تربیت کودکان مستقل، چگونه است؟

برترین ها : همه کودکان عادت دارند هنگام بازی دور و بر خود را شلوغ و به هم ریخته کنند. اسباب بازی ها، کفش ها، لباس ها، وسایل مدرسه و هزاران خرده ریز دیگر چنان فضای اتاق و گاه منزل را پر می‌کند که ممکن است موجب ناراحتی و عصبانیت پدر و مادر شود.

در مواردی نیز این بی نظمی های کودک، خود را به صورت های دیگری نشان می دهد. برای مثال، کتاب و دفترش را در مدرسه جا می گذارد، حوله حمام را کف اتاق می اندازد و گزارش ها و کارهای کلاسی اش را ناتمام رها می کند. در چنین شرایطی خواسته تمام پدر و مادرها این است که فرزندشان کمی بر کارها و تکالیفش تمرکز داشته باشد و مسئولیت های شخصی خود را بپذیرد.

گروهی از کودکان به طور خودجوش، مرتب و منظم هستند و گروه دیگر برای مرتب بودن نیاز به آموزش و تمرین دارند. آیا فرزند شما همیشه انتظار دارد که کارهایش را دیگران انجام دهند؟ در این خصوص، به طور حتم والدین بهترین افرادی هستند که می توانند به کمی کمک و همکاری، خود ساخته و منظم بودن را به فرزندانشان بیاموزند؛ حتی اگر تصور کنند خودشان کمی نامنظم و شلخته هستند.

آسان همچون ۳، ۲، ۱

انجام تمام وظایف برای کودکان را می توان در ۳مرحله آسان کرد:

مراحل انجام کار؛ یعنی کودک نیازها و شیوه رسیدن به آنها را بداند؛ مانند رفتن به دستشویی، برداشتن مسواک و خمیردندان و باز کردن شیر آب.

تمرکز داشتن بر کار؛ یعنی به وظیفه اش بچسبد و از انجام آنها گیج و غافل نشود؛ مثلاً به خاطر بیاورد که دندانپزشک به او گفته است:

«مسواک زدن باید ۳دقیقه طول بکشد». به عبارت دیگر دندان ها باید خوب شسته شوند؛ حتی اگر یکباره به خاطر بیاورد که باید به دوستش تلفن کند، نباید از شستن دندان ها طفره رود. باید به خاطر بیاورد که دندانپزشک به او گفته است، آدامس جویدن نمی تواند جای مسواک زدن را بگیرد.

انجام وظایف و کار ؛ یعنی تکالیفش را انجام دهد، کنترل کند و آن را تا به آخر انجام دهد. برای مثال، تهیه گزارش کلاسی که لازمه آن فراهم آوردن کتاب ها و منابع تحقیق است. او باید ابتدا کتاب ها را بخواند، یادداشت برداری کند، متن گزارش را بنویسد، آن را پاک نویس کند و در پوشه مخصوص قرار دهد. دست آخر نیز وسایل را جمع کند و کیف مدرسه اش را ببندد. اگر ۲مرحله اول را با موفقیت انجام داده است، مرحله سوم را نیز به طور حتم می تواند انجام دهد.

زمانی که کودک یا نوجوان این ۳مرحله را خوب بشناسد و یاد بگیرد که چگونه آنها را انجام دهد، قادر است که وظیفه اش را اعم از تکالیف مدرسه و وظایف خانگی و کارهای دیگری که باید تمام و کمال انجام شود به نحو احسن انجام دهد و هر چه مستقلانه تر آنها را به پایان برساند. البته، مسلم است که فرزند شما به کمک ها و راهنمایی های شما نیاز خواهد داشت، ولی دیگر خبری از نق زدن های مکرر او نخواهد بود.

آموزش این مهارت ها نه تنها مفید است بلکه دانستن چگونگی انجام آنها نیز نکات بسیار ارزنده ای را به آنها یاد خواهد داد. هنگامی که کودکان و نوجوانان بتوانند اینگونه از وظایف و مسئولیت های فردی شان را به تنهایی انجام دهند، احساس غرور، ارزشمندی، شایستگی و اعتماد به نفس می کنند. علاوه بر آن، به طور حتم از اینکه می بینند کاری را با موفقیت به پایان رسانده اند و می توانند از وقت اضافه شان نهایت استفاده را ببرند، بسیار لذت خواهند برد.

اساس کار همان ۳گام اصلی است. والدین می توانند برای همراهی و همکاری با فرزندشان به نکات زیر توجه کنند:

برای فرزندتان توضیح دهید که این مرحله شامل یافتن شیوه انجام کار است. او باید تصوری از آنچه لازم است انجام دهد، در ذهن خود مجسم کند. برای مثال، «اگر قصد دارد از روی کتابی، برای درسش گزارش تهیه کند، اول از همه باید بداند که از کجا شروع کند». به فرزندتان کمک کنید تا فهرستی از مراحل کار تهیه کند.

انتخاب یک کتاب (مطمئن شود که کتاب مورد تأیید آموزگارش است).

نوشتن اسم کتاب و نویسنده آن روی برگه کتابخانه.

یادداشت کردن روز تحویل کتاب به کتابخانه در تقویمش.

سپس فرزندتان را کمک کنید تا وسایل مورد نیازش را آماده کند. کتاب، چند ورق کاغذ، مداد، فهرست پرسش های آموزگار، یافتن پاسخ های لازم و تهیه جلدی برای گزارش. به فرزندتان یاد بدهید که چگونه فهرستی از کارهای مختلف را انجام داده است و آنچه باید بعدا انجام دهد، تهیه کند. او باید با خواندن کتاب شروع کند؛ آن را به پایان برساند، دستورات آموزگار را انجام دهد و شروع به نوشتن گزارش کند.

تمرکز داشتن بر کار؛ برای فرزندتان شرح دهید که در این مرحله باید درباره کاری که انجام می دهد، خوب فکر کند فهرستی که در مرحله قبل تهیه کرده بوده را باید پیش رو گذارد و خوب درباره چگونگی انجام آن تمرکز کند. او باید بتواند همه کارها و اقداماتی را که باعث حواس پرتی او می شوند کنار بگذارد. این بخش در حقیقت مشکل ترین بخش است. به فرزندتان یاد بدهید که چگونه باید با افکار مزاحم و آنچه موجب پراکندگی ذهنش می شود، مقابله کند. در چنین مواقعی به فرزندتان یاد بدهید که از خودش بپرسد «آیا این کار موجب دور شدن من از هدفم نمی شود؟» برای کودک شرح دهید که می تواند بعد از اتمام کارش به بازی با دوستش بپردازد. به او یادآور شوید که تمرکز کردن بر کار، ابتدا کمی مشکل به نظر می رسد اما با کمی تمرین این کار را خواهد آموخت.

انجام تکلیف؛ برای فرزندتان شرح دهید که این مرحله زمانی است که بخش اصلی کار باید انجام شده باشد و تنها کارهای پایانی مثل، پاک نویس کردن گزارش، دوباره خوانی، غلط گیری گزارش و... باقی می ماند. او را راهنمایی کنید تا آخرین گام های لازم را درست بردارد؛ جلد کردن گزارش، نوشتن نام روی گزارش، تهیه روی جلدی و پوشه ای برای تحویل دادن گزارش به آموزگار، گذاشتن گزارش در کیف و جمع آوری وسایل و... .

نقطه آغاز

در اینجا به بررسی چند راهکار ساده و مفید برای شرح و آموزش مراحل کار می پردازیم:

بیان انتظارات :

خواسته ها و انتظارات خود را شفاف و روشن برای فرزندتان توضیح دهید. سعی کنید اعتماد و این اطمینان را در او به وجود آورید که همیشه برای کمک به او آماده اید.

برنامه ریزی:

ابتدا تصمیم بگیرید که بر یک موضوع تمرکز کنید. برای مثال، می توانید ۳موضوع را انتخاب کنید و از فرزندتان بخواهید یکی را انتخاب کند یا اگر در درس و تکلیفی اشکال دارد، می توانید از همان موضوع شروع کنید.

رضایت از نقش خود:

برای اینکه بهترین نتیجه ممکن را از کارتان بگیرید، می توانید نقش یک مربی را برای فرزندتان به عهده بگیرید . از او بپرسید که چگونه می توانید به کمک یکدیگر مشکلی را حل کنید ؟ چگونه؟ و... . او را برای پیشرفت در کار تشویق و حمایت کنید. احساس رضایتی که نسبت به عملکرد خود در ذهن دارد، انگیزه ای برای موفقیت های بعدی او می شود.

پرسش های بعدی:

به فرزندان بیاموزید که برآوردی از زمان و مقدار تکالیفش در ذهن داشته باشد تا بتواند با یک زمان بندی ساده، به موقع آنها را تمام کند. در ضمن هنگام انجام تکالیف خود، زنگ تفریح های کوتاهی به خودش بدهد. این کار موجب می شود که هنگام استراحت به آنچه نیاز دارد، فکر کند و ایده جالب تری به ذهنش بیاید. برخی مواقع این روش ساده تر از انجام کار است و در عین حال زمان کمتری هم می برد. اما مشکل اینجاست که بیشتر کودکان یاد نگرفته اند که چگونه مستقلانه به سوی موفقیت حرکت کنند. در این زمینه به چند نکته ساده اشاره می شود:

فرزند شما قادر است وظایف جدیدی را که نیاز به دانستن آنها دارد، بیاموزد؛ مثل بستن بندکفش، ریختن شیر در لیوان، پوشیدن لباس به تنهایی و تکمیل کارهای کلاسی.

فرزند شما باید حسی از استقلال در خود پرورش دهد. کودک ۴ساله می تواند اسباب بازی هایش را خودش در سبد اسباب بازی هایش بریزد؛ او می تواند به تنهایی به دستشویی برود و کارش را انجام دهد. به تدریج کودک نسبت به توانایی ها و استعدادهایش آگاه می شود و خوپنداره ای مثبت در ذهن می سازد.

اینگونه آموزش می تواند بسیار لذت بخش و مفرح باشد. بدین ترتیب شما نه تنها شیوه انجام کارها را به فرزندتان آموخته اید، بلکه در عین آنکه با او هستید، حس همدلی و مهربانی را در او پرورش داده اید. این کار همچون دادن بزرگ ترین و بهترین هدایا به اوست.