سیپروترون کامپاند و کیست تخمدان

سوال مخاطب نی‌نی‌بان: من ۳۰ سالمه و از زمان مجردی تا الان که یه دختر ۳ ساله دارم دارای تخمدان پلی کیستیک هستم و قرص سیپروترون مصرف می کردم. تا این که دکترم بهم گفت از قرص روکین استفاده کنم. قرص روکین هم مثل سیپروترون می تونه باعث از بین بردن کیست های تخمدان بشه؟

پاسخ از دکتر اعظم امیری، متخصص زنان و زایمان:
بله، قرص ضدبارداری روکین هم با ترکیباتی که دارد باعث عدم تشکیل کیست تخمدان می شود اما حتما باید آن را زیر نظر پزشک مصرف کنید.

مهم‌ترین مطالب در این‌باره:
علائم کیست تخمدان
بیشتر بیماران مبتلا به کیست تخمدان علامتی مشاهده نمی‌کنند و وجود این کیست‌ها به طور تصادفی در عکس‌های سونوگرافی یا معاینات دوره‌ای لگن مشخص می‌شوند. برخی از کیست‌ها ممکن است با علائمی همراه باشند، گاهی این علائم شدید هستند مانند علائم زیر:
- درد و ناراحتی در پایین شکم
- درد انقباضی یا ناشی از پارگی، پارگی کیست تخمدان با درد ناگهانی و تیز در یک طرف لگن مشخص می‌شود، این حالت ممکن است در زمان ضربه خوردن، ورزش کردن یا رابطه جنسی ایجاد شود. پارگی کیست تخمدان ممکن است باعث بروز علائم صفاقی، انقباض شکمی و خونریزی همراه باشد.
- ناراحتی در هنگام رابطه جنسی به خصوص در زمان نفوذهای عمیق
- تغییر در حرکات روده مانند ابتلا به یبوست
- فشار لگن که باعث نیاز شدید به دفع ادرار، مدفوع یا تکرر ادرار می‌شود.
- قاعدگی نامنظم
- بلوغ و قاعدگی زودرس
- احساس پری شکم و نفخ
- سوءهاضمه، سوزش سر دل یا سیری و دل‌زدگی
- اندومتریوماس، کیست‌هایی که با اندومتریوماس همراه است باعث قاعدگی‌های سخت و دردناک یا درد در هنگام رابطه جنسی می‌شوند.
- تاکی کاردی و فشار خون پایین، این‌ها ممکن است به دلیل هموراژ ناشی از پارگی کیست ایجاد شوند.
- تب شدید، این ممکن است به دلیل برخی عوارض ناشی از وجود کیست تخمدان مانند چرخش تخمدان ایجاد شود.
- حساسیت حرکت آدنکسال و یا گردن رحم
- بدخیمی زمینه‌ای که با احساس سیری و دل‌زدگی، کاهش وزن، لاغری مفرط، لینفادنوپاتی یا تنگی نفس مرتبط با آب آوردن شکم یا خونریزی ریوی همراه است.

