آموزش دستشویی رفتن به کودکان، دو سالشه

• سوال مخاطب نی‌نی‌بان: حدود دو هفته است که اقدام به گرفتن پوشک دختر دو ساله ام کرده ام ولی اصلا همکاری نداره. تقریبا هر یک ربع جیش داره و بیشتر مواقع خودش رو خیس می کنه. خیلی درمانده شدم. با هر زبانی باهاش صحبت کردم، می دونه که باید بره دستشویی و جیش کنه، اما توی شلوارش خیس می کنه. چکار کنم؟
  
  پاسخ دکتر پرویز رزاقی، روان شناس:
• اگر نمی‌تواند قطعا آموزش توالت رفتن به‌خوبی انجام نشده است یا اینکه والدین با او برخورد تندی داشتند که بچه این بخش از مراحل رشد خود را به‌ خوبی پشت سر نگذاشته است. بنابراین والدین باید روش خودشان را تغییر بدهند. اینجا باید والدین این احساس را که مقصر خود بچه است و او باید بتواند این کار را بکند، از خود دور سازند.
• چون مقصر ۱۰۰% آنها هستند. باید برای این مسئله بیشتر وقت بگذارند. توصیه من این است که شرایط داخل دستشویی را به‌گونه‌ای فراهم بکنید که بچه به رفتن به آنجا علاقه‌مند بشود.
• در واقع دستشویی را آن طور که کودک دوست دارد تزئین کنید. خوشبو‌کننده‌ای که او دوست دارد در آنجا بزنید.
• یک لگن دستشویی با رنگی که کودک دوست دارد، تهیه کنید و روی دستشویی بگذارید تا بچه بتواند به‌وسیله آن لگن روی دستشویی که شما از آن استفاده می‌کنید بنشیند.
• باید زمان تخلیه ادرار و مدفوع کودک را تقریبا محاسبه بکنید و خودتان او را به دستشویی ببرید.
• اغلب مادرها با شناختی که از ویژگی‌های شخصیتی کودکشان دارند می‌توانند زمانی را که بچه باید به دستشویی برود بفهمند.
• برای بردن کودک به دستشویی از روش پاداش و تشویق استفاده کنید. برای ایجاد رفتار سالم روش پاداش و تشویق اثرگذار است.
• به او بگویید هر وقت خودت به دستشویی بروی و این کار را انجام بدهی فلان جایزه را به تو می‌دهیم.
• از خشونت و دعوا کردن و پرخاشگری بپرهیزید. مخصوصا زمانی که کودک لباسش را کثیف می‌کند. چون خشونت نه تنها کارساز نیست بلکه اوضاع را بدتر می‌کند. کودک را سرزنش نکنید و به او احساس گناه ندهید. زیرا بچه با این کارها شروع به مقاومت منفی و لجبازی می‌کند.
• گاهی اوقات نرفتن به دستشویی یک روش انتقام از والدین است.
• کودک نباید متوجه بشود که این کار شما را اذیت می‌کند.
• اگر رابطه عاطفی کودک با والدین نادرست باشد این مسئله کش پیدا می‌کند. زیرا کودک با این کار می‌خواهد از پدر یا مادرش انتقام بگیرد و به رفتار نادرست ادامه می‌دهد.
• در مقابل او خونسرد باشید و ناراحتی‌تان را پنهان کنید.
• نشان دادن حرص و جوش و ناراحتی ممکن است کودک را بیشتر خوشحال کند. پس با عدم واکنش اجازه ندهید کودک به آنچه می‌خواهد برسد.
• سپس باید رفتار سازنده را جایگزین این رفتار مخرب بکنید.
• می‌توانید برای کودک یک جدول تهیه کنید. هر وقت بچه به دستشویی رفت و مدفوع کرد برایش علامت بگذارید و وقتی علامت‌ ها ۲ یا ۳ تا شد به او جایزه بدهید.
• توجه داشته باشید جایزه باید مطلوب و دلخواه کودک باشد.
• می‌توانید مقداری برچسب تهیه کنید و روی کاشی دستشویی به‌عنوان علامت بچسبانید که یعنی کودک به دستشویی رفته است.
• وقتی تعداد برچسب‌ها به یک عدد مناسب رسید به کودک پاداش بدهید. می‌ توانید برچسب‌ ها را به خود کودک بدهید تا روی دیوار دستشویی بچسباند.
• البته دقت کنید جایزه‌ ها باید روزانه باشند. یعنی نگذارید آخر هفته یک جایزه بزرگ‌تر تهیه کنید. جایزه‌‌های کوچک ولی روزانه به او بدهید تا مجبور نباشد برای جایزه خیلی صبر کند.
• وقتی به کودک قول یک جایزه دیرهنگام را می‌دهید، هر چقدر هم که آن جایزه ارزنده باشد روی کودک تأثیر نمی‌گذارد. پس طوری برنامه ریزی کنید که بتوانید همان روز به کودک تان پاداش بدهید.
• وقتی کم کم به دستشویی رفتن عادت کرد می‌توانید فاصله بین پاداش‌ها را زیاد کنید و پس از مدتی دیگر پاداش ندهید. ولی باید بگذارید این رفتار در کودک درونی بشود آنگاه بدون پاداش و جایزه هم خود به خود دستشویی خواهد رفت.
• هر از گاهی هم یک پاداش غیرمستقیم به بچه بدهید. مثلا دارید با مادر بزرگش یا پدرش صحبت می‌کنید، طوری که بشنود بگویید: پسرم (اسمش را بگویید) امروز خودش از خواب بیدار شد و به دستشویی رفت. الان دارد تلویزیون می‌بیند و... یعنی کار خوب کودک را جلو خودش به یک نفر دیگر گزارش بدهید تا او بفهمد شما کار خوبش را دیدید.
• گزارش مثبت از رفتار بچه‌ها تأثیر بسیار خوب و سازنده‌ای در آنها دارد و اغلب باعث می‌شود رفتار درست ادامه پیدا ‌کند.

