پوسیدگی دندان کودکان، چه مراقبت هایی لازم است؟

یکی از مهمترین مراحل تکامل و رشد نوزادان و کودکان رویش دندانهای آنهاست. نخستین دندانهای کودک یا همان دندانهای شیری نقش بسیار مهمی درتلفظ حروف، غذا خوردن و زیبایی دارند. از این رو همانند دندانهای دائمی، نگهداری و سلامت دندانهای شیری نیز از اهمیت بالایی برخوردار است. از سوی دیگر، اگر پوسیدگی دندانهای شیری به موقع درمان نشود، سلامت عمومی کودک نیز به خطر می افتد. دندانهای شیری همچنین فضا را برای رویش مرتب و منظم دندانهای دائمی حفظ می کنند. اولین ملاقات کودک با دندانپزشک بسیار مهم است. برای این که کودک ذهنیت و خاطره خوشایندی از دندانپزشک داشته باشد و این خاطره بدون هیچ اضطراب و نگرانی برایش رقم بخورد، نخستین ویزیت دندانپزشکی باید قبل از بروزهر گونه دندان درد و ناراحتی باشد. درغیر این صورت ممکن است که کودک حتی تا پایان عمر دچار ترس و نگرانی از رفتن به دندانپزشکی گردد.
براساس گزارش مرکز کنترل و پیشگیری بیماریهای آمریکا (CDC) تقریبا ۱۹ درصد از کودکان و نوجوانان بین سنین ۲ تا ۱۹ سال دارای بیماریهای دهان و دندان هستند که مورد درمان واقع نشده اند. دندانپزشکی کودکان یکی از رشته های تخصصی علوم دندانپزشکی است. تمرکز اولیه دندانپزشک کودک بر پیشگیری و درمان است که به همراه آن آموزشهای لازم به والدین درباره بهترین روش برخورد با مشکلات دندان کودک ارائه می شود.
از جمله خدماتی که یک متخصص دندانپزشکی کودکان ارائه می کند میتوان به این موارد اشاره کرد:
- معاینه زودهنگام جهت پیش گیری از پوسیدگی دندانها
- پر کردن دندانهای پوسیده
- در صورت از دست دادن پیش از موعد دندانهای شیری، ساخت «فضا نگهدارنده» که برای جلوگیری از پر شدن فضای بین دندانها استفاده می شود، تا دندانهای دائمی بتوانند به خوبی جایگزین شوند.
- جرم گیری دندانها و استفاده از فلوراید برای استحکام بخشی به دندانها
- خدمات ارتودنسی پیشگیرانه

پیشگیری از پوسیدگی دندان های کودکان
همانطور که ذکر شد اولین ملاقات کودک با دندانپزشک باید قبل از بروزهر گونه دندان درد و ناراحتی و جهت پیشگیری از پوسیدگی دندان های کودک انجام گیرد. بر اساس توصیه انجمن دندانپزشکی کودکان آمریکا (AAPD) و انجمن پزشکان کودکان آمریکا (AAP)، ملاقات کودک با دندانپزشک باید هر شش ماه یک بار پس از اولین رویش دندان کودکان یا یک سال پس از تولد صورت بگیرد، زیرا با معاینه مرتب و تشخیص به موقع بیماری های دندان، می توان پوسیدگی دندان کودکان را در همان مراحل اولیه برطرف کرد.

سن مناسب برای شروع مراقبتهای بهداشتی دهان و دندان کودک
ایده آل آن است که حتی قبل از رویش دندانهای شیری کودک، دهان او یک بار در روز با گاز و یا دستمال مرطوب تمیز شود. این کار از رشد میکروب های مسبب پوسیدگی روی سطوح دندان جلوگیری می نماید. به محض درآمدن اولین دندانهای کودک، آنها را با یک مسواک نرم مسواک بزنید. از یک خمیر دندان حاوی فلوراید مورد تایید انجمن دندانپزشکی آمریکا (ADA) استفاده نمایید. در کودکان زیر دو سال، تنها از یک ذره (به اندازه دانه برنج) خمیر دندان استفاده کنید. در کودکان دو تا پنج ساله، از مقدار کمی خمیر دندان (به اندازه یک نخود) استفاده کنید. شروع مناسب و زود هنگام مسواک برای کودک، باعث تشویق و تثبیت این کار در او می شود.

فیشور سیلانت (Fissure sealant)
اگر با دقت به سطوح جونده دندانهای آسیای فرزندتان نگاه کنید، شیارهای ریز و درشت متعددی را خواهید دید. اگرچه وجود این شیارها عمل جویدن و آسیاب کردن غذا را موثرتر می کند، ولی عیب آنها این است که حتی با بهترین روش مسواک زدن، موهای مسواک توانایی رسیدن به اعماق فرورفتگی های دندان را ندارند. این موضوع سبب می شود که مواد غذایی داخل شیارها توسط میکروب های دهان تجزیه شده و اسید حاصل از این تجزیه باعث صدمه به ساختار دندان گردد. تکرار این چرخه تولید اسید، سبب ایجاد پوسیدگی و تشکیل حفره در دندان خواهد شد. به همین جهت روشی برای بستن این شیارها به خصوص بلافاصله پس از رویش کامل دندانهای آسیا وجود دارد که «فیشور سیلانت» نامیده می شود.
دراین روش که نیازی به بی حسی ندارد، دندانپزشک پس از تمیزکردن و شستن سطح دندان طی چند مرحله، ماده ای همرنگ دندان را روی شیارهای عمیق قرار می دهد. بدین ترتیب از عمق فرورفتگی های روی سطوح جونده دندان کاسته شده و دسترسی موهای مسواک به این سطوح کم عمق، آسان تر می گردد.

فلوراید
فلوراید یک عنصر طبیعی است که می تواند ۵۰ تا ۷۰ درصد از پوسیدگی دندانها جلوگیری نماید. با این حال، میزان بسیار کم یا بیش از حد فلوراید می تواند برای دندانها مضر باشد. بدون وجود فلوراید و یا با مقادیر کم آن، دندانها مقاومتی در برابر پوسیدگی ندارند. از سوی دیگر، مصرف بیش از حد فلوراید توسط کودکان می تواند منجر به فلوئوروزیس دندانی شود که معمولاً باعث ایجاد لکه های سفید گچی (و در موارد پیشرفته به رنگ قهوه ای) در دندانهای دائمی می گردد.
ساده ترین فرم تجویز فلوراید برای کودکان، وارنیش فلوراید است که دندانپزشک پس از تمیز کردن دندانها با کمک یک برس یک بار مصرف، فلوراید را روی دندانهای کودک قرار می دهد. روش دیگر تجویز فلوراید در مطب دندانپزشکی کودکان با کمک وسایلی به نام تری (Tray)است. در این روش، دندانپزشک یک ترکیب ژل یا کف مانند حاوی فلوراید را درون وسایلی خاص و برای مدت زمان مشخص در دهان کودک قرار می دهد.
با توجه به موارد ذکرشده، شایسته است که والدین بلافاصله پس از رویش اولین دندانها و یا در یک سالگی، برای ویزیت اولیه دندانهای کودکشان توسط دندانپزشک کودکان اقدام نمایند.