشنگی
خروجی پایین ادرار (کم ادراری)
عدم خیس شدن پوشاک در نوزادان به مدت ۳ ساعت
کاهش یا عدم وجود اشک به هنگام گریه
خشکی پوست
سردرد
یبوست
سرگیجه یا احساس منگی
برخی نشانه های اطلاع از زمان نیاز بدن به آب را تشنگی می دانند که این مقیاس همیشه قابل اعتماد نیست. شاخص بهتر برای تعیین نیاز به آب بویژه در کودکان و سالمندان، تغییر رنگ ادرار می باشد. آب بدن درصورتی کافیست که ادرار شفاف و روشن بوده در حالی که رنگ کهربایی یا زرد تیره ادرار حاکی از دهیدراته شدن بدن می باشد.

چگونگی درمان اسهال
همانطور که قبلا اشاره کردیم اسهال باعث دهیدراتاسیون می شود. جایگزینی مایعات و الکترولیت های از دست رفته تنها درمان مؤثر دهیدراتاسیون می باشد. بهترین رویکرد درمانی برای درمان دهیدراتاسیون به فاکتورهایی چون: سن، شدت دهیدراتاسیون و عوامل بروز این بیماری بستگی دارد.

استفاده از محلول هیدراته کننده خوراکی ORS
می توان در کودکان و نوزادان مبتلا به اسهال و استفراغ و تب، محلولهای هیدراته کننده خوراکی را بکار برد، مگر در مواردی که پزشک استفاده از این داروها را منع کرده باشد. این محلول ها حاوی نسبت های خاصی از نمک و آب هستند و به جایگزینی مایعات و الکترولیت های از دست رفته بدن کمک می کنند. همچنین جذب این محلول ها به دلیل طراحی خاص آنان به آسانی انجام می گیرد. محصولات هیدراته کننده خوراکی در تمامی داروخانه ها و با مارک های مختلف وجود دارند. در صورت بروز علایم کم آبی، می بایست بجای منتظر ماندن تا بدتر شدن وضعیت بیمار به سرعت اقدام به دادن مایعات فراوان به او کرد.

تغذیه کودک از سینه
شیردهی به نوزاد مبتلا به دهیدراتاسیون هرگز را قطع نکنید، علاوه بر این نیاز به استفاده از محلولهای هیدراته کننده خوراکی می باشد. توجه داشته باشید در صورتیکه تغذیه کودک از طریق شیر خشک بوده، در دوران اسهال کودک از شیر خشک فاقد لاکتوز استفاده نمایید. (بدن نوزاد مبتلا به اسهال قادر به جذب لاکتوز نمی باشد در نتیجه منجر به تشدید اسهال می شود).

خودداری از دادن برخی از مواد غذایی و مایعات
اُ آر اِس (ORS) محلولی هیدراته کننده و خوراکی بهترین مایع برای کودکان مبتلا به دهیدراتاسیون می باشد. نوشیدن آب معمولی الکترولیت های ضروری را تأمین نمی کند و اگر چه نوشیدنی های ورزشی الکترولیت های از دست رفته را جبران می کنند، ولی این نوشیدنی ها تنها قادر به جایگزینی آن دسته از الکترولیت هایی می باشند که از طریق تعریق از بدن خارج شده اند نه از طریق اسهال یا استفراغ. نوشیدنی های حاوی کافئین، آب میوه ها یا ژلاتین نه تنها منجر به بهبود اسهال نمی شوند بلکه می توانند علایم اسهال در کودکان را نیز بدتر کنند.