انواع کیست تخمدان و رحم
انواع کیست رحم و تخمدانشایع‌ترین انواع کیست‌های تخمدان عبارتند از:
کیست‌های فولیکولار
کیست فولیکولار یک کیست ساده است که زمانی که تخمک‌گذاری انجام نمی‌شود یا زمانی که فولیکول بالغ فرو می‌ریزد ایجاد می‌شود. کیست فولیکولار معمولاً در زمان تخمک‌گذاری شکل می‌گیرد و قطر آن در حدود ۵ تا ۷٫۵ سانتی‌متر رشد می‌کند. پارگی این نوع کیست می‌تواند باعث بروز درد شدید و تیز در سمت تخمدان مشکل‌دار شود. این درد تیز (گاهی اوقات به آن میتلشمرز گفته می‌شود) در میانه دوره سیکل ماهیانه در زمان تخمک‌گذاری اتفاق می‌افتد. حدود یک‌چهارم زنان مبتلا به این نوع کیست دچار درد می‌شوند. معمولاً این کیست‌ها علامتی ندارند و خود به خود پس از چند هفته یا چند ماه از بین می‌روند.
کیست لوتوم کورپوس
کیست لوتوم کورپوس یک کیست عملکردی تخمدان است که پس از این که یک تخم از فولیکول آزاد شد ایجاد می‌شود. پس از تخمک‌گذاری، فولیکول به چیزی که به آن لوتوم کورپوس گفته می‌شود تبدیل می‌شود. اگر حاملگی اتفاق نیفتد معمولاً لوتوم کورپوس تجزیه شده و از بین می‌رود. ممکن است این کیست پر از مایع و خون شده و داخل تخمدان باقی بماند. معمولاً این کیست فقط در یک طرف ایجاد شده و علامتی ندارد.
کیست هموراژیک
کیست هموراژیک یک کیست عملکردی است که در زمان خونریزی کیست ایجاد می‌شود. علائم این نوع کیست عبارتند از درد شکم در یک طرف بدن.
کیست درموئید
کیست درموئید یک تومور خوش‌خیم است که کاهی به آن کیست تراتوم بالغ گفته می‌شود. این یک کیست غیرعادی است که معمولاً ر زنان جوان‌تر دیده شده و ممکن است قطر آن تا حدود ۱۵ سانتی‌متر هم رشد کند. کیست درموئید حاوی انواع دیگر بافت‌های بدن مانند چربی و گاهی اوقات استخوان، مو و غضروف است. عکس سونوگرافی این نوع کیست به دلیل تنوع محتویات آن بسیار متنوع است اما با کمک سی تی اسکن و تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (ام آر آی) می‌توان ظاهر چربی و چگالی کلسیفیکیشن را مشاهده کرد. این کیست‌ها ممکن است ملتهب شوند. همچنین این کیست‌ها ممکن است باعث چرخش تخمدان روی پایه آن (بیماری به نام چرخش تخمدان) شوند و به عروق آسیب وارد کرده و منجر به شکم درد شدید شوند.
کیست‌های اندومتریوئید یا اندومتریوماس
کیست‌های اندومتریوئید یا اندومتریوماس یک نشانه از بیماری است که به عنوان اندومتریوز شناخته مشود، این نوع کیست زمانی ایجاد می‌شود که بافت اندومتریال (پوشش بافت رحم) وارد تخمدان‌ها می‌شود. این عارضه در زنانی که در دوره باروری هستند دیده شده و ممکن است باعث درد مزمن لگن در هنگام قاعدگی و در مواقع دیگر می‌شود. اندومتریوز، غدد اندومتریال و بافت‌هایی هستند که خارج از رحم قرار دارند. زنان مبتلا به اندومتریوز ممکن است برای باردار شدن مشکل داشته باشند. کیست‌های اندومتریوئید غالباً با خون تیره به رنگ قرمز مایل به قهوه‌ای پر شده و ممکن است سایز آنها ۲ تا ۲۰ سانتی باشد. به دلیل رنک خون قدیمی موجود در این کیست‌ها گاهی اوقات به آنها "کیست‌های شکلاتی " گفته می‌شود.
تخمدان‌های پلی کیستیک
تخمدان پلی کیستیک بر اساس سایز بزرگ شده آن (معمولاً دو برابر حد طبیعی) یا با کیست‌های کوچک زیادی که در زیر سطح تخمدان قرار دارند شناخته می‌شود. این بیماری در زنان سالم و زنان مبتلا به اختلالات هورمونی (اندوکرین) دیده می‌شود. استفاده از اولتراسوند به تشخیص ابتلا به این بیماری کمک می‌کند.
سندرم تخمدان پلی کیستیک
سندرم تخمدان پلی کیستیک با ناباروری ، خونریزی غیر عادی، افزایش احتمال سقط جنین و عوارض مرتبط با بارداری همراه است. سندرم تخمدان پلی کیستیک بسیار شایع است و تصور بر این است که در سنین باروری زنان اتفاق می‌افتد. سندرم تخمدان پلی کیستیک به افزایش احتمال ابتلا به سرطان دهانه رحم نیز همراه است. آزمایش‌های دیگری غیر از اولتراسوند نیز برای تأیید تشخیص ابتلا به سندرم تخمدان پلی کیسیتک باید انجام شوند.
کیست ادنوما
کیست آدنوما نوعی تومور خوش‌خیم است که در بافت تخمدان ایجاد می‌شود. این کیست‌ها ممکن است حاوی موادی مخاط مانند باشند. کیست ادنوما ممکن است بسیار بزرگ شود و قطر آن از ۳۰ سانتی‌متر هم بیشتر شود.

