سنجش بینایی کودکان، پیش از دوران مدرسه

امروزه پزشکان توصیه می‌کنند غربالگری روتین بینایی هرچه زودتر و پیش از آنکه کودک دوران مدرسه را آغاز کند، انجام شود.

این مساله از این جهت اهمیت زیادی دارد که وضعیت تنبلی چشم یا آمبلیوپی رد شود، چون اگر زود درمان نشود، می‌تواند منجر به از دست رفتن دائمی بینایی شود.

اغلب، پزشک کودک شما می‌تواند غربالگری روتین بینایی را انجام دهد. در این غربالگری، بینایی کودک با چارتی که روی آن از حروف یا اشکال ساده استفاده شده، بررسی می‌شود. شاید هم پزشک از وسیله‌ای به نام فوتواسکرینر (photoscreener) برای این کار استفاده کند. این ابزار چشم‌ها را از نظر عوامل خطری که ممکن است بینایی را تحت تاثیر قرار دهند، ارزیابی می‌کند.

البته تست‌ها و روش‌های بینایی رایج دیگری هم وجود دارند که لزوما مورد نیاز کودکان نیست. در اینجا، مطالبی عنوان خواهد شد که والدین باید در مورد آنها بدانند.

اغلب کودکان به معاینه کامل چشم سالانه نیازی ندارند: اگر کودک شما با برنامه‌های غربالگری روتین بینایی ارزیابی نمی‌شود، یک معاینه جامع چشم‌ها ممکن است مورد نیاز باشد. این تست‌ها خطری ندارند، اما اغلب کودکان به آن نیازی ندارند.

معاینه جامع چشم‌ها به‌وسیله متخصص چشم انجام می‌شود. در بعضی کشورها متخصص چشم‌پزشکی اطفال هم هستند که نیازهای خاص اطفال مبتلا به اختلالات چشمی را درمان می‌کنند. البته این پزشک است که تعیین می‌کند کودک شما به معاینه جامع سالانه چشم‌ها نیاز دارد یا فقط به غربالگری روتین بینایی. کودکانی که مشکلات بینایی ندارند، به معاینه جامع سالانه نیازی ندارند.

کودکانی که باید تحت معاینه جامع بینایی قرار گیرند، شامل موارد زیر می‌شوند:

- غربالگری روتین بینایی برای آنها انجام نشده است.
- مبتلا به یک مشکل بینایی هستند.
- سابقه خانوادگی مشکلات چشمی یا بینایی دارند.

گاهی پزشکان برای کودکانی که غربالگری بینایی نمی‌شوند، عینک سطح پائین اما غیرضروری برای خواندن تجویز می‌کنند. این عینک‌ها شبیه مواردی است که در داروخانه‌ها به فروش می‌رسند، اما اغلب کودکان منفعتی از آن نمی‌گیرند.

کودکان اغلب نیاز دارند تمرکز چشمانشان را بدون عینک تغییر دهند. البته بعضی کودکان مبتلا به انحراف چشم هستند که باید استراحت کند یا یکی از چشمانشان باید قوی‌تر از دیگری شود، به این ترتیب تجویز عینک اجتناب‌ناپذیر است.

چه کسانی به عینک‌های مطالعه نیاز دارند؟ اگر در کودک شما یکی از علایم زیر بروز کند، شاید نیاز به عینک مطالعه داشته باشد:

۱) دچار دوبینی مکرر، انحراف چشم هستند یا چشم خود را زیاد مالش می‌دهند،
2) شکایت می‌کنند که به دلیل خستگی چشم یا دو تا دیدن، نمی‌خواهند مطلبی را بخوانند،
۳) در خواندن یا انجام کارهای مدرسه خود مشکل داشته باشند.

اگر هریک از این علایم را در کودک خود دیدید، از پزشک کودک خود بخواهید که یک غربالگری بینایی انجام دهد. در صورت لزوم، کودک به یک متخصص برای انجام معاینه جامع ارجاع داده خواهد شد.

اغلب کودکان به تست‌های تصویربرداری روتین یا شبکیه نیازی ندارند: این تست‌ها از شبکیه (قسمتی از چشم که نور را می‌بیند) عکس می‌گیرند. اغلب کودکان به انجام این تست‌ها نیازی ندارند یا حتی لازم نیست تست اولیه‌ و پایه انجام شود تا برای تست‌های آینده مبنای مقایسه باشد. اگر کودک یکی از مشکلات زیر را داشته باشد، انجام این تست‌ها توصیه می‌شود:

- مبتلا به مشکلات شبکیه یا عصب بینایی باشد.
- مبتلا به دیابت باشد که به شبکیه آسیب می‌رساند.
- کاهش بینایی‌ای دارد که با تجویز عینک مطالعه هم بهبود نمی‌یابد.