عفونت بند ناف نوزاد، علائم، عوارض و درمان

اومفالیت چیست؟

اومفالیت عفونتی در بافت‌های نرم اطراف بند ناف نوزاد و ناحیه مجاور آن است. بند ناف نوزاد پس از تولد توسط پزشک قطع می‌شود و یک قسمت کوتاه از آن باقی می‌ماند که به آن "ساقه بند ناف" گفته می‌شود.

ساقه بند ناف به طور طبیعی و بدون درد تا حدود سه هفتگی نوزاد می‌افتد. اما در موارد نادر، باکتری‌ها می‌توانند قبل از افتادن آن را آلوده کرده و منجر به اومفالیت شوند. این یک عفونت جدی است که در صورت عدم درمان سریع، می‌تواند منجر به عوارض خطرناک شود.

علائم اومفالیت معمولاً در اطراف پایه‌ی ساقه بند ناف ظاهر می‌شود و شامل قرمزی یا تغییر رنگ، سفت شدن پوست و ترشحات زردرنگ است. این علائم معمولاً در هفته اول یا دوم پس از تولد ظاهر می‌شوند.

اگر فکر می‌کنید نوزاد شما ممکن است دچار عفونت بند ناف شده باشد، یا اگر ساقه بند ناف او پس از سه هفته هنوز نیفتاده است، با پزشک متخصص اطفال تماس بگیرید. پزشک وضعیت را ارزیابی کرده و در صورت نیاز، درمان‌های لازم را برای کمک به بهبود و تکامل طبیعی ناف نوزاد ارائه می‌دهد.

شیوع عفونت بند ناف چقدر است؟

متخصصان تخمین می‌زنند که اومفالیت کمتر از ۱٪ از نوزادان را در کشورهای با درآمد بالا تحت تأثیر قرار می‌دهد، اما این میزان در کشورهای با درآمد کم و متوسط تا ۶٪ افزایش می‌یابد.

علائم و نشانه‌های عفونت بند ناف چیست؟

علائم اومفالیت شامل موارد زیر است:

• قرمزی یا تغییر رنگ پوست اطراف بند ناف نوزاد
• ضخیم یا سفت شدن پوست اطراف بند ناف
• نشت مایعات (ترشحات) از بند ناف که ممکن است زردرنگ باشد و یا بوی بدی داشته باشد
• حساسیت به لمس؛ ممکن است نوزاد هنگام لمس بند ناف یا پوست اطراف آن گریه کند

برخی از نوزادان ممکن است علائم زیر را نیز داشته باشند:

• بی‌قراری یا تحریک‌پذیری
• خواب‌آلودگی بیش از حد یا بی‌حالی
• تب

این علائم ممکن است نشان‌دهنده گسترش عفونت به سایر قسمت‌های بدن نوزاد باشند.

اگر نوزاد شما هر یک از علائم اومفالیت را دارد، فوراً با پزشک متخصص اطفال تماس بگیرید. همچنین، اگر نوزاد شما دچار تب شده است، حتی اگر هیچ علامت دیگری نداشته باشد، باید فوراً به پزشک اطلاع دهید. پزشک علائم عفونت را بررسی می‌کند و به دلیل سرعت پیشرفت اومفالیت و سایر عفونت‌ها در نوزادان، ممکن است شما را مستقیماً به اورژانس یا بیمارستان برای ارزیابی و درمان فوری ارجاع دهد.

بند ناف سالم در برابر بند ناف عفونی

به طور طبیعی، ساقه بند ناف نوزاد باید تا سن حدود سه هفتگی خشک شده و بیفتد. در این مدت، بند ناف کوچک‌تر شده و رنگ آن از زرد-سبز به قهوه‌ای و سپس سیاه تغییر می‌کند. پس از افتادن، تنها یک اثر کوچک از ناف باقی می‌ماند. پوست اطراف بند ناف باید هم‌رنگ سایر قسمت‌های بدن نوزاد باشد (بدون قرمزی یا تغییر رنگ).

