بی اختیاری مدفوع در کودکان، دلایل تا درمان و پیامدهای آن

بی اختیاری مدفوع در کودکان یکی از شایع‌ترین مسائل مربوط به کودکان می‌باشد. این که کودک گاهی کنترل مدفوع و ادرار خود را از دست دهد، مشکل تلقی نمی‌شود و برای بسیاری از کودکان اتفاق می‌افتد اما زمانی که کودک به صورت مداوم اختیار خود را از دست می‌دهد و برای مدت طولانی درگیر این مسئله می‌شود نشان از یک مشکل زمینه‌ای دارد. بی اختیاری مدفوع به دو صورت عمدی و غیرعمدی اتفاق می‌افتد که در هر دو مورد لازم است که علت آن شناسایی شود. دلیل بی اختیاری می‌تواند جسمی یا روانی باشد که با شناسایی علت و درمان مناسب، بهبود پیدا می‌کند. نحوه برخورد والدین با بی اختیاری مدفوع کودک بسیار مهم است و رفتارهای اشتباه می‌تواند مشکل را جدی تر کند. در ادامه مقاله به بررسی کامل این موضوع در کودکان خواهیم پرداخت.

بی اختیاری مدفوع در کودکان چیست؟
بی اختیاری مدفوع به این صورت است که کودک در مکان‌ها و زمان‌های نامناسب مدفوع خود را دفع می‌کند. این مسئله زمانی مطرح می‌شود که کودک حداقل چهار ساله باشد. بی اختیاری مدفوع در پسران شایع‌تر از دختران است و به صورت عمدی و غیرعمدی اتفاق می‌افتد. معمولا کودک به طور کامل مدفوع خود را تخلیه نمی‌کند و مدفوع نشت می‌کند. به طور معمول این اختلال زمانی رخ می‌دهد که کودک دچار یبوست شده باشد و به کودک نیز به خاطر سختی دفع آن، مدفوع خود را نگه می‌دارد. در این شرایط مدفوع شل و آبکی نشت پیدا می‌کند و کودک دچار بی اختیاری مدفوع می‌شود. در برخی موارد نیز کودک با اراده و به صورت عمدی مدفوع خود را دفع می‌کند. در این حالت کودک با این کار به مقابله و لجبازی با والدین می‌پردازد.

نشانه‌های بی اختیاری مدفوع در کودکان
بی اختیاری مدفوع با نشانه‌هایی همراه است که عبارتند از
- کاهش اشتها
- درد در ناحیه شکم
- مالیدن و خاراندن مداوم مقعد به خاطر احساس ناراحتی ناشی از مدفوع
- کاهش فعالیت‌های فیزیکی
- انزوا طلبی

دلایل بی اختیاری مدفوع در کودکان
بی اختیاری مدفوع دلایل بسیار متعددی دارد. در سنین مختلف عوامل بسیار متعددی بر کودکان تاثیر می‌گذارد و باعث بروز این مشکل می‌شود. برخی از دلایل اصلی بی اختیاری مدفوع شامل موارد زیر است.
احتباس مدفوع
یکی از مهم‌ترین دلایل بی اختیاری مدفوع در کودکان، احتباس مدفوع می‌باشد. زمانی که احتباس مدفوع اتفاق می‌افتد، راست روده قدرت انقباض خود را از دست می‌دهد و از مواد دفعی آب بیش تری جذب می‌شود. به همین دلیل مدفوع سفت می‌شود و کودک برای دفع آن با مشکل مواجه می‌شود.
مشکلات مربوط به مقعد
برخی مواقع، مشکلات مقعدی باعث دفع سخت مدفوع می‌شوند. به دلیل این مشکل دفع کردن سخت و درناک می‌شود و درنتیجه کودک برای دستشویی رفتن مقاومت می‌کند و مدفوع خود را نگه می‌دارد. نگه داشتن مدفوع باعث تجمع و سفت شدن آن و بدتر شدن مشکل مقعدی می‌شود. عدم دفع مدفوع و مشکلات مقعدی باعث نشت کردن مدفوع شل می‌‌شود.
خشم کودک از والدین
برخی مواقع برای آموزش دستشویی رفتن، بین کودک و والدین کشمکش به وجود می‌آید و کودک نسبت به والدین خود خشمگین می‌شود. قدرت در اختیار والدین است و به همین دلیل کودک نمی‌تواند خشم خود را به طور مستقیم ابراز کند. در نتیجه با بی اختیاری مدفوع به صورت عمدی، خشم خود را نشان می‌دهد و به عبارتی با والدین خود لجبازی می‌کند.
ترس از دستشویی رفتن
برخی مواقع کودک به دلایل متعدد و ناشناخته‌ای از دستشویی رفتن می‌ترسد و مدفوع خود را نگه می‌دارد. در نتیجه با مشکل بی اختیاری دفع مواجه می‌شود. در این مواقع لازم است که دلیل ترس کودک شناسایی شده و با حل آن مشکل برطرف می‌شود.
آموزش غلط برای دستشویی رفتن
آموزش اشتباه نیز یکی از مهم ترین دلایل بی اختیاری مدفوع در کودکان می‌باشد. استفاده از روش‌های خشن برای آموزش توالت، باعث می‌شود که کودک از دستشویی رفتن متنفر شود و از دفع کردن خودداری کند.

پیامدهای رفتاری بی اختیاری مدفوع در کودکان
این اختلال باعث احساس شرم و خجالت در کودک می‌شود و ممکن است که کودک به خاطر فرار از تمسخر و شرمساری در مقابل دیگران، از اجتماع و برخورد با دیگران گوشه گیری کند و اعتماد به نفس خود را از دست بدهد. البته لازم به ذکر است که رفتار والدین در بروز این پیامدها بسیار موثر می‌باشد و کودکان بسیاری هستند که با رفتار صحیح والدین، دچار هیچ مشکل رفتاری نشده و بهبوده پیدا کرده‌اند.

درمان بی اختیاری مدفوع
درمان بی اختیاری مدفوع با توجه به علت آن متفاوت می‌باشد. به همین دلیل لازم است که قبلا از شروع درمان، یک معاینه جسمی، روانی و اجتماعی کامل انجام شود. همچنین خانواده‌ها نیز باید آموزش ببینند تا با رفتارهای اشتباه و استفاده از روش‌های تربیتی نامناسب، مشکل کودک را جدی‌تر نکنند. چرا که رفتار والدین تاثیر مستقیمی بر درمان کودک دارد و برخورد اشتباه باعث بروز عوارض و پیامدهای رفتاری نیز در کودک می‌شود. راهکارهای زیر به بهبود بی اختیاری مدفوع کودک می‌کند.
کودک باید 30 دقیقه بعد از خوردن هر وعده غذایی و به مدت 10 دقیقه در دستشویی بنشیند تا روده او برای عمل دفع تحریک شود و به این صورت دفع کردن کنترل شود.
زمانی که کودک به صورت مناسبی مدفوع خود را دفع می‌کند، او را تشویق کنید و جایزه های خاصی برایش در نظر بگیرید.
از تحقیر و سرزنش کودک خودداری کنید و به هیچ وجه از تنبیه بدنی استفاده نکنید.