آیا اشعه ماموگرافی ضرر دارد؟

ماموگرافی یکی از مهم‌ترین ابزارهای تشخیصی برای شناسایی سرطان سینه و دیگر بیماری‌های پستان است. با این حال، بسیاری از زنان در مورد عوارض جانبی ناشی از تابش اشعه ایکس در طول این بررسی‌ها نگران هستند. تهیه تصاویر دقیق از بافت‌های سینه به کمک اشعه ایکس می‌تواند در تشخیص زودهنگام بیماری‌ها موثر باشد، اما این سوال به وجود می‌آید که آیا تابش اشعه در این فرآیند می‌تواند برای سلامت مضر باشد؟ در این مقاله به بررسی اثرات پتانسیل تابش اشعه در ماموگرافی و خطرات احتمالی آن می‌پردازیم.

بیشتر بخوانید: زمان انجام غربالگری پستان

ماموگرافی چیست؟

ماموگرافی یک روش تصویربرداری پزشکی است که برای تشخیص و بررسی بیماری‌های پستان، به ویژه سرطان سینه، مورد استفاده قرار می‌گیرد. این روش به‌طور خاص برای زنان طراحی شده تا بتوانند بافت‌های سینه خود را با دقت بررسی کنند و نشانه‌های اولیه سرطان و دیگر مشکلات پستان را شناسایی کنند. در طول فرآیند ماموگرافی، بیمار باید در یک دستگاه خاص قرار گیرد که سینه‌ها را بین دو صفحه قرار می‌دهد. این صفحات فشار کمی را به سینه وارد می‌کنند تا تصویر با کیفیتی از بافت تشکیل شود. تمام فرآیند معمولاً چند دقیقه طول می‌کشد.

بیشتر بخوانید: تفاوت ماموگرافی تشخیصی و سونوگرافی چیست؟

دلایل انجام ماموگرافی

ماموگرافی غربالگری و ماموگرافی تشخیصی هر دو به منظور تشخیص توده‌های مشکوک به سرطان انجام می‌شوند. به طور کلی دلایل انجام ماموگرافی را به صورت زیر می‌توان بیان کرد:

• غربالگری برای تشخیص زود هنگام سرطان پستان
• تشخیص و مشاهده بهتر توده‌های قابل لمس در پستان
• بررسی شرایط پستان‌ها از نظر سلامتی
• تشخیص اولیه توده‌های مشکوک
• پیگیری سلامتی فردی که دارای توده تخلیه شده و یا سرطان سینه بوده است

بیشتر بخوانید: راهکارهای جلوگیری از بازگشت سرطان پستان در زنان که باید بدانیم!

عوارض ماموگرافی چیست؟

با اینکه ماموگرافی یک روش بسیار مهم و ضروری برای تشخیص توده‌های مشکوک به سرطان است، اما می‌تواند دارای عوارض خفیفی هم باشد. این عوارض عبارت هستند از:

• احساس درد در هنگام انجام ماموگرافی

• ایجاد کبودی پس از انجام ماموگرافی

• احساس درد پس از انجام ماموگرافی

• احساس اضطراب و استرس

• عوارض جانبی ناشی از درمان‌های اضافی

• خطرات  تابش اشعه

• تشخیص نادرست

بیشتر بخوانید: طول عمر مبتلایان به سرطان سینه در گرید‌های مختلف بیماری چقدر است؟

باورهای غلط در مورد ماموگرافی

از آنجایی که ماموگرافی یک روش تشخیصی روتین (مثل آزمایش خون) نیست، باورهای غلطی درباره آن وجود دارد که در زیر به چند مورد از آنها اشاره شده است:

• افرادی که هیچ علامتی از سرطان سینه یا سابقه خانوادگی ندارند، لازم نیست ماموگرافی سالانه انجام دهند. این یک باور اشتباه است، زیرا اولاً بیش از 75‌درصد از زنان مبتلا به سرطان سینه هیچ سابقه خانوادگی ندارند. دوماً اگر منتظر باشید تا بعد از مشاهده علائم سرطان سینه مانند توده یا ترشح، ماموگرافی انجام دهید، دیگر به تشخیص زودهنگام و مزایای آن نمی‌رسید و سرطان شما ممکن است تا آن موقع پیشرفته‌تر شده باشد.

• میزان اشعه در ماموگرافی تا حد مضری زیاد است. این دومین باور غلط محسوب می‌شود، چرا که مقدار اشعه مورد استفاده در ماموگرافی بسیار کم است و اگر واقعاً مشکلی وجود داشت، به عنوان یک روش پذیرفته شده از سمت بسیاری از پزشکان تجویز نمی‌شد. پس نیازی نیست که از این نظر، نگران خطرات اشعه ماموگرافی باشید.