اما بند ناف عفونی متفاوت به نظر می‌رسد. در اطراف پایه‌ی آن، قرمزی یا تغییر رنگ مشاهده می‌شود و ممکن است مایعی بدبو از آن خارج شود. این موارد نباید در روند طبیعی افتادن بند ناف اتفاق بیفتند.

علت اومفالیت چیست؟

اومفالیت یک عفونت باکتریایی است، به این معنی که باکتری‌ها عامل ایجاد آن هستند. شایع‌ترین باکتری عامل این عفونت استافیلوکوک اورئوس است.

عوامل خطر اومفالیت چیست؟

عواملی که ممکن است خطر ابتلا به اومفالیت را در نوزاد افزایش دهند عبارتند از:

• نشت مایع آمنیوتیک قبل از شروع زایمان (پارگی زودرس پرده‌های جنینی)
• زایمان طولانی‌مدت
• استفاده از کاتترهای ناف (لوله‌های بلندی که برای مدیریت بیماری‌های بحرانی در نوزادان در بند ناف قرار داده می‌شوند)
• عفونت مادر در دوران بارداری
• زایمان در منزل
• عدم رعایت بهداشت مناسب در مراقبت از بند ناف
• وزن کم هنگام تولد
• جدا نشدن بند ناف از جفت هنگام تولد (تولد لوتوس)

عوارض اومفالیت چیست؟

عوارض اومفالیت ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• عفونت خون (باکتریمی)
• التهاب شدید و گسترده در بدن (سپسیس)
• عفونت شدید و سریع‌الانتشار باکتریایی (فاشئیت نکروزان)
• التهاب پرده پوشاننده داخل شکم (پریتونیت)

این عوارض بسیار جدی هستند و می‌توانند به سرعت به یک وضعیت اورژانسی پزشکی تبدیل شوند. اگر مشکوک هستید که نوزاد شما به یکی از این شرایط دچار شده است، فوراً با پزشک متخصص اطفال تماس بگیرید یا به مراکز درمانی مراجعه کنید.

تشخیص و آزمایش‌ها

اومفالیت چگونه تشخیص داده می‌شود؟

پزشکان با انجام یک معاینه فیزیکی دقیق، اومفالیت را تشخیص می‌دهند. این معاینه شامل موارد زیر است:

• بررسی علائم حیاتی نوزاد
• ارزیابی تنفس نوزاد
• بررسی ساقه بند ناف از نظر علائم اومفالیت و سایر مشکلات

بسته به یافته‌های معاینه، پزشک ممکن است آزمایش‌های کشت باکتری را درخواست کند. این آزمایش شامل نمونه‌برداری از ترشحات بند ناف برای بررسی وجود عفونت است. همچنین، ممکن است آزمایش خون و ادرار برای ارزیابی گسترش عفونت یا شناسایی سایر علل بیماری انجام شود.

در برخی موارد، ممکن است نیاز به تصویربرداری با سونوگرافی باشد تا مشکلات احتمالی در ناحیه بین بند ناف و مثانه (ناهنجاری‌های اوراکوس) شناسایی یا رد شوند.

درمان عفونت بند ناف چگونه است؟

آنتی‌بیوتیک‌ها به طور مؤثری اومفالیت را درمان می‌کنند. این داروها عفونت‌های باکتریایی را از بین برده و خطر بروز عوارض را کاهش می‌دهند. بیشتر نوزادان برای دریافت آنتی‌بیوتیک‌های داخل وریدی (IV) به یک دوره کوتاه بستری در بیمارستان نیاز دارند تا عفونت به سرعت کنترل شود. پزشک متخصص اطفال نوع آنتی‌بیوتیک مورد نیاز و مدت زمان درمان را مشخص خواهد کرد.

در موارد نادر، برخی از نوزادان ممکن است به یک عمل جراحی برای مدیریت عوارض اومفالیت نیاز داشته باشند. این جراحی ممکن است شامل ایجاد یک برش کوچک برای پاکسازی بافت‌های آسیب‌دیده و عفونی باشد.

پیشگیری از اومفالیت

پزشکان اقداماتی را برای پیشگیری از اومفالیت و سایر عفونت‌های نوزادان انجام می‌دهند. به عنوان مثال، آن‌ها در حین زایمان از استانداردهای بهداشتی دقیق (تکنیک‌های استریل) پیروی کرده و از قیچی‌های استریل برای قطع بند ناف نوزاد استفاده می‌کنند. همچنین، پزشکان بند ناف نوزاد را تمیز نگه داشته و به والدین آموزش می‌دهند که چگونه در خانه از آن مراقبت کنند.

با این حال، عفونت‌ها همچنان ممکن است رخ دهند، به‌ویژه در نوزادانی که در معرض خطر بیشتری هستند. شناسایی زودهنگام علائم عفونت و دریافت مراقبت‌های پزشکی می‌تواند به بهبودی نوزاد بدون عوارض طولانی‌مدت کمک کند. حتماً دستورالعمل‌های پزشک را در مورد مراقبت از بند ناف نوزاد خود دنبال کنید. اگر در مورد هر چیزی مطمئن نیستید، بدون تردید سؤال بپرسید. پزشک شما خوشحال خواهد شد که به شما کمک کند تا از بروز مشکلات جدی برای نوزاد خود جلوگیری کنید.

اگر نوزاد من اومفالیت داشته باشد، چه انتظاری می‌توانم داشته باشم؟

پزشک متخصص اطفال بهترین فرد برای پاسخ دادن به این پرسش است، زیرا او از سابقه پزشکی نوزاد شما و جزئیات خاص وضعیت فعلی او آگاه است.

به طور کلی، این عفونت معمولاً بدون عوارض خاصی با مصرف آنتی‌بیوتیک‌ها درمان می‌شود. بیشتر نوزادان پس از عفونت بند ناف، دچار مشکلات سلامت طولانی‌مدت نمی‌شوند.

زندگی با نوزاد مبتلا به اومفالیت

چه زمانی باید برای نوزادم به پزشک مراجعه کنم؟

در صورتی که نوزاد شما هر یک از شرایط زیر را دارد، با پزشک تماس بگیرید:

• علائم یا نشانه‌های اومفالیت دارد.
• تب بالاتر از ۳۸ درجه سانتی‌گراد (۱۰۰.۴ درجه فارنهایت) دارد، حتی اگر هیچ علامت دیگری نداشته باشد.
• سه هفته پس از تولد، هنوز بند نافش نیفتاده است.
• خونریزی مداوم یا ترشح مایع از بند ناف دارد.

مراقبت از نوزاد تازه متولد شده می‌تواند استرس‌زا باشد، به‌خصوص که آن‌ها با دفترچه راهنما به دنیا نمی‌آیند! اگر در مورد چیزی مطمئن نیستید، بدون ترس با پزشک متخصص اطفال تماس بگیرید. شاید فکر کنید که بند ناف نوزاد شما طبیعی به نظر نمی‌رسد، یا شاید نوزاد شما بی‌قرار است و از شیر خوردن امتناع می‌کند.

در هر شرایطی، هیچ سؤال یا نگرانی‌ای آن‌قدر کوچک نیست که نادیده گرفته شود، به‌خصوص وقتی پای سلامت نوزاد شما در میان باشد.

به یاد داشته باشید: پزشکان همه چیز را شنیده‌اند! آن‌ها از این‌که شما سؤال بپرسید خوشحال خواهند شد، به‌ویژه اگر مسئله‌ای که به نظر شما جزئی است، در واقع نیاز به توجه پزشکی داشته باشد. پزشک شما نگرانی‌های شما را بررسی کرده و به شما اطلاع خواهد داد که آیا لازم است نوزاد خود را برای معاینه یا درمان به مطب ببرید یا خیر.