عمل زایمان سزارین، بی حسی بهتره یا بیهوشی؟

بسیاری از مادران ، از متخصص زنان شان ، یا از پرسنل بیمارستان سوال میکنند که شما سزارین را با بی حسی انجام میدهید یا سزارین را بی هوشی انجام می دهید ؟ ! یا سوال میکنند بیمارستان (الف) بیحسی میکنه ؟ بیمارستان (ب ) بیهوش میکنه ؟ پس همینجا بدانید که شما باید مساله روش بی دردی تان را از متخصص بیهوشی تان (معمولا در اتاق عمل و بسته به شرایط همان موقع تان) سوال کنی. نه در ماه پنجم بارداری از متخصص زنان تان! و نه از مامای زایشگاه که در حال آماده کردن پرونده شما برای اتاق عمل است!

به محض ورود به اتاق عمل
من همیشه به مادران میگویم از اتاق عمل و پرسنل و دستگاه هایش نباید بترسید ...بله باید آرامش بگیرید که این همه دستگاه و وسیله و پرسنل و دکتر ، در اختیار شما و برای شما اینجا هستند تا به روش استاندارد زایمان کنید . بسیاری از کشورها ممکن است به این اندازه امکانات نداشته باشند . شما با دیدن اتاق عمل و تجهیزات و پزشکان و پرسنل ، باید خدا رو شاکر باشید که اینها همه در خدمت شما هستند که به سلامتی کار شما را انجام دهند . پس با دیدن آنها ، باید اضطراب تان رفع شود ! ببینید دستگاهها چطور علایم حیاتی شما را چک میکنند...ببینید چند نفر داخل اتاق مواظب شما هستند..و هر کدام وظیفه مشخصی دارند ...؟ آیا اینها آرامش بخش نیست ؟ تجهیزات اتاق عمل برای زایمان نباید شما را بترساند

روشهای بی دردی (کلی)
آنستزی لوکال : (بیحسی موضعی) : مثل تزریق لیدوکایین در دندانپزشکی. مثل قطره چشم بیحسی برای عمل لیزیک . مثل پماد بیحسی روی پوست .

آنستزی رژیونال (منطقه ای ) : در برخی جراحی های وسیع تر ، ماده ی بی حسی مستقیم به عصبی که مسوول حس دهی به یک منطقه است ، تزریق می شود. و بدین ترتیب ، کل آن منطقه بی حس می شود .

مثل بیحسی اپیدورال و بیحسی اسپاینال ، که ماده بیحسی در اطراف نخاع تزریق می شود و منطقه ی از کمر به پایین ، کاملا بی حس می شود .

آنستزی جنرال (بیهوشی عمومی) : در این روش ، بیمار توسط تزریق موادی به داخل خون و یا از راه تنفس ، کاملا بیهوش می شود .

بیهوشی می تواند خیلی سبک باشد . در حد یک خواب کوتاه (مثلا برای انجام آندوسکوپی). به این حالت ، sedation نیز میگویند. گاهی از این روش ، در ترکیب با روشهای منطقه ای استفاده می شود . در این روش ، بیمار بعد از عمل ، چیزی را به یاد نمی آورد.

سزارین با بیهوشی
پس از آماده شدن در بلوک زایمان ، به اتاق عمل انتقال داده می شوید. شما با کمک پرستار بیهوشی وارد اتاق عمل شـده ، روی تخت عمل قرارگرفته و به مانیتور (دستگاه چک علایم حیاتی) وصل می شوید. نبض، تنفس و نـوار قلبتان بـه کمـک دسـتگاه ها کنتـرل شـده، یکـی از رگهایتان برای تزریق سرم و داروهای بیهوشـی بـاز نگهداشـته مـی شـود. سـر و گـردن، د هـان، بینـی و دندانهای لق چک شـده و اکسـیژن از طریـق یـک ماسک وارد ریه هایتان مـی شـود . سپس بـا تزریق داروهای بیهوشی از طریق رگ، شما تقریبا" پس از ۳۰ ثانیه بیهوش میشوید.

ضمن بیهوشی راه هوایی شما با روشـهای مناسـب باز نگهداشته میشود (گذاشتن لوله در دردهان ) و تنفس شما تـا پایـان عمـل بـا دستگاه بیهوشی کنترل میشود.

بیهوشی تا پایان عمل ادامـه دارد و ضـمن عمـل شما دردی احساس نخواهید کرد. پس از اتمام عمل کمکم بیدار میشوید و صـدای پزشـک بیهوشـی را میشنوید، در این حالت او به شـما مـی گویـد کـه عمل تمام شده و از شما میخواهد آب دهانتـان را بلعیده و خوب نفس بکشید. در تمام این مدت علایم شما تحت کنترل است . تا بیداری کامل در اتاق ریکاوری می مانید، در صورتیکه حالت تهوع و استفراغ داشتید، سر خود را با کمک پرستار بیهوشی به یک طـرف برگردانـده و محتویـات دهانتـان را خـالی کنیـد .

در ضـمن اگـر مشـکل دیگــری داشــتید(احســاس دفــع ادرار، درد شدید و...) به مسوول اتاق ریکاوری بگویید. شما بعد از ریکاوری ، بـه بخـش خـود منتقـل می شوید، تا زمان لازم در آنجا ناشتا مـی مانیـد و در صورتیکه سرفه داشتید برای پیشگیری از درد، دسـت خود را روی محل عمل گذاشته و آرام سرفه کنید.گاهی ممکن است پس از پایـان بیهوشـی ، مـدت بیشتری در اتاق بهبودی بمانیـد یـا بعـد از عمـل بـه بخش دیگری منتقل شوید، مطمئن باشید این تصمیم تیم جراحی برای مراقبت بهتر از شماست.

معایب بیهوشی برای سزارین
احتمال ایجاد تهوع و استفراغ بیشتر است
احتمال برگشت محتویات معده و ورود آنها به ریه (آسپیراسیون)
درد بلافاصله بعد از عمل (به محض به هوش آمدن ، اوج درد را حس میکنید . اما در روشهای بیحسی ، بی حسی کم کم از بین می رود)
گیجی و منگی و حالت خاص پس از بیهوشی و عدم امکان ارتباط فوری با نوزاد
احتمال رسیدن بلافاصله برخی از داروهای بیهوشی به جنین و بی حال متولد شدن جنین
احتمال اشکال و عدم موفقیت در لوله گذاری و عوارض ناشی از آن
احتمال آسیبهای دندانی و چشمی و اندامها در بیهوشی عمومی( گر چه این عوارض شیوع کمتری دارند)
عدم امکان رویت بلافاصله نوزاد
حساسیت به مواد بیهوشی.در تمام دنیا بهترین روش بی دردی برای سزارین، بی حسی منطقه ای (از کمر) است .

تفاوت بی حسی اسپاینال با اپیدورال
محل تزریق : بیحسی نخاعی تزریق داروی بی حسی در فضای ساب آراکنوئید است . بیحسی اپیدورال:تزریق محلول بیحسی در فضای اپیدورال است .که در روی ساک دورمر قرار دارد.
اپیدورال در تمام سطوح ولی اسپینال فقط در کمر صورت میگیرد.
اسپینال : سریعتر انجام میشود ، آزار کمتری میدهد.دوز کمتر دارو میخواهد.بلوک حسی وموتور قوی تری میدهد.
اپیدرال: سردرد نمیدهد.مگر دورمر پاره شود .افت فشار کمتر میدهد.کنترل بهتر قدرت بلوک حسی وموتور داریم .میتوان کاتتر گذاشت و بلوک را محدودیا طولانی نمود مثل زمان زایمان .

