انجام ماموگرافی برای چه کسانی لازم است؟

سرطان سینه شایع‌ترین بیماری بین زنان است و سالانه بیش از دو میلیون و سیصدهزار تن را مبتلا می‌کند. این فراگیری موجب شده است روش‌های تشخیص آن هر ساله به روزتر و پیشرفته‌تر شود. ماموگرافی مهمترین و دقیقترین روش تشخیص سرطان پستان است. در این مطلب از نی‌نی‌بان نیز به شیوه عکس‌برداری از پستان و موارد مربوط به آن پرداخته شده است.

بیشتر بخوانید: ضرورت انجام ماموگرافی سینه

ماموگرافی چیست؟

ماموگرافی تصویربرداری پزشکی از بافت پستان است که به کمک اشعه ایکس و با فشرده سازی بافت پستان انجام می‌شود. در تصاویر به دست آمده از ماموگرافی که به سه شیوه دیجیتال، دوبعدی و سه‌بعدی انجام می‌شود هر گونه نشانه‌ای ناهنجاری‌های سطحی یا شدید مانند توده‌های خوش‌خیم یا بدخیم، کیست‌ها و التهابات بررسی و ارزیابی می‌شود. از ماموگرافی به دو هدف غربالگری و تشخیص به موقع سرطان پستان در مراحل اولیه و در مراحل بعدی برای پیگیری وضعیت بافت پستان در شرایط درمان استفاده می‌شود . 

چه کسانی باید ماموگرافی انجام دهند؟

ماموگرافی یک ابزار تشخیص است و به تجویز پزشک برای کسانی انجام می‌شود به وجود کیست یا توده در بافت سینه‌شان مشکوک هستند. به طور کلی اگر شخصی یکی از موارد زیر شامل حالش بشود بهتر است به تشخیص پزشک برای ماموگرافی اقدام کند:

• غربالگری سرطان سینه بعد از چهل سالگی

به دلیل شیوع بالای سرطان پستان در زنان و بالا رفتن خطر آن با افزایش سن، متخصصان اکیداً توصیه دارند که زنان بعد از چهل سالگی غربالگری سرطان سینه را جدی گرفته و در برنامه خود قرار دهند. به همین منظور نیاز است در این بازه سنی زنان سالی یک بار ماموگرافی را انجام دهند. 

• دارا بودن سابقه خانوادگی سرطان سینه

افرادی که در خانواده خود زنانی با نسبت نزدیک سابقه سرطان سینه داشتند مانند مادر، خواهر، مادربزرگ، خاله یا عمه و ..... نیاز است حتماً برای غربالگری و انجام ماموگرافی به مراکز معتبر و مرتبط مراجعه کنند.

• سابقه برخورد اشعه به قفسه سینه پیش از ۳۰ سالگی 

در صورتی که فردی پیش از سی سالگی به دلایل مختلف پیش از سی سالگی در معرض تابش اشعه ایکس قرار گرفته و اشعه با قفسه سینه او برخورد داشته است نیاز است حتماً برای بررسی و ارزیابی وضعیت سلامتی بافت پستان برای انجام ماموگرافی مراجعه کند.

• سابقه ابتلا به سرطان سینه

در صورتی که شخصی پیش از سی یا چهل سالگی، که سن شروع غربالگری است به سرطان سینه مبتلا شده باشد نیاز است پس از درمان نیز مجدداً سالی یک تا دو بار برای پایش وضعیت سلامتی و احتمال بازگشت سرطان پستان برای انجام ماموگرافی اقدام کند. 

بیشتر بخوانید: کاندیدای مناسب ماموگرافی

مزایای ماموگرافی

همانطور که توضیح داده شد ماموگرافی یک روش تشخیصی است که در صورت شک پزشک به وجود توده یا کیست در سینه بیمار را در مراحل تکمیلی تشخیص خود برای ماموگرافی ارجاع می‌دهد غیر از این ماموگرافی مزیای دیگری هم دارد که به این ترتیب است:

• غربالگری منظم پستان به منظور تشخیص به موقع از سرطان
• تشخیص زودهنگام سرطان پستان
• بالا بردن احتمال موفقیت درمان سرطان پستان
• در صورت نیاز تشخیص مناسب و قاطع پزشک مبنی بر ماستکتومی یا برداشتن سینه
• پیگیری روند درمان و میزان اثر گذاری شیوه‌های درمان در از بین بردن توده‌ها و کیست‌های موجود در پستان
• به دست آوردن تصویر دقیق از بافت پستان 
• مشاهده دقیق و کشف هر گونه ناهنجاری در بافت پستان‌ها
• اقدام به موقع برای درمان در صورت وجود هر گونه ناهنجاری در بافت پستان‌ها

بیشتر بخوانید: اعمال جراحی زیبایی سینه

انواع ماموگرافی

ماموگرافی با توجه به هدفی که انجام می‌شود به دو دسته تقسیم می‌شود. برای آشنایی بیشتر با انواع ماموگرافی هر کدام در ادامه شرح داده شده‌اند:

• ماموگرافی غربالگری: این نوع ماموگرافی برای تشخیص تغییرات پستان در زنانی که هیچ علامت یا نشانه‌ای از سرطان سینه ندارند استفاده می‌شود و معمولاً شامل دو عکس اشعه ایکس از هر پستان است که با استفاده از آن می‌توان توموری را که قابل احساس نیست تشخیص داد.
• ماموگرافی تشخیصی: این نوع ماموگرافی برای تشخیص تغییرات غیرعادی پستان، مانند توده، درد، ضخیم شدن یا ترشح نوک پستان یا تغییر در اندازه یا شکل سینه استفاده می‌شود. در واقع، اگر ماموگرافی غربالگری شما ناهنجاری‌ خاصی را در پستان‌هایتان تشخیص دهد، ماموگرافی تشخیصی برای ارزیابی دقیق‌تر لازم است.

