تربیت اسلامی کودکان، نقش والدین

پرسش: روابط پدر و مادر با هم باید چگونه باشد تا در تربیت اسلامیه بچه موثر باشد؟

پاسخ: تردیدی نیست که دوران کودکی، مهم ترین و تاثیرگذارترین دوره در طول زندگی انسان است. در واقع از اغازین لحظه ای که انسان پای بر این کره خاکی می گذارد شکل گیری او نیز شروع می شود و در این میان، طلایی‌ترین دوره، تا پنج سالگی یا هفت سالگی است. شاید بتوان گفت که مابقی عمر انسان، برداشت میوه هایی است که بذر آن در همان دوران کودکی کاشته شده است.

پیامبر اسلام می فرمایند که انچه انسان در دوره کودکی فرا می گیرد، چون حک شدن نوشته بر سنگ است که بسیار سخت و دیر از بین خواهد رفت. روانشناسان نیز امروزه معتقدند که یادگیری انسان در دوره کودکی بسیار سریعتر و ماندگارتر است. تجربه نیز اثبات می کند که انسان در تقید و پایبندی به آنچه در دوران کودکی فراگرفته است، استواری بیشتری از خود نشان می دهد.

بدیهی است که آموزش های دینداری نیز باید از همین دوران آغاز شود تا نهاد کودک، رنگ و بوی دینی بگیرد و رفتار او در دوره های دیگر زندگی مبتنی بر دینداری باشد. تربیت دینی کودک در دوران قبل از دبستان محدود به ایجاد انس نسبت به مسائل دینی است به این معنی که کودک انچه را بطور منظم در محیط خانواده می بیند نسبت به ان انس پیدا میکند و همین انس اولیه زمینه را برای پیدایش عادت وانجام فرائض دینی در مراحل بعدی فراهم می اورد.

مشاهده اداب دینی و عبادات مذهبی به ویژه نماز که بوسیله والدین و احیانا" خواهر و برادر بزرگتر بطور منظم درهرشبانه روز و بطور جدی انجام میپذیرد . درذهن و روان کودک نقش می بندد و نوعی انس روحی نسبت به این اعمال و اداب در او بوجود می اورد.

باتوجه به حسن تقلید درکودک، معمولا" مشاهده میشود که کودک از سال دوم از حرکات پدر و مادر در حال نماز تقلید می کند و برخی کلمات و اذکار را بطور شکسته و بسته تکرار میکند . این حرکات به تدریج کاملتر میشود و کودک گاهی در کنار پدر و مادر به نماز می ایستد . اگر این حرکات با نوازش و تشویق والدین همراه شود بر رغبت کودک نسبت به این مسائل افزوده شده و شیرینی از انها در ذهن و روان او باقی می ماند.

از زیاده روی بپرهیزیم:

باید درنظر داشت که علائق دینی والدین ، آن ها را به زیاده روی در این زمینه وادار نسازد. پدر و مادر نباید کودکان خود را در این دوره به انجام تکالیف دین ملزم کنند بلکه باید زمینه را برای انجام برخی مسائی دینی بصورت داوطلبانه فراهم کنند. تشویق در این مورد اثرات بسیار مفیدی دارد و سبب میشود اولین تجربه های دینی کودک خوشایند و لذت بخش باشد.

یکی از مهم ترین اموزه های دین، تا کید بر اندیشیدن و تفکر است که باید والدین ان را با رفتار خود به کودک انتقال دهند تا کودک بداند هر اعتقادی بدون اندیشه از نظر اسلام باطل و بی فایده است. این گوهری است که در نظام اموزش دینی ما به کودکان به طور کامل فراموش شده است.

باید با تا کید بر تفکر، بدون هر گونه تعصب و تحجر و سخت گیری و از طریق انجام رفتارهای دیندارانه و دین محور و در فضایی پر از نشاط و شادابی دین را ارام ارام به کودک شناساند و برای او محیط امنی را در حوزه دینداری فراهم کرد...

پرورش عواطف دینی کودکان:

شرکت دادن کودکان درمراسم و مجالس دینی برای پرورش عواطف دینی بسیار مفید است . ولی باید دقت کرد برنامه ها فراتر از طاقت و حوصله انها نباشد و انها را خسته نکند. اگر فضای خانه امیخته با ارزشهای معنوی باشد و پدر و مادر خود ارزشهای الهی و تکالیف دینی را در زندگی خویش جدی بگیرند. کودکان بطور غیرمستقیم و بصورت مشاهده‌ای از این جو معنوی متاثر میشوند و علائق دینی در انها بطور طبیعی پرورش می یابد.

آشنائی تدریجی با مسائل دینی:

انچه که در تربیت دینی حائز اهمیت است اینست که کودک باید ارام ارام و به تدریج با مسائل دینی آشنا شود . باید توجه کرد که درمرحله عمل به تکالیف دینی، با نرمی ، مهربانی و تشویق همراه باشد و تکالیف شاق از انها خواسته نشود اما سهل انگاری هم نشود تا کودک احساس کند که تکالیف دینی امورجدی یا ضروری نیستند.

همچنین بیان ساده ی برخی معارف و اخلاقیات دین از جمله مباحث مربوط به برزخ و معاد همراه با حکایات شیرین و جذاب می توانید زمینه ی بسیار خوبی را در انان ایجاد کنید و انگاه اهمیت احکام دین به وی‍ژه نماز را بیان و از احادیث و داستانها و حکایات مربوط به نماز و تارک نماز بهره بگیرید.

برای این منظور و جهت مطالعه ی خودتان از کتبی که در این زمینه ها تالیف شده بهره بگیرید به عنوان نمونه منازل الاخرة (داستانهایی از سفر اخرت)* /حاج شیخ عباس قمی -معاد*/شهید دستغیب -سرای دیگر* /شهید دستغیب - عروج روح/ استاد محمد شجاعی/کانون اندیشه جوان -بازگشت به هستی / استاد محمد شجاعی ۷- قیام قیامت/استاد شجاعی . راز نماز، محسن قرائتى ۲- پاداش‏هاى نمازگزاران ۳- داستانها و حکایت‏هاى نماز (۱) ۴- یکصد و چهارده نکته درباره نماز ۵- روش‏هاى پرورشى احساس مذهبى در کودکان،دکتر افروز ۶- زنگ نماز،سید احمد زرهانى ۷- هدایت نوجوانان به سوى نماز،دکتر قائمى ۸- اقامه نماز در دوران کودکى،دکتر قائمى