عفونت ادراری در کودکان، نشانه ها را بشناسید!

اطمینان از سلامت مجاری ادراری جنین که بسیار در سلامت وی به ویژه پس از تولد اهمیت دارد، متاسفانه کمتر مورد توجه والدین قرار می گیرد. کنجکاوی والدین در مورد جنسیت جنین، چهره، رنگ چشم و… سبب شده تا عواملی همچون توجه به سلامت اندام های درونی وی مورد غفلت قرار گیرد. در ادامه پست های عفونت ادراری در کودکان - علائم و نشانه ها و عفونت ادراری در کودکان را جدی بگیرید با توجه به اهمیت موضوع سلامت مجاری ادراری کودک در این پست نیز به این مهم می پردازیم.

سلامت مجاری ادراری کودک
طی سال های اخیر انجام سونوگرافی برای مادر که اغلب آن را وسیله ای برای تشخیص جنسیت جنین قلمداد می کنند، در واقع شیوه ای برای اطمینان از وضعیت سلامت اندام های درونی جنین از جمله مجاری ادراری او به شمار می رود تا جایی که در صورت وجود مشکل، پس از تولد اقدامات درمانی و در واقع ضروری جراحی روی سیستم ادراری کودک، او را از مشکلات بعدی که همانا نارسایی کلیه است، نجات می دهد. برپایی «اولین کنگره اورولوژی اطفال» که همزمان با دهمین کنگره انجمن اورولوژی ایران ۲۵ تا ۲۷ اردیبهشت ماه امسال برپا شد، فرصتی را فراهم آورد تا رشته اورولوژی اطفال بیش از پیش مورد توجه قرار گیرد. با هم نگاهی کوتاه به این کنگره داریم.

ناهنجاری های دستگاه ادراری، شایع ترین اختلال دوران جنینی به شمار می رود که با تشخیص پیش از تولد می توان از مشکلات بعدی مانند نارسایی کلیه، دیالیز و پیوند کلیه پیشگیری کرد. دکتر عبدالمحمد کجباف زاده رئیس اولین کنگره اورولوژی اطفال ایران با اعلام این مطلب افزود؛ به دلیل وجود مایع درون مجرای ادراری، هر قسمتی از این مجرا که دارای انسداد باشد، به راحتی در دوران جنینی قابل تشخیص است. نیم تا یک درصد جنین ها به بیماری «هیدرونفروز» (انسداد محل اتصال حالب به لگنچه) دچار هستند. در صورت آنکه انسداد محل اتصال حالب به لگنچه یک طرفه باشد، مشکل عمده ای برای جنین ایجاد نمی شود، اما دوطرفه و شدید بودن این انسداد، سبب کاهش مایع اطراف جنین (آمنیوتیک) شده که این امر تهدید کننده سلامت جنین است.عوامل فوق، زایمان های زودرس و سقط جنین را به دنبال داشته و در موارد نادری هم در همان دوران جنینی اقدامات جراحی به منظور بازکردن مسیر مجرا انجام می شود.

انسداد ثانویه که به صورت تنگی ها و گرفتگی های خروجی دستگاه ادراری تظاهر می یابد، در پسران شایع تر از دختران است. اطمینان از سلامت مجاری ادراری جنین بسیار دارای اهمیت بوده و ضروری است، با وجود کنجکاوی والدین برای تشخیص جنسیت جنین با سونوگرافی در این مرحله سلامت اندام های نوزاد بیشتر مورد توجه قرار گیرد. تشخیص ناهنجاری های دستگاه ادراری در ۱۴ تا ۱۵ هفتگی مسیر است. این زمان پس از حلول روح در بدن جنین است که سقط چنین جنینی بستگی به نظر والدین طفل و اجازه پزشکی قانونی دارد.

عفونت های مجاری ادراری کودک

عفونت های مرتبط با مجاری ادراری کودک از شایع ترین بیماری های ادراری تناسلی و یکی از عفونت های شایع باکتریالی در کودکان و نوزادان به شمار می رود که با وجود پیشرفت های دانش پزشکی، هنوز هم شاهد مرگ و میر قابل توجه آن هستیم.عفونت های ادراری از نظر شیوع در کودکان جایگاه دوم را پس از عفونت های تنفسی به خود اختصاص داده است. این بیماری به راحتی قابل تشخیص و درمان است. در صورت درمان نشدن، عوارضی همچون کوچک شدن کلیه ها، فشار خون بالا، اختلال در رشد و نارسایی کلیه را در برداشته و در مواردی منجر به مرگ می شود. در پژوهشی که با عنوان بررسی همه گیرشناسی عفونت ادراری در کودکان بستری در بیمارستان حضرت علی اصغر(ع) توسط دو تن از پژوهشگران کشور انجام و یافته های آن در «نخستین کنگره اورولوژی اطفال» ارائه شده آمد است؛ پژوهش ها نشان دهنده آن است که هفت درصد کودکان با نارسایی کلیه، سابقه عفونت ادراری داشته اند. در سال نخست زندگی، شیوع آن در هر دو جنس یکسان و چهار درصد بوده است.