بیشتر بخوانید: آیا تفاوت پستان چپ و راست در زنان نگران‌کننده است؟

دلایل انجام ماموگرافی

تا این‌جا دریافتیم که ماموگرافی ممکن است برای غربالگری یا تشخیص استفاده شود. زنان بزرگتر از ۳۰ سال در صورت داشتن علائمی مانند توده قابل لمس، ضخیم شدن یا فرورفتگی پوست سینه، ترشح یا جمع شدن نوک پستان، زخم فرسایشی نوک پستان یا درد سینه باید ماموگرافی تشخیصی انجام دهند.
ماموگرافی در زمان‌هایی که معاینه فیزیکی نتایج قاطع و قابل اعتماد ارائه نمی‌دهد نیز کاربرد دارد.
هم‌چنین، زنانی که سینه‌های متراکم یا خیلی بزرگ و برآمده دارند، به احتمال زیاد معاینه فیریکی برایشان دشوار است و نیاز به ماموگرافی غربالگری دارند.
از همه آشناتر نیز زنانی با خطر بالای سرطان سینه یا سابقه سرطان سینه هستند که باید ماموگرافی‌های منظم و سالانه انجام دهند.

بیشتر بخوانید: مراحل درمان سرطان سینه چیست؟

عوارض جانبی ماموگرافی

از آنجایی که ماموگرافی نیز یک نوع تصویربرداری پزشکی است هنگام انجام آن فرد در معرض اشعه ایکس قرار می‌گیرید. بنابراین باید در نظر داشت تعداد دفعات ماموگرافی چه برای تشخیص چه برای غربالگری طوری نباشد که مشکلات جانبی برای او ایجاد کند. به طور کلی عوارض جانبی ماموگرافی به این صورت است:

• ایجاد اختلال در تشخیص ( ممکن از است برخی ناهنجاری‌های کوچک و بی‌ضرر، به اشتباه کیست یا توده سرطانی تشخیص داده شود.)
• درمان غیرضروری با تشخیص مثبت کاذب
• وارد آوردن فشار روانی زیاد به بیمار
• تحمیل هزینه اضافی به بیمار برای انجام ماموگرافی بیش از اندازه
• قرار گرفتن بیش از حد در برابر اشعه ایکس

بیشتر بخوانید: لزوم و فواید انجام ماموگرافی

بسته به شرایط پزشکی خاص شما ممکن است خطرات دیگری نیز وجود داشته باشد. پس لازم است که قبل از انجام ماموگرافی، حتماً تمام نگرانی‌هایتان را با پزشک در میان بگذارید. بعضی از محصولات بهداشتی که ممکن است با اعمال آن‌ها روی بازو یا سینه ، در ماموگرافی تداخل ایجاد کنید نیز عبارتند از:

• پودر تالک
• دئودورانت
• کرم‌ها یا لوسیون‌ها

پروتز سینه نیز ممکن است از تجسم کامل سینه جلوگیری کند. اگر پروتز سینه دارید، حتماً در زمان تعیین وقت به مرکز ماموگرافی خود این موضوع را اطلاع دهید. شما به یک تکنسین اشعه ایکس نیاز دارید که در کار با بیماران دارای ایمپلنت آموزش دیده باشد. این موضوع مهمی است، زیرا ایمپلنت‌های سینه می‌توانند برخی از بافت‌های سینه را پنهان کنند و این می‌تواند تشخیص سرطان سینه را برای رادیولوژیست هنگام مشاهده تصاویر ماموگرافی شما دشوار کند.

بیشتر بخوانید: تفاوت های ماموگرافی و سونوگرافی

آمادگی جهت انجام ماموگرافی

انجام ماموگرافی برای اکثر زنان ناراحت کننده است و برخی از زنان آن را دردناک می‌دانند. با این حال، ماموگرافی فقط چند لحظه طول می‌کشد و درد و ناراحتی شما به زودی تمام می‌شود. درد شما به مهارت تکنسین، اندازه سینه‌ها و میزان فشار دادن آن‌ها بستگی دارد. اگر پریود یا در شرف پریود شدن هستید، ممکن است سینه‌های شما حساس‌تر باشد. از این رو، آمادگی‌های لازم برای ماموگرافی عبارتند از:

• سعی کنید در طول پریود یا یک هفته قبل از پریود شدن ماموگرافی انجام ندهید، زیرا سینه‌های شما ممکن است حساس یا متورم شوند.
• در روز ماموگرافی از دئودورانت، عطر یا پودر استفاده نکنید، زیرا این محصولات می‌توانند به صورت لکه‌های سفید در اشعه ایکس شما نشان داده شوند.

بیشتر بخوانید: چرا با وجود ماموگرافی به سونوگرافی نیاز است؟

کلام آخر

انجام ماموگرافی برای چه کسانی لازم است؟ این نوع غربالگری به جز برای افرادی که ریسک بالای ابتلا به سرطان سینه دارند، انتخابی است. البته غربالگری مانع از ابتلا به سرطان سینه نمی‌شود، اما بهترین راه برای تشخیص سرطان در مراحل اولیه است.

به کلینیک نی نی بان سر بزنید.