تشخیص کیست تخمدان
بیشتر کیست‌ها با انجام سونوگرافی که بهترین روش تصویربرداری برای تأیید وجود آنها است مشخص می‌شوند. در اولتراسوند از امواج صوتی برای عکس‌برداری از ساختارهای داخل بدن استفاده می‌شود. تصویربرداری به روش اولتراسوند بدون درد و بدون ضرر است. اولتراسوند ترانس واژینال یک ابزار تشخیصی برای مشاهده بهتر تخمدان با استفاده از پراب­‌های نازک اولتراسوند در واژن است. کیست‌ها را می‌توان به کمک روش‌های دیگر تصویربرداری مانند سی تی اسکن یا ام آر ای (تصویربرداری رزونانس مغناطیسی) نیز تشخیص داد. تشخیص قطعی ابتلا به هر نوع کیست تخمدان بر اساس آنالیز بافت‌شناسی انجام می‌شود. هر نوع کیست، ویژگی‌های مخصوص به خود را دارد. تست‌های آزمایشگاهی، با این که تشخیصی برای کیست‌ تخمدان نیستند اما به تعیین تمایز بین کیست‌ها و عوارض ناشی از وجود کیست‌ها کمک می‌کنند. برخی از این آزمایش‌ها عبارتند از:
- آزمایش ادرار برای تعیین بارداری
- شمارش کامل خون (سی بی سی)
- آزمایش ادرار
- سوآب­‌های اندوسرویکال در صورتی که مشکوک به اتیولوژی عفونی باشد.
- آزمایش بیومارکر سرم
درمان کیست تخمدان
بسیاری از بیماران مبتلا به کیست‌های ساده تخمدان در معاینات اولتراسونوگرافی تشخیص داده می‌شوند نیازی به درمان ندارند. در بیمارانی که در سن پس از یائسگی هستند، وجود کیست ساده با قطر کوچک‌تر از ۱۰ سانتی‌متر با وجود ارزش CA۱۲۵ ممکن است با مجموعه‌ای از معاینات اولتراسونوگرافی مشخص شود.
درمان‌های دارویی
قرص‌های ضدبارداری از شکل‌گیری کیست‌های عملکردی تخمدان جلوگیری می‌کنند. وجود کیست‌های عملکردی پس از درمان با مصرف قرص‌های ضدبارداری به سرعت دوباره عود نمی‌کنند.
لاپاروسکوپی و لاپاروتومی
وجود کیست‌ تخمدان بزرگ‌تر از ۱۰ سانتی‌متری (به خصوص اگر علامت‌دار باشند) و کیست‌های پیچیده تخمدان باید تحت عمل‌های جراحی درمان شوند. روش‌های جراحی شامل یک روش باز (لاپاروتومی) یا یک روش کم تهاجمی ( لاپاروسکوپی ) با ایجاد یک شکاف بسیار کوچک می‌شوند. استفاده از روش دوم در مواردی که کیست خوش‌خیم است ترجیح داده می‌شود. برداشتن کیست به صورت دست‌نخورده برای آزمایش بافت‌شناسی ممکن است به معنی برداشت کل تخمدان باشد، البته در زنان جوان‌تر باید عمل‌های جراحی کاهش‌دهنده باروری انجام شوند.
اوفورکتومی دو طرفه
اوفورکتومی دو طرفه و غالباً هیسترکتومی در بسیاری از زنان مبتلا به کیست تخمدان که در سنین پس از یائسگی قرار دارند انجام می‌شود زیرا انتشار نئوپلاسم در این گروه از زنان افزایش می‌یابد.