مادرمیتواند در طی عمل بیدار باشد .و یا نباشد (با داروهای وریدی خوبانده شود.مثل بنزودیازپین ها ،مخدر ها.و ..)در این روش مادرصدای گریه نوزاد خودرا شنیده، تماس پوستی بین مادرو نوزاد وی برقرار می شود.این مسئله به ایجاد و تقویت ارتباط عاطفی در طول زندگی بین مادروفرزند کمک می کند.

برای انجام بی حسی از کمر: مادر در وضعیت نشسته یا خوابیده به پهلو قرار گرفته، سر را به سمت شکم خم می کند. متخصص بیهوشی، ابتدا پوست ناحیه کمررا با بتادین ضد عفونی می کند. پس از آن یک سوزن ظریف مخصوص را در ناحیه کمر وارد پوست کرده،پس از اطمینان از محل صحیح سوزن و مشاهده مایع نخاعی،داروی بی حس کننده موضعی را تزریق می کند.

مادر سریعا به وضعیت خوابیده به پشت(طاقباز) برمی گردد. سپس احساس تغییر دما به ویژه گرم شدن،بی حسی و کرختی در پاها، شکم و نهایتا قسمت پایینی قفسه سینه شروع می شود.مطمئن باشید جراح شما ،قبل از ایجاد اولین برش ، حتما بیحس شدن شما را چک کرده و پس از اطمینان از بیحسی کافی، شروع به کار میکند . شما بی حس هستید. اما حرکات را حس میکنید. در واقع فقط "درد " ندارید . مثل زمانی که اعمال دندانپزشکی انجام می دهید .

عوارض سزارین با بی حسی از کمر
در برخی از افراد ممکن است برخی از علایم زیر مشاهده شود : احساس بی قراری، تغییرات کوتاه مدت فشارخون و ضربان قلب، تهوع استفراغ و...نگران نباشید. تقریبا در تمام موارد این عوارض قابل کنترل است.

شایعترین عارضه پس ازبی حسی سردرد وضعیتی است. این سردرد با دراز کشیدن کمتر می شود . اما با نشستن و ایستادن افزایش می یابد. برای کاهش شدت سردرد توصیه می شود: مایعات به مقدار کافی و فراوان استفاده کنید (ترجیحا آبمیوه شکر دار و صنعتی نباشد . چون بیشتر ادرار را زیاد کرده و آب بدن را کم میکند). قهوه و نسکافه در کاهش سردرد موثر است . . بی حرکت ماندن مادرپس از عمل ،به کاهش سردرد کمک میکند .

در صورت ادامه سردرد یا شدت یافتن آن ، و یا بروز علایمی چون علایم حسی و حرکتی، استفراغ، تاری دید، تب، سفتی گردن، خواب آلودگی غیر عادی لازم است به پزشک مراجعه شود.(ترجیحا متخص بیهوشی خودتان).کمردرد ؟ کمردرد می تواند ناشی از تغییرات بارداری، وضعیت خوابیدن بیمار روی تخت و نقل و انتقال بیمار وخود زایمان ....باشد. ایجاد کمردرد بخاطر ورود سوزن باریک به ناحیه ، خیلی نادر است .
بیماران معمولا وحشت دارند از ورود سوزن و از ایجاد فلج دائم میترسند.

آمپول بی حسی از کمر چقدر درد دارد ؟
خیلی از افراد از درد آمپول بی حسی در کمر می ترسند اما در حقیقت درد آن خیلی زیاد نیست . سوزن آن ، بسیار نازک تر ازسوزن آنژیوکتی است که به دستتان زده اند . اما خب در کل ، مختصری درد را متحمل می شوید (که البته برای مادر شدن ، درد زیادی نیست ) .هر چه همکاری شما بیشتر باشد ، کار سریعتر و بهتر انجام شده و درد کمتری حس خواهید کرد.

آیا بی حسی از کمر باعث کمردرد در آینده می شود؟
هر تکنیکی در پزشکی یک درصدی عارضه دارد حتی یک قرص سردرد ساده هم ممکن است باعث عوارض شود. روش های اسپاینال و اپیدورال هم همین طور هستند. با توجه به وضعیت بیمار، همکاری اووتکنیک متخصص بیهوشی در درصد خیلی کمی از موارد ممکن است عارضه ایجاد شود که یکی از این عوارض کمردرد است اما باید بدانید که این عوارض بسیار محدود و موقتی هستند و با روش های خاصی که امروزه وجود دارند قابل کنترل هستند. اکثر کمردردهایی که به بیحسی نسبت داده می شوند ، اصلا بدلیل خود بارداری و گودی کمر ایجاد شده در بارداری و وضعیتهای غلط ما در دوران بارداری و شیردهی است . در سزارین چه با بیهوشی عمومی و چه با بیحسی موضعی و حتی در زایمان طبیعی احتمال بروز کمردرد به علت تغییرات آناتومیک فقرات کمری در نتیجه وجود جنین و نیز اثرات شل کنندگی هرمونهای دوران بارداری روی لیگامانهای اطراف مهره های کمری وجود دارد. بیماران گاها وقوع آنرا به سوزن زدن به کمر نسبت میدهند.

آیا بیهوشی در سزارین باعث ریزش مو می شود؟
متاسفانه در عامه مردم تصورات غلطی در مورد بیهوشی وجود دارد و شاید متاسفانه بعضی از همکاران پزشک هم به آن دامن می زنند. برای مثال بعضی ها معتقدند بیهوشی باعث ریزش مو می شود در حالی که این موضوع بار علمی ندارد و قابل پذیرش نیست. شاید فقط بتوان یک اصطلاح کلی را قبول کرد و آن هم این است که به هر حال بیمار طی عمل جراحی و بیهوشی از شرایط فیزیولوژیک خارج می شود و بعد مجددا بهبود پیدا می کند. این موضوع ممکن است روی سیستم ایمنی بدن تاثیر بگذارد و مختل شدن سیستم ایمنی بدن حتی به صورت موقت می تواند باعث ایجاد عوارض شود که یکی از آن ها شاید ریزش مو باشد.

آیا ممکن است حین عمل سزاین بیدار شویم؟!
با پیشرفت هایی که در تکنیک های امروزی و دستگاه های نظارتی داشته ایم، عمق بیهوشی و سطح هوشیاری بیمار و خیلی از موارد دیگر به دقت و به طور مداوم اندازه گیری می شوند و همه چیز از ضربان قلب و فشار خون گرفته تا میزان اکسیژن و گاز کربنیک خون و ... تحت کنترل است. همان طور که گفته شده امروزه دستگاه هایی وجود دارند که میزان هوشیاری را کنترل می کنند به این ترتیب احتمال بیدار شدن بیمار خیلی کم است. البته این موضوع هم مثل هر چیز دیگری صفر نیست اما احتمال آن بسیار کم است زیرا متخصصان بیهوشی با توجه به امکاناتی که دارند به موقع عمق بیهوشی را زیاد می کنند و به حد مناسب می رسانند.

گلودرد بعد از بیهوشی چه علتی دارد؟
زمانی که بیمار تحت بیهوی عمومی قرار می گیرد دستگاه تنفس مصنوعی برای او نصب می شود برای وصل دستگاه تنفس مصنوعی هم لازم است لوله مخصوصی داخل حنجره بیمار گذاشته شود در صورتی که عمل جراحی طولانی باشد یا سایز لوله ها مناسب بیمار نباشد ممکن است به طور موقت باعث ایجاد گلو درد شود و فرد نیاز به کمک های درمانی بعدی پیدا کند. یک علت دیگر گلو درد بعد از عمل هم خشکی مخاط حلق و حنجره است که در درصدی از موارد اتفاق می افتد.

آیا ممکن است خوب بیحس نشوم و وسط عمل ، درد را متوجه شوم ؟
خیر ...جراح قبل از شروع عمل ، با روشهای خاصی ، از بی حس بودن شما اطمینان حاصل میکند .