پرسش و پاسخ در مورد تیروئید کودکان

پاسخ به چند سوال مهم در مورد بیماری‌های تیروئید کودکان

هورمون‌های تیروئیدی تاثیر به‌سزایی بر بسیاری از عملکرد‌های بدن ما در رشد، متابولیسم و تولید انرژی دارند و تیروئید یکی از مهم‌ترین غدد درون‌ریز بدن است که وظیفه‌ی تولید هورمون‌های تیروئیدی را برعهده دارد. اختلالات تیروئیدی در کودکان می‌تواند بر رشد جسمی و روانی آن‌ها تأثیر بگذارد، بنابراین تشخیص و درمان این اختلالات در سنین پایین، اهمیت ویژه‌ای دارد و باید با دقت و آگاهی انجام شود. نی‌نی بان توصیه می‌کند برای مشاوره به یک متخصص غدد درون ریز کودکان مشاوره کنید. یک متخصص تیرویید اطفال بهترین شخص برای مشاوره و پاسخ به سوالات شماست.

در این مقاله، با طرح ده پرسش رایج درباره‌ی تیروئید در کودکان و پاسخ به آن‌ها، اطلاعاتی جامع و دقیق را در اختیار والدین قرار می‌دهیم. 

تیروئید چیست و چه نقشی در بدن انسان دارد؟

تیروئید غده‌ای کوچک در گردن انسان است که درست در مقابل نای قرار گرفته؛ این غده مسئولیت تولید هورمون‌های تیروئید را که مهم‌ترین آن‌ها شامل «تریودوتیرونین» (T3) و «تیروکسین»(T4) هستند، برعهده دارد. این هورمون‌ها به تنظیم متابولیسم بدن، رشد و توسعه، دمای بدن و تنظیم عملکرد قلب و سیستم عصبی کمک می‌کنند. درنتیجه، هرگونه اختلال در عملکرد تیروئید، می‌تواند تاثیرات گسترده‌ای بر سایر ارگان‌ها و فرآیندهای بدن بگذارد.

کودک سه‌ماهه‌ای که لووتیروکسین مصرف می‌کند و دکتر دوزش را کم کرده، چه‌زمانی دوباره آزمایش بدهد؟

معمولا بعد از تغییر دوز دارو، بهتر است پس از شش تا هشت هفته دوباره آزمایش انجام شود تا تاثیر تغییر دوز بر عملکرد تیروئید مشخص شود. در صورت نیاز به تنظیم بیشتر دارو، پزشک می‌تواند دوز دارو را دوباره تغییر دهد.

کم‌کاری و پرکاری تیروئید چیست و چه علائمی در کودکان ایجاد می‌کند؟

کم‌کاری تیروئید وضعیتی در بدن است که در آن، غده تیروئید قادر به تولید هورمون‌های کافی برای بدن نیست. در کودکان، این وضعیت می‌تواند منجر به کندی رشد طبیعی، افزایش کاذب وزن، افسردگی و بروز مشکلاتی در تمرکز و فرآیند یادگیری شود. علائم دیگرش خشکی پوست، یبوست، خواب‌آلودگی و سردی در بدن است. اگر این علائم به‌موقع تشخیص داده نشوند، می‌توانند بروز مشکلاتی مانند اختلالات قلبی و فشار خون را در پی داشته باشد.

پرکاری تیروئید هم طبیعی نیست؛ در این وضعیت غده تیروئید هورمون‌های بیشتری از حد نیاز بدن تولید می‌کند. این وضعیت می‌تواند باعث سرعت بخشیدن به متابولیسم بدن شود و علائمی مانند کاهش وزن ناخواسته، تپش قلب، افزایش حساسیت به گرما، اضطراب و بی‌قراری و مشکلات خواب را در افراد ایجاد کند.

آیا رفتارهای عصبی کودک با مشکل تیروئیدش ارتباط دارد؟

مشکلات تیروئید می‌توانند بر خلق‌وخوی کودکان تاثیر بگذارند؛ کم‌کاری آن باعث خستگی، افسردگی و بی‌حوصلگی می‌شود و پرکاری‌اش ممکن است موجب تحریک‌پذیری، عصبانیت و اضطراب در کودکان شود. بنابراین، مشکلات تیروئید می‌توانند با تغییرات رفتار ارتباط داشته باشند.

چه عواملی می‌توانند باعث بروز اختلالات تیروئید در کودکان شوند؟

ازجمله عوامل مختلفی که می‌توانند به اختلالات تیروئید در کودکان منجر شوند، از این قرارند:

• ژنتیک: سابقه‌ی خانوادگی اختلالات تیروئید، احتمال بروز این بیماری را افزایش می‌دهد.

• کمبود ید: ید یکی از عناصر مهم برای تولید هورمون‌های تیروئید است؛ کمبود ید در رژیم غذایی می‌تواند باعث اختلالات تیروئید شود.

• بیماری‌های خودایمنی: بیماری‌هایی مانند «تیروئیدیت هاشیموتو»، می‌توانند موجب آسیب به تیروئید و اختلال در عملکرد آن شوند.

• عفونت‌ها و التهاب‌ها: درگیری بدن با برخی از عفونت‌ها و التهاب‌ها ممکن است به تیروئید آسیب برساند و عملکرد طبیعی این غده را مختل کند. این وضعیت می‌تواند منجر به کم‌کاری یا پرکاری تیروئید شود و عوارضی مانند اختلال در تنظیم متابولیسم، ضعف عمومی بدن و مشکلات هورمونی به همراه داشته باشد.

• داروها و درمان‌ها: برخی داروها و شیوه‌های درمان‌ها ممکن است بر عملکرد تیروئید تاثیر بگذارند، در این زمینه حتما باید با پزشک معتبر مشورت انجام شود.

آزمایش تیروئید نوزاد باید چند باشد؟

آزمایش تیروئید نوزاد معمولا در هفته‌ی اول زندگی، برای تشخیص زودهنگام مشکلات تیروئیدی مانند کم‌کاری آن انجام می‌شود. در این آزمایش، سطح هورمون TSH و T4 اندازه‌گیری می‌شود. مقادیر طبیعی‌ TSH از ۰.۵ تا ۵.۵ µU/ml و این عدد در T4 باید از ۶ تا ۱۲ µg/dl باشند؛ بنابراین اگر نتایج آزمایش خارج از این محدوده‌هاست، نیاز به بررسی و درمان بیشتر وجود دارد.

آیا تیروئید کودک در سنین مختلف نیاز به درمان متفاوتی دارد؟

درمان مشکلات تیروئید، بسته به سن کودک و شدت بیماری، ممکن است متفاوت باشد؛ در کودکان کوچکتر، درمان‌های سریع‌تر و دقیق‌تری برای پیشگیری از تاثیرات منفی رشد نیاز است. برای مثال، در درمان کم‌کاری تیروئید معمولا از داروی لتیروکسین برای جبران کمبود هورمون استفاده می‌شود. برای کودکان بزرگتر، معمولا همان درمان‌ها ادامه می‌یابد، اما ممکن است نیاز به تغییر دوز داروها و پیگیری‌های منظم بیشتر باشد.

در چه صورتی مشکل اختلال وزن کودک با تیروئید مرتبط است؟

اختلال در عملکرد تیروئید می‌تواند تاثیر زیادی بر وزن کودک بگذارد؛ در صورت کم‌کاری تیروئید، کودک ممکن است دچار افزایش یا کاهش وزن شود. در پرکاری تیروئید، کودک ممکن است به‌طور غیرمعمولی لاغر شود. بنابراین اگر کودک شما دچار افزایش یا کاهش وزن غیرعادی است که با سایر عوامل تغذیه‌ای یا پزشکی مرتبط نیست، احتمالا باید آزمایش تیروئید انجام شود.

اگر مادر مشکل تیروئید داشته باشد، ممکن است کودک هم دچار شود؟

احتمال انتقال مشکل تیروئید توسط مادر به فرزند وجود دارد؛ مشکلات تیروئید، به‌ویژه کم‌کاری آن، می‌توانند ارثی باشند. بنابراین اگر مادری به اختلالات تیروئید مبتلا باشد، احتمال درگیری کودک هم ممکن است.

کودکانی که مشکل تیروئید دارند، چه غذاهایی را نباید بخورند؟

غذاهای خاصی که نباید توسط کودکان مبتلا به تیروئید (به‌ویژه در کم‌کاری) مصرف شوند، اولا غذاهای حاوی گواتروژن‌ها هستند، زیرا گواتروژن‌ها می‌توانند تولید هورمون تیروئید را مختل کنند. این مواد در برخی از سبزیجات مانند کلم، بروکلی، گل کلم، شلغم و سویا وجود دارند. سپس غذاهای حاوی ید زیاد؛ در صورتی که کودک مشکل پرکاری تیروئید داشته باشد، باید از مصرف غذاهایی که حاوی ید زیاد هستند (مانند نمک یددار) پرهیز شود. همچنین، به‌طور کلی مصرف غذاهای سالم و متعادل همراه با پیروی از دستورات پزشک بهترین راهکار است.

آیا درمان تیروئید در کودکان عوارض جانبی دارد؟

درمان‌های رایج برای مشکلات تیروئید در کودکان، به‌صورت معمول با عوارض جانبی اندکی همراه هستند، اما در صورت عدم تنظیم دقیق دوز دارو، ممکن است مشکلاتی مانند افزایش وزن، اختلالات خواب یا مشکلات قلبی رخ بدهد. برای مثال، اگر دوز داروی لتیروکسین برای کم‌کاری تیروئید بسیار بالا باشد، ممکن است علائم پرکاری تیروئید بروز کند. به همین دلیل، پیگیری‌های منظم پزشکی و تنظیم دقیق دوز دارو برای هر کودک ضروری است.

کم‌کاری تیروئید مادر در دوره‌ی بارداری، به کودک هم منتقل می‌شود؟

کم‌کاری تیروئید در دوران بارداری می‌تواند تاثیرات منفی بر جنین داشته باشد، اما ابتلای کودک به مشکل تیروئید در این وضعیت، به عوامل مختلفی بستگی دارد. اگر مادر از پیش به کم‌کاری تیروئید مبتلا بوده، احتمال ابتلای فرزند به اختلالات تیروئید کمی بیشتر از افراد عادی است. به همین دلیل، توصیه می‌شود بر نوزاد پس از تولد آزمایش تیروئید انجام شود.

اگر در آزمایش تیروئید کودکی زیر ده‌سال، کم‌کاری تشخیص داده شود، تا پایان عمر باید دارو مصرف کند؟

کم‌کاری تیروئید در کودکان به‌طور معمول با داروهای هورمونی تیروئید، مانند لووتیروکسین درمان می‌شود. البته در عمده‌ی موارد، این درمان باید برای تمام عمر ادامه یابد، زیرا تیروئید نمی‌تواند به‌طور طبیعی هورمون کافی تولید کند. با این حال جای نگرانی نیست، پزشک ممکن است برای تنظیم دقیق دوز دارو و پیگیری عملکرد تیروئید، آزمایش‌های منظمی انجام بدهد و با درمان مناسب، کودک زندگی سالم و طبیعی داشته باشد.