عوارض قلیان کشیدن (۲)

از جمله مواد دخانی ای که استعمال آن طی سال‌‌های اخیر در میان نوجوانان و جوانان خاصه در ساعات اوقات فراغت به شدت محبوبیت یافته، قلیان است.

والدین مصرف کننده قلیان و گرایش فرزندان به استعمال قلیان

بین شیوه‌‌های فرزند پروری والدین و بروز رفتار‌‌های سازنده و یا مخرب فرزندان به دلیل تأثیر پذیری عمیق فرزندان از اعمال و رفتار والدین، رابطه معناداری وجود دارد. اعمال و رفتار مناسب و یا نامناسب والدین در محیط خانواده الگویی برای شکل گیری رفتارهای مناسب و یا بروز رفتارهای نامناسب ازجانب فرزندان است.

حتی زمانی كه والدین آگاهانه نیز تلاش نمی كنند و تصمیم ندارند الگویی در اختیار فرزندان خود قرار دهند، فرزندان رفتار آنها را سرمشق خود قرار می دهند. بنابراین، والدین می‌توانند با رفتارها و واكنش‌‌های صحیح خود الگوی مناسبی برای فرزندان خود باشند و یا با رفتارهای نامناسب زمینه شکل‌گیری رفتارهای نادرست را در آنان فراهم سازند.

از جمله اعمال نامناسبی که والدین در محیط خانواده با مبادرت به انجام آن زمینه تکرار آن عمل توسط فرزندان خود را به وجود می‌‌آورند استعمال قلیان است و با اطمینان می‌‌توان گفت والدینی که در محیط خانواده قلیان مصرف می‌‌کنند فرزندان آنها گرایش بیشتری به استعمال قلیان خواهند داشت.

بنابراین در راستای امر پیشگیری، کنترل وکاهش مصرف قلیان نوجوانان و جوانان، والدین با پرهیز از استعمال دخانیات خاصه قلیان در محیط‌‌های خانوادگی، می‌‌توانند نقش مفید و مؤثری را ایفا کنند.

ب: نقش والدین در کنترل و کاهش مصرف قلیان فرزندان

این والدین خود زمینه ساز مصرف قلیان نیستند و در آنها نسبت به فرزندانشان کمبود عاطفه و محبت وجود ندارد. امّا برای کنترل و کاهش استعمال قلیان فرزندان خود باید بر روابط آنان با گروه‌‌های هم‌سال نظارت داشته و بیشتر مواظب مراودات آنها با دوستانشان باشند.

چرا که با اطمینان می‌‌توان گفت دوستان بعد از والدین در بروز و یا پیشگیری از رفتارهای نامناسب نوجوانان و جوانان بیشترین نقش و سهم را دارند. البته این نظر به معنای آن نیست که والدین مصرف کننده قلیان نباید مراقب اعمال و رفتار فرزندان خود باشند؛ منظور این است نقش والدین در موفقیت و یا ناکامی فرزندان به عنوان اولین افرادی که فرایند اجتماعی شدن فرزندان، تصوری که فرزندان از خود، از جهان پیرامون و افرادی که پیرامونشان قرار دارند توسط آنها شکل می‌‌گیرد بسیار بیش از عوامل دیگر است.

بنابراین والدینی که خود زمینه بروز آسیب‌‌های اجتماعی را در فرزندانشان فراهم می‌‌آورند برای رفع این آسیب‌‌ها نیز باید از خودشان شروع کنند. مثلاً در مقوله استعمال قلیان فرزندان، والدین مصرف کننده قلیان باید تکرار این عمل را توسط فرزندانشان ابتدا به عمل نامناسب خودشان نسبت دهند و برای رفع این مشکل ابتدا از خودشان شروع کنند نه این که از خود بگذرند و علّت بروز این رفتار نامناسب فرزندانشان را دوستان آنها بدانند.

اما والدینی که خود زمینه‌ساز مصرف قلیان نیستند و در آنها نسبت به فرزندانشان کمبود عاطفه و محبّت وجود ندارد اگر استعمال قلیان را در فرزندان خود مشاهده کنند چون خود زمینه ساز شکل گیری این رفتار در فرزندانشان نبوده‌اند می‌‌توانند علت گرایش فرزندانشان به مصرف قلیان و بروز این رفتار نامناسب آنان را به دوستانشان نسبت دهند.

بنابراین نقش این دسته از والدین در پیشگیری، کنترل و کاهش مصرف قلیان فرزندانشان نظارت بر روابط آنان با گروه‌‌های همسال است.

کلام آخر

متأسفانه این باورغلط که مصرف قلیان، ضرر و خطرات کمتری در مقایسه با استعمال سیگار دارد، عامل اصلی شیوع گسترده مصرف این ماده دخانی در میان نوجوانان و جوانان است، غافل از این که مضرات مصرف قلیان بسیار بیش از استعمال سیگار است و مصرف این ماده دخانی علاوه بر این که صدمات جبران ناپذیری را به فرد مصرف کننده وارد می‌‌کند، وی را بیشتر از سیگار نیز در معرض خطر اعتیاد به مواد مخدر قرار دهد.

بنابراین تسریع دراقدام برای پیشگیری، کنترل و کاهش مصرف این ماده دخانی در میان نوجوانان و جوانان حائز اهمیّت است که در این راستا، والدین به عنوان اولین افرادی که فرزندان نحوه درست زندگی کردن را از آنها می‌‌آموزند بیش از دیگر عوامل مؤثر در این زمینه نقش و سهم دارند.

راه‌‌های كنترل و پیشگیری

- در یک فضای کاملاً دوستانه و صمیمی با برشمردن مضرات استعمال قلیان و پیامدهای منفی مصرف آن برای فرزندان خود از آنها بخواهید قلیان راحتی به صورت تفننی نیز مصرف نکنند.

- برای فرزندان خود امکانات تفریحی مناسبی فراهم آورید.

- با فرزندان خود تعامل داشته باشید و به آنها برای برنامه‌ریزی درست و استفاده مناسب از ساعات اوقات فراغت خود کمک کنید.

منبع: باشگاه خبرنگاران