آموزش دستشویی رفتن به کودک

• راه می‌رود و می‌تواند مدت زمان کوتاهی بنشیند
• به طور کلی مستقل‌تر شده، مثلا می‌تواند بگوید: نه
• به تماشای توالت رفتن دیگران علاقه مند می‌شود
• تا دو ساعت پوشکش خشک است
• با کلمات یا حرکات به شما می‌گوید که دستشویی دارد
• پوشیدن پوشک را دوست ندارد، شاید سعی کند آن را هنگامی که خیس یا کثیف است، از خود جدا کند
• دارای مدفوع منظم و نرم است
• می‌تواند شلوار خود را بالا و پایین بکشد
• می‌تواند دستورالعمل‌های ساده مانند «توپ را به بابا بده» دنبال کند.

تجهیزات آموزش دستشویی رفتن

• توالت‌فرنگی کودک

• یک چهارپایه کوچک که کودک بتواند از آن برای نشستن روی توالت استفاده کند.
• یک صندلی کوچک‌تر که به طور ایمن درون صندلی بزرگ توالت‌فرنگی قرار می‌گیرد.
• شلوار آموزشی

• زیرپوش

کودک خود را برای آموزش توالت آماده کنید

• برخی از کلماتی که لازم است کودک برای توالت رفتن یاد بگیرد، به او آموزش دهید. کلماتی مثل: جیش، پی‌پی یا هر کلمه‌ای که خودتان با آن راحت‌ترید.
• هنگامی که پوشک کودک خود را تعویض می‌کنید، پوشک‌های کثیف را در دستشویی یا دستشویی مخصوص کودک، قرار دهید. این کار به کودک کمک ‌می‌کند تا درک کند که این دستشویی برای چه استفاده می‌شود.
• اجازه دهید کودک، دستشویی رفتن اعضای خانواده را ببینید و درباره کارهایی که در توالت انجام می‌دهید، با او صحبت کند.
• یک یا دو بار در روز، به کودک شلوار تمرینی بپوشانید تا رطوبت را حس کند.
• مطمئن شوید که کودک شما مقدار زیادی فیبر می‌خورد و مقدار زیادی آب می‌نوشد، بنابراین دچار یبوست نمی‌شود. یبوست می‌تواند آموزش توالت رفتن را سخت کند.
  
