مشکل کودکان استثنایی، دردی متفاوت

کودک استثنایی اول یک کودک و یک انسان است با همه خصوصیات و صفات یک انسان و بعد طفلی است با خصوصیات و تفاوت‌های استثنایی نسبت به سایر اطفال و همین ویژگی‌ها سبب می‌شود تا والدین و معلمان برای تعامل با کودک استثنایی واجد مهارت ها و آموزش‌هایی باشند.
البته بین تمام خصوصیات روانی و جسمانی و تمام استعدادهای مختلف هر فرد تفاوت های مشهودی موجود است پس می توان گفت که هر فرد نسبت به فرد دیگر استثنایی است و می توان این کلمه را برای معنای دقیق علمی خود برای گروه های خاص به کار برد.

آنچه تحت عنوان کودک استثنائی یا دارای نیاز خاص مطرح شده به این معناست که کودک از نظر هوشی،جسمی و روانی و اجتماعی به میزان قابل توجهی نسبت به دