آمادگی پیش از بارداری، عوامل خطرزا را بشناسید

راهنمای مراقبت‌های پیش از بارداری
در صورتی که خانمی تمایل به بارداری دارد جهت بررسی سلامت خود باید سه ماه قبل از اقدام به بارداری به پزشک یا ماما مراجعه کرده تا اقدامات مورد نیاز انجام شود:

تشکیل پرونده پیش از بارداری
در ابتدا پزشک یا ماما طی یک گفتگو، اطلاعاتی را از شما می‌گیرد و پرونده تشکیل می‌دهد.

این اطلاعات شامل این موارد است:
شرح حال و مشخصات، وضعیت سلامت، وضعیت خونریزی قاعدگی، روش پیشگیری از بارداری، سابقه‌ی ابتلا به بیماری جنسی، سابقه رفتارهای پرخطر در زن و یا همسر، سابقه بیماری زمینه‌ای (دیابت، فشار خون بالا، صرع، سل، بیماری‌های کلیوی، آسم، بیماری قلبی و غیره)، بیماری تیروئید، سابقه‌ی بیماری ژنتیک در خانواده، نسبت خویشاوندی با همسر، سابقه‌ی بیماری‌های روانی در زن یا همسر، همسر آزاری، مصرف دارو و حساسیت دارویی، تماس با مواد شیمیایی و عفونی، وضعیت تغذیه و سابقه بارداری‌ها و زایمان‌های قبلی.

عوامل خطرزای پیش از حاملگی
فاکتورهای خطر زایمان زودرس توسط پزشک یا ماما بررسی می‌شود تا بتوان مداخله لازم را قبل از بارداری انجام داد. عوامل خطرزا شامل:

فاکتورهای خطر همسرآزاری و اعتیاد: سابقه همسرآزاری (هر رفتار خشن وابسته به جنسیت است که موجب آسیب شده یا با احتمال آسیب جسمی، روانی و یا رنجش زن همراه است. چنین رفتاری می‌تواند با تهدید، اجبار یا سلب مطلق آزادی و اختیار صورت گرفته و در جمع یا خفا رخ دهد)، مشکلات زناشویی، مصرف مواد مخدر توسط همسر، افسردگی در فرد و یا همسر.

اختلالات روانی: (نیازمند مشاوره با روانپزشک)

علائم خطر فوری: فکر یا اقدام به خودکشی، تحریک‌پذیری و پرخاشگری شدید، فرار از منزل، امتناع از خوردن، پرفعالیتی، توهم و هذیان با زمینه‌ی آسیب‌رساندن به خود و دیگران

علائم در معرض خطر: روحیه‌ی افسرده، انرژی کم، کم‌حوصلگی، عصبانیت، بی‌قراری، اختلال در خواب و اشتها (پرخوابی، کم‌خوابی، پراشتهایی، کم‌اشتهایی)، توهم و هذیان با زمینه‌ی غیر آسیب‌رسان به خود و دیگران

فاکتورهای خطر بیماری روانی شدید: سابقه افسردگی شدید و بیماری روانی در فامیل و فرد، حوادث ناگوار متعدد اخیر و نارضایتی زناشویی

فاکتورهای خطر بیماری روانی خفیف: مشکلات زناشویی، حوادث ناگوار زندگی (مرگ عزیزان، مشکلات مالی)، حاملگی زیر ۱۸ سال، سابقه‌ی قبلی بیماری روانی خفیف

معاینه‌های مورد نیاز پیش از بارداری
ماما یا پزشک به معاینه کلی شما از سر تا پا می‌پردازد، شامل: کنترل علائم حیاتی، اندازه‌گیری وزن و قد و تعیین توده بدنی (BMI)، معاینه‌ی کامل فیزیکی شامل بررسی سفیدی چشم از نظر زردی و داخل پلک چشم از نظر کم‌خونی، بررسی پوست از نظر بیماری‌های پوستی، لمس قوام و اندازه‌ی غده تیروئید، معاینه‌ی قلب و ریه از نظر وجود بیماری‌های قلبی و تنفسی، معاینه‌ی پستان‌ها از نظر قوام، ظاهر، وجود توده و خروج هر نوع ترشح از پستان در خانم‌های بالای 25 سال، لمس شکم از نظر بررسی اندازه‌ی کبد و طحال و بررسی شکم از نظر وجود جای زخم و توده، بررسی اندام‌های تحتانی از نظر وجود ورم و ناهنجاری اسکلتی

معاینه لگن و واژن: وضعیت ظاهری لگن از نظر تغییر شکل‌های محسوس مانند نرمی استخوان، فلج بودن و یا انحراف ستون فقرات بررسی می‌شود. معاینه‌ی واژینال به منظور بررسی عفونت، توده، وضعیت رحم و ضمائم آن، وضعیت ناحیه تناسلی از نظر هرپس و یا سایر ضایعات انجام می‌‌گیرد.

آزمایش‌های مورد نیاز پیش از بارداری
ماما یا پزشک در اولین ویزیت، آزمایش‌های مورد نیاز قبل بارداری را درخواست می‌دهد که شامل:شمارش کامل سلول‌های خون، گروه خون، ارهاش (Rh)، قند خون ناشتا، کشت ادرار، هپاتیت (HBSAg)، هورمون‌های تیروئید (TSH) و تیتراژ آنتی‌بادی ضد سرخجه و آنتی‌بادی آبله مرغان در کسانی که واکسینه نشده‌اند. در صورت وجود یا سابقه‌ی رفتارهای پرخطر در خانم یا همسرش تست ایدز (HIV)، سیفلیس (VDRL) انجام و فرد به مرکز مشاوره بیماری‌های رفتاری ارجاع داده می‌شود. پاپ اسمیر نیز لازم است قبل از بارداری طبق دستورالعمل انجام گیرد.

نکته: در صورتی که یک مادر باردار در شرایط پرخطر (سیگاری، مبتلا به بیماریهای مزمن ریوی قلبی و سابقه استفاده از کورتیکو استروئیدها در طی سه هفته گذشته و شاغل در بیمارستان، بخش مراقبت‌های ویژه نوزادان، مهد کودک و مدارس) است و واکسن آبله مرغان در دسترس می‌باشد، واکسن تزریق شود.

آموزش‌های قبل از حاملگی
هم‌چنین ماما یا پزشک آموزش‌هایی را برای آمادگی بارداری سالم به شما می‌دهد، شامل: ثبت تاریخ شروع سیکل‌های قاعدگی بسیار مهم است و باید به مادر یادآوری شود. تغذیه‌ی صحیح برای رسیدن به وزن ایده‌آل، بهداشت فردی، روانی و جنسی، بهداشت دهان و دندان، بهداشت محیط کار، مصرف دارو، منع استعمال دخانیات به مادر آموزش داده می‌شود.

تجویز مکمل پیش از حاملگی
پزشک یا ماما مصرف مکمل‌های ضروری را برای شما آغاز می‌کند. مصرف روزانه ۴۰۰ میکروگرم اسید فولیک ترجیحاً سه ماه قبل از بارداری توصیه می‌شود.

واکسیناسیون پیش از بارداری
پزشک از ایمنی بدن شما مطمئن و در صورت نیاز واکسن‌هایی را توصیه می‌کند، شامل:

واکسن توأم که با توجه به جدول واکسیناسیون تزریق می‌شود.
واکسن سرخجه که در صورت تیتراژ منفی آنتی‌بادی ضد سرخجه تزریق می‌شود. بهتر است در زمان قاعدگی فرد واکسینه شود و تا یک ماه بعد از آن باردار نشود اما در صورت بارداری نیاز به ختم بارداری نمی‌باشد.
واکسن هپاتیت نیز در صورت منفی بودن HBSAg تزریق می‌شود.