علت وابستگی شدید کودکان به والدین‌شان

نی نی بان: وابستگی کودکان به والدین پدیده‌ای طبیعی است، اما در برخی موارد، این وابستگی به حدی شدید می‌شود که برای والدین و کودک چالش‌هایی ایجاد می‌کند.

این وضعیت به‌ویژه در کودکان خردسال، مانند آریا که وابستگی عمیقی به مادرش دارد، نمایان‌تر است. چنین وابستگی‌هایی می‌تواند موجب شود کودک تمایلی به تعامل با دیگران نداشته باشد و از جدا شدن از والدین خود دچار اضطراب گردد. این پرسش که چرا بعضی کودکان چنین وابستگی شدیدی به والدین‌شان دارند و عوامل تأثیرگذار بر این موضوع چیست، مورد بحث دکتر مهسا ساداتی، روانشناس کودک و نوجوان، قرار گرفته است.

عوامل مؤثر بر وابستگی بیش از حد کودکان به والدین

۱. تأثیر والدین در شکل‌گیری وابستگی یکی از دیدگاه‌های روانشناسی، نظریه جان لاک است که معتقد است کودکان همانند لوح سفیدی به دنیا می‌آیند و والدین هستند که رفتار و شخصیت آنان را شکل می‌دهند. به بیان دیگر، ممکن است وابستگی، از سمت والدین به سمت کودک انتقال یابد. این بدان معناست که اگر والدین، خود دچار اضطراب و نگرانی‌های شدید باشند، این وضعیت می‌تواند باعث ایجاد وابستگی عاطفی شدید در کودک شود.

۲. تجربیات و چالش‌های والدین در دوران بارداری بسیاری از مادرانی که تجربه بارداری پرتنش، سوگ، یا شرایط سخت دیگری داشته‌اند، ممکن است پس از تولد کودک، به‌طور ناخودآگاه وابستگی بیشتری به او نشان دهند. این وابستگی می‌تواند به اضطراب و وابستگی کودک نیز منجر شود. به‌علاوه، در مواردی که مادر به سختی باردار شده یا زایمان دشواری داشته است، والدین ممکن است بیش از حد نگران کودک خود باشند و در نتیجه، استقلال کودک را محدود کنند.

۳. اختلالات اضطرابی والدین والدینی که خود به‌صورت ژنتیکی دچار اضطراب‌های فراگیر یا وسواس‌های خاصی هستند، معمولاً نمی‌توانند به‌راحتی به کودک اجازه استقلال دهند. این والدین به دلیل نگرانی‌های شدید، همواره در تلاش برای حمایت افراطی از کودک هستند و این رفتار، زمینه‌ساز وابستگی متقابل می‌شود. به همین دلیل، روانشناسان توصیه می‌کنند که والدینی که خود مشکلات اضطرابی دارند، پیش از تولد فرزند، این مشکلات را شناسایی و درمان کنند.

۴. تنش‌های خانوادگی و تأثیر آن بر کودک اختلافات بین والدین و مشاجرات خانگی، یکی از عوامل مهم در ایجاد وابستگی شدید کودکان به یکی از والدین است. مشاهده تنش و دعوا در محیط خانه می‌تواند باعث افزایش اضطراب در کودک شود، که این امر وابستگی او به والدین را تقویت می‌کند. در مواردی که یکی از والدین خانه را ترک می‌کند، سطح اضطراب کودک نیز افزایش می‌یابد و به والدین وابستگی بیشتری پیدا می‌کند.

۵. سن والدین و ارتباط آن با وابستگی کودک والدینی که در سنین پایین صاحب فرزند می‌شوند و به لحاظ مهارتی توانایی کافی در مدیریت اضطراب و رفتارهای حمایتی ندارند، ممکن است ناخواسته وابستگی زیادی در کودک ایجاد کنند. به همین ترتیب، والدینی که در سنین بالاتر و با فاصله زمانی طولانی موفق به فرزندآوری شده‌اند، معمولاً به دلیل نگرانی‌های زیاد، اجازه تجربه استقلال و رشد طبیعی را به کودک نمی‌دهند.

نشانه‌ها و پیامدهای وابستگی بیش از حد در کودکان

کودکان وابسته معمولاً تمایلی به جدا شدن از والدین خود ندارند و حتی برای مدت کوتاهی نیز از والدین دور نمی‌مانند. این کودکان در محیط‌های اجتماعی مانند مهدکودک، مدرسه یا مهمانی‌ها دچار اضطراب می‌شوند و معمولاً از ارتباط با همسالان خود نیز امتناع می‌کنند. این نوع وابستگی علاوه بر ایجاد فشار روانی بر والدین، می‌تواند تأثیرات منفی بر رشد اجتماعی و عاطفی کودک نیز داشته باشد.

راهکارهای پیشنهادی برای کاهش وابستگی شدید کودکان

برای مدیریت و کاهش وابستگی بیش از حد کودکان به والدین، والدین می‌توانند به راهکارهای زیر توجه کنند:

• ایجاد فضای امن و حمایت‌های روانی: والدین باید تلاش کنند که اضطراب خود را مدیریت کرده و به کودکان اجازه تجربه استقلال دهند. والدینی که به کودک خود اعتماد دارند، فضای رشد بهتری برای او فراهم می‌کنند.

• کاهش تنش‌های خانوادگی: دوری از مشاجرات و ایجاد محیطی آرام برای کودک می‌تواند نقش مهمی در کاهش اضطراب و وابستگی او ایفا کند. همچنین در صورت بروز اختلافات خانوادگی، والدین بهتر است از درگیر کردن کودک در این مسائل خودداری کنند.

• مراجعه به روانشناس متخصص: اگر والدین احساس می‌کنند که وابستگی کودکشان فراتر از حد عادی است و در رفتارهای اجتماعی او تأثیر منفی دارد، بهتر است از یک متخصص روانشناسی کودک کمک بگیرند. درمان‌های مناسب می‌تواند به کودک کمک کند تا به مرور زمان استقلال بیشتری پیدا کند و اضطراب‌های مرتبط با جدایی از والدین کاهش یابد.

در نهایت، توجه به این نکته ضروری است که وابستگی کودک به والدین در سنین پایین امری طبیعی است، اما والدین باید با ایجاد فضایی امن و حمایت‌های لازم، به کودک کمک کنند تا به مرور زمان مستقل شود و در محیط‌های اجتماعی بهتر عمل کند.