  

شروع آموزش دستشویی رفتن به کودکان

چه موقع کودک خود را به توالت ببرید

• سعی کنید رفتن به سرویس بهداشتی، بخشی از برنامه روزمره و منظم کودک باشد. مثلا کودک را به استفاده از دستشویی یا دستشویی مخصوص کودک، در صبح، قبل یا بعد از مصرف میان‌وعده‌ها و وعده‌های غذایی تشویق کنید.
• وقتی که علائمی مانند خروج باد از شکم، ساکت ماندن یا دور شدن از شما وجود دارد، کودک را تشویق کنید که به توالت برود، اما او را مجبور نکنید.
• هنگام انجام فعالیت‌ها از کودک خود در مورد رفتن به توالت سئوال کنید. مثلا می‌توانید به فرزندتان یادآوری کنید که قبل از ناهار خوردن به توالت برود.
• اگر فرزند شما بعد از سه تا پنج دقیقه نشستن روی دستشویی یا دستشویی مخصوص کودک، مدفوع نمی‌کند، اجازه دهید کودک از توالت خارج شود. بهتر است برای مدت طولانی روی توالت ننشیند چون ممکن است فکر کند از این کار برای تنبیه او استفاده می‌کنید.
  
  

چگونه کودک خود را تشویق کنیم؟

چطور لباسی به کودک بپوشانیم؟

چگونه کودک خود را تمیز نگه داریم؟

• اندام تناسلی فرزند خود را پاک کنید تا زمانی که فرزند شما یاد بگیرد خودش این کار را انجام دهد.
• این نکته بسیار مهم را به یاد داشته باشید که دخترها را باید از جلو به عقب پاک کنید تا مانع ایجاد عفونت ادراری شود.
• به پسرتان بیاموزید که پس از دستشویی کردن، آلت تناسلی خود را تکان دهد تا از شر قطره‌های ادرار خلاص شود.
• نحوه شستن دست‌ها را به فرزند خود بیاموزید و به او یاد بدهید که بعد از دستشویی رفتن باید دست‌هایش را بشوید.

بیرون رفتن از خانه در حین آموزش دستشویی رفتن

• با شروع آموزش توالت رفتن به کودک، در خانه ماندن راحت‌تر است، اما بالاخره باید از خانه خارج شوید.
• به هر جایی که می‌روید، بررسی کنید نزدیک‌ترین توالت کجاست. با خودتان لباس و شلوار اضافی داشته باشید. حتی ممکن است برای لباس‌های خیس یا کثیف به کیسه ضد آب یا کیسه پلاستیکی نیاز داشته باشید.
• اگر فرزندتان بدون شما به مهد یا خانه دوستان و اقوام می‌رود، به آنها اطلاع دهید که او در حال آموزش توالت رفتن است. کودک به احتمال زیاد برای استفاده از توالت فرنگی یا توالت‌فرنگی مخصوص کودک به کمک بزرگسالان احتیاج دارد.
  
  

عقب‌نشینی در حین آموزش توالت

ایده‌هایی برای پیشگیری از دستشویی کردن کودک در شلوار

• اگر کودک گفت که بلافاصله به توالت نیاز دارد، به او توجه کنید. ممکن است حق با او باشد. شاید هم بارها این جمله را بگوید، اما دستشویی نکند، یا دستشویی نداشته باشد، با این حال باید به حرف او توجه کنید.
• اگر مطمئن هستید که فرزند شما مدتی است دستشویی نکرده، این موضوع را به او یادآوری کنید.
• ببینید که آیا کودک می‌خواهد در زمان طولانی بازی، یا قبل از گردش به توالت برود، یا نه.
• مطمئن شوید که استفاده از دستشویی یا دستشویی مخصوص کودک، همیشه آسان است.
• از کودکتان بخواهید درست قبل از خواب دستشویی کند.
• اگر نگران چگونگی سازگاری فرزندتان با آموزش توالت رفتن هستید، با پزشک عمومی مشورت کنید.
  
  

یک شب خشک ماندن

نکات کلیدی درباره آموزش دستشویی رفتن به کودک

• اگر تا دو ساعت پوشک کودک خشک بماند و بتواند شلوارش را بالا و پایین بکشد، ممکن است برای آموزش دستشویی آماده باشد.
• تجهیزات آموزش توالت شامل یک صندلی توالت‌فرنگی کوچک و شلوار یا لباس مخصوص آموزش است.
• سعی کنید آموزش توالت رفتن را هنگامی شروع کنید که تغییر بزرگی برای خانواده شما ایجاد نشده است مثلا وقتی که باردارید، یا کودک جدیدی به دنیا آمده برای آموزش دستشویی به فرزند قبلی شما، زمان مناسب نیست.
• رفتن به توالت را جزو کارهای معمول کودک قرار دهید. به او یادآوری کنید که به دستشویی برود و تلاشش را تحسین کنید.