• سومین باور اشتباه این است که ماموگرافی غربالگری می‌تواند هر نوع سرطانی را در بافت‌ سینه‌ها تشخیص دهد. در صورتی که ماموگرافی نیز مثل هر روش دیگر، دارای یک سری محدودیت‌ها است. در واقع، هر چه سینه متراکم‌تر باشد، احتمال این‌که سرطان توسط بافت پنهان شود بیشتر است. البته بافت نرمال سینه نیز می‌تواند هم سرطان را پنهان کرده و هم آن را تقلید کند.

بیشتر بخوانید: بهترین دکتر ماموگرافی، چطور انتخاب کنم؟

آیا ماموگرافی برای بارداری ضرر دارد؟

در دوران بارداری، تراکم بافت پستان افزایش می‌یابد و خواندن تصاویر تولید شده در ماموگرافی را دشوارتر می‌کند. به علاوه، اگرچه ماموگرافی سه بعدی برای برش بافت متراکم‌تر سینه مجهزتر است، اما شناسایی توده یا تومور بالقوه در داخل سینه هم‌چنان دشوار خواهد بود.
حتی پس از تولد نوزاد نیز گرفتن تصویر واضح ممکن است دشوار باشد، زیرا شیر داخل سینه‌ها نیز می‌تواند تراکم سینه را افزایش دهد و از ایجاد تصاویر واضح جلوگیری کند. در نتیجه، اگر دلیلی برای مشکوک شدن وجود نداشته باشد، اکثر پزشکان توصیه می‌کنند که ماموگرافی سالانه خود را تا بعد از زایمان به تعویق بیندازید.
در نهایت، لازم است اضافه کنیم که خود عوارض ماموگرافی در این دوران جای نگرانی ندارد، زیرا میزان اشعه‌ای که در معرض آن قرار می‌گیرید حداقل خواهد بود و خطر زیادی برای کودک شما ایجاد نمی‌کند. فقط کافی است که به متخصص ماموگرافی خود اطلاع دهید که باردار هستید تا قبل از گرفتن هر تصویری، شکم شما را با محافظ سربی بپوشاند.

بیشتر بخوانید: انجام ماموگرافی برای چه افرادی لازم است؟

سوالات متداول

در اینه قسمت، به سوالات مهم و پرتکرار شما پاسخ می دهیم تا به طور کامل با این موضوع آشنا شوید و نیز ابهامی برای شما باقی نماند:

آیا ماموگرافی جایگزین معاینه خود سینه است؟

ماموگرافی و معاینه خود سینه دو روش متفاوت هستند که هر کدام نقش خاصی در تشخیص و پیشگیری از سرطان سینه دارند. این دو هر کدام نقش مهمی در ارزیابی سلامت سینه دارند، اما هیچ کدام به‌تنهایی کافی نیستند. معاینه خود سینه می‌تواند به زنان کمک کند تغییرات نامطبوع را شناسایی کنند، در حالی که ماموگرافی به عنوان یک روش تصویربرداری علمی برای تشخیص زودهنگام سرطان سینه عمل می‌کند.

اگر ماموگرافی ناهنجاری را نشان دهد چه اتفاقی می افتد؟

اگر ماموگرافی ناهنجاری را نشان دهد، این به معنای ارتباطات مهمی در زمینه بررسی سلامت سینه است. مراحل بعدی شامل تأیید، مطالعات اضافی، مشاوره و درمان‌های ممکن است. مهم است که زنان با پزشکان خود در این باره همکاری کنند و نگرانی‌های خود را ابراز کنند تا تصمیمات آگاهانه و مناسبی در مورد سلامت خود اتخاذ کنند. تشخیص زودهنگام و پیگیری دقیق در صورت وجود ناهنجاری می‌تواند تأثیر قابل توجهی بر نتایج درمان و بهداشت کلی بیمار داشته باشد.

چه کسانی باید ماموگرافی انجام دهند؟

ماموگرافی به عنوان یک ابزار حیاتی برای تشخیص سرطان سینه شناخته شده و بر اساس سن، سابقه خانوادگی، و عوامل خطر، باید برای زنان برنامه‌ریزی شود. توصیه می‌شود که زنان برای اطلاعات دقیق‌ از وضعیت سلامتی خود و نیاز به ماموگرافی با پزشک خود مشورت کنند. این اقدام می‌تواند به شناسایی زودهنگام سرطان سینه و افزایش شانس بهبود کمک کند.

کلام آخر

در این متن درباره ماموگرافی و بررسی خطرات اشعه ایکس دستگاه ماموگرافی صحبت شد. به عنوان کلام آخر می‌توان گفت که اشعه ایکس به کار رفته در ماموگرافی بسیار خفیف است و عوارضی را برای فرد ایجاد نمی‌کند. البته گفته می‌شود که انجام ماموگرافی بیشتر از 2 بار در سال نباشد.

به کلینیک نی نی بان سر بزنید.