در سه ماه نخست زندگی پسران بیش از دختران به این بیماری مبتلا می شوند. پس از این دوره سنی عفونت های ادراری در دختران بیشتر مشاهده می شود. نحوه بروز عفونت های دستگاه ادراری به سن، جنس، نوع میکروارگانیسم، عامل درگیری مثانه و اختلالات زمینه ای بستگی دارد. بر اساس این پژوهش که روی ۱۳۵ کودک بستری شده در بخش کلیه بیمارستان فوق در سال ۱۳۸۴ انجام شده ۷۰ درصد مبتلایان به عفونت را دختران و ۳۰ درصد را پسران تشکیل می داده اند. بیشتر سن این بیماران یک تا پنج ساله گزارش شده است. بیشترین یافته بالینی در این کودکان تب با ۷۰ درصد فراوانی گزارش شده است. پژوهشگران این مطالعه با یادآوری اینکه تشخیص و درمان به موقع در این کودکان به میزان قابل توجهی از عفونت های ادراری آنان خواهد کاست، بر اقدامات پیشگیرانه با هدف گام برداشتن در راه سلامت کودکان تاکید کردند.

شیوع عفونت های ادراری در پسربچه ها
امروزه فواید ختنه از نظر کاهش عفونت های ادراری در تمام دنیا به اثبات رسیده تا جایی که در امریکا، انگلستان و بسیاری از کشورهای دیگر، این روش به منظور جلوگیری از عفونت های ادراری حتی در کودکان غیرمسلمان نیز تجویز می شود.

دکتر کجباف زاده در این مورد می گوید؛ بر اساس یک پژوهش انجام شده در کشور، درصد بالایی از نوزادان بستری شده در بخش ICU بیمارستان ها به علت عفونت های دستگاه ادراری را پسربچه هایی تشکیل می دهند که ختنه نشده اند که این آمار به طور چشمگیری در نوزادان ختنه شده کاهش نشان می دهد. بهترین زمان برای ختنه پسربچه ها زیر یک ماهگی است، اما متاسفانه برخی از پزشکان با توجیه اینکه پوشک بچه سبب ساییدگی و تنگی مجرا می شود، انجام ختنه را به تاخیر می اندازند، در حالی که انجام ختنه در سنین شیرخوارگی توسط اورولوژیست ها و متخصصان اطفال توصیه می شود.

ختنه بین ۵/۳ تا ۵ سالگی عوارض روانی منفی روی کودک بر جای می گذارد. وی با ترجیح دادن روش جراحی و حلقه، نسبت به سایر روش ها، استفاده از «کوتر» (سوزاندن) را بسیار خطرناک توصیف کرد.بیهوشی بعد از دو هفتگی در هنگام عمل ختنه روش مناسبی است که متاسفانه این مورد پوشش بیمه ای مناسبی داده نمی شود. انجام عمل در بیمارستان و تحت نظر متخصص بیهوشی از روش های صحیح ختنه به شمار می رود.

عفونت های ادراری و وضعیت اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی خانواده

تعیین ارتباط عود عفونت های مجاری ادراری با وضعیت اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی خانواده یکی از موارد پژوهش شده توسط دو تن از پژوهشگران کشور است که در این کنگره ارائه شد. در این پژوهش، تمامی کودکان زیر ۱۰ سال که به علت ابتلا به عفونت مجاری ادراری به بیمارستان های وابسته به دانشگاه علوم پزشکی تهران مراجعه کرده بودند، در دو گروه بدون سابقه عود عفونت و با سابقه عود عفونت به صورت تصادفی از میان دختران و پسران انتخاب شده بودند.نتایج این پژوهش نشان داد که ارتباط معنی دار آماری بین وضعیت اقتصادی خانواده و میزان عود عفونت مجاری ادراری وجود دارد. به طوری که در خانواده های با درآمد ماهیانه بالاتر از ۲۵۰ هزار تومان، امکان عود عفونت های مجاری ادراری کمتر است.

از طرفی با توجه به رابطه مستقیم تحصیلات با سطح درآمد و نگرش و آگاهی افراد و نیز وضعیت فرهنگی خانواده و با توجه به بررسی های آماری، نتایج نشان داد که ارتباط معنی دار آماری بین وضعیت فرهنگی خانواده و میزان عود عفونت مجاری ادراری وجود دارد؛ به طوری که امکان عود این عفونت ها در کودکان دارای والدین لیسانس یا فوق لیسانس به مراتب کمتر از سایر کودکان بود.