درک نوزاد از محیط، چقدر است؟

درست به همان گونه که واکنش اولیه کودکان نسبت به موقعیت های جدید متفاوت است، از نظر شیوه های تطبیق با تغییر - بعد از واکنش اولیه - نیز با یکدیگر تفاوت دارند. خصوصیت خُلقی که میزان تطابق کودک را تشریح می کند، قدرت سازگاری خوانده می شود.

هنگامی که یک کودک سازگار سعی می کند چیز جدیدی را آزمایش کند و یا در موقعیت های جدید قرار می گیرد، به نظر می رسد به سرعت و با طیب خاطر با تغییر هماهنگ می شود. از طرف دیگر، کودکی که سازگاری کمتری دارد، حتی بعد از تجربه های مکرر، در مقابل موقعیت های مختلف، مقاومت می کند و به نظر می رسد زمان طولانی برای قبول تغییر لازم دارد. کودکی که کمتر از سایر کودکان می تواند با محیط سازگار شود، چنانچه والدین صبوری داشته باشد، بالاخره با تغییر سازگار خواهد شد.

اگر فرزند بسیار سازگاری دارید، متوجه خواهید شد بعد از یک یا دو بار آزمایش و بررسی یک شیء به گونه ای عمل می کند که گویی از ابتدا به آن کار مشغول بوده است. مثلاً اگر او را اولین بار به پارک جدیدی ببرید، ممکن است با شک و تردید به سرسره نزدیک شود، اما وقتی برای بار دوم او را به پارک ببرید، چنان عمل می کند که گویی تمام طول عمرش با آن سرسره بازی کرده است.

اگر طفلتان کمتر با محیط سازگار است، برای اینکه بتواند با آرامش خاطر بازی کند، بایستی او را مکرر به پارک یا محل جدید ببرید تا سازگاری حاصل شود. کلید کمک به کودک کم سازگار، برای آموختن هماهنگی، این است که زمان کافی برای احساس آرامش در اختیار او قرار داده شود.

سازگاری همچنین بر واکنش کودک به قوانین جدید و برنامه های روزانه او اثر می کند. کودکِ بسیار سازگار، بعد از چند بار یادآوری، قوانین جدید را خواهد پذیرفت. کودک کم سازگار رفتارش را به گونه ای ادامه می دهد که حتی با وجود تذکر چندین باره، گویی قانون جدیدی مطرح شده است.

اگر تصمیم بگیرید زمان رفتن به رختخواب را برای یک کودک سازگار تغییر دهید، ممکن است او در ابتدا اعتراض کند ولی بعد از چند شب و با نقشه و برنامۀ جدید هماهنگ خواهد شد.

به عبارت دیگر، کودک کم سازگار، برای قبول کارهای روزمرۀ تکراری به زمان بیشتری نیاز دارد و در مقابل تغییر، مدت طولانی تری اعتراض می کند. در زیر پرسش هایی آمده است تا شما به قدرت سازگاری کودکتان پی ببرید:
- آیا عادت کردن فرزندم به بودن در محیط جدید چندین روز طول می کشد؟
- آیا انس گرفتن کودکم به بودن با پرستار جدید مدت زیادی به طول می انجامد؟
- آیا فرزندم در مقابل کارهای روزمره ای مانند شستن صورت، شانه زدن موها و پوشیدن لباس، مقاومت می کند؟
- آیا کودکِ من با وجودی که چندین بار محدودیت های جدیدی برای او قرار داده ام به همان رفتار نامناسب خود ادامه می دهد؟
- آیا فرزندم به مقابله با قوانین ایمنی ادامه می دهد، حتی با وجودی که می داند من مصرانه آنها را اعمال می کنم؟

اگر پاسخ شما به این پرسش ها یک نه قاطعانه است، کودکتان نسبتاً سازگار است. چنانچه با یک بله جدی پاسخ داده اید، احتمال می رود توانایی کودکتان به سازگاری خیلی کم باشد.

چنانچه کودک شما به آسانی با موقعیت های جدید سازگار می شود و خو می گیرد، درخواهید یافت این خصوصیت خُلقی، بردن او را به محل های جدید و تغییر برنامۀ روزانه، برای شما آسان تر خواهد کرد.

به هر حال، سهولت هماهنگی فرزندتان با تغییر، ممکن است به شما اجازه دهد احساس کنید او می تواند تجربه های جدید بیشتری را کسب کرده، یا تغییر برنامه های روزمره اش را بیش از توانایی یک کودک یک ساله متوسط، تحمل کند.

حتی سازگارترین کودک یک ساله، اگر از کمی قابلیت پیش بینی در زندگی اش برخوردار باشد، شادتر و خوشحال تر خواهد بود. کودک بسیار سازگار شاید اجازه ندهد فوراً بفهمید به علت اجبار به هماهنگی با تغییرات زیاد در زندگی اش، دچار اضطراب است.

گاهی والدین کودک سازگار تشخیص نمی دهند که کودک سازگار نیز به نسبت هر کودک دیگر به ثبات بیشتری نیاز دارد. در صورتی که فرزندتان با موقعیت های جدید سازگاری چندانی ندارد، اگر سعی کنید روزها و برنامه هایش را تا حد ممکن قابل پیش بینی نگه دارید، او کارهایش را بهتر انجام خواهد داد. کودک هنگامی که با یک موقعیت خو می گیرد و هماهنگ می شود احتمالاً راضی و خشنود خواهد بود.

به هر حال چون کودک برای آموختن و رشد به تجربه های جدید نیاز دارد، هیچ خانواده ای نمی تواند یا نباید برنامۀ روزانۀ او را کاملاً بدون تغییر نگه دارد.

شما باید به کودک خود بیاموزد سازگارتر و هماهنگ تر شود. بزرگ ترین چالش والدینِ کودکان کم سازگار می تواند انتخاب تجربه های جدیدی باشد که به کودک فرصت های تازه ای برای آموختن سازگاری موفقیت آمیز با تغییرات بدهد.

شاید میل داشته باشید کودک ناسازگار خود را از تمام تجربه های جدید برحذر بدارید، چون به نظر نمی رسد از آنها لذت ببرد. ولی اگر او را بارها و بارها در معرض همان تجربه های جدید قرار دهید، در دراز مدت احتمالاً با آن هماهنگ و سازگار خواهد شد.

به عنوان مثال، اگر میل ندارد غذای جدیدی را آزمایش کند، لازم نیست از دادن آن به کودک صرف نظر کنید، بلکه روزی یک بار، غذا را در معرض دید و در اختیار او قرار دهید و هفته ها و ماه هایی را که طول می کشد تا به چشیدن آن تمایل پیدا کند، صبر پیشه کنید.

مهمترین مشکل مشترک والدین کودکان ناسازگار این است که این گونه کودکان در مقابل سپری کردن اوقات خود با پرستار مقاومت می کنند. گاهی والدین متوجه می شوند که برای تمام افراد خانواده ترک کردن کودک بسیار سخت است، لاجرم اغلب اوقات دسته جمعی در خانه می مانند.

روش مثبت تر برای مقابله با این حالت، یافتن پرستار قابل اعتمادی است که قادر باشد چندین بار در هفته و هر بار چند ساعت از کودک مراقبت کند.

کودک کم سازگار، از اینکه اوقاتی را با پرستار خود به سر ببرد، خودداری می کند و احتمالاً برای مدت چندین هفته رفتاری حاکی از عدم رضایت از خود بروز می دهد، اما هرگاه خانواده او را با پرستار تنها بگذارند، فرصتی برای سازگار شدن با تغییر پیدا خواهد کرد.

او به تدریج خواهد آموخت که حتی با وجودی که والدینش محل را ترک کرده اند، بعداً مراجعت خواهند کرد و دلتنگی او آرام آرام کاهش خواهد یافت. گرچه آهنگ سازگاری او ممکن است کند باشد، اما او هم می تواند در تطبیق یافتن با محیط و شرایط جدید، موفق شود.

هنگامی که والدین کودک کم سازگار تلاش می کنند او را از تجربه های جدید و متعدد برکنار نگه دارند، ممکن است دیگران، آنها را به خاطر بیش حامی بودن، مورد انتقاد قرار دهند. قضاوت دربارۀ تعادل بین حمایت لازم و بیش حامی بودن مشکل است و والدین ممکن است در عمل به هر یک از دو حالت متمایل شوند.

به هر حال خود شما بهترین داور در مورد نیازهای فرزندتان هستید. اگر او در موقعیت های آشنا، شاد و موفق است، تلاش برای آشنا ساختن او به موقعیت های جدید زیانی در پی نخواهد داشت. به تدریج فرصت های جدیدی برای او ایجاد کنید تا آنها را تجربه کند، اگرچه هماهنگی با آنها برای او سخت است ولی به او خواهید آموخت که می تواند انجام کارها را با موفقیت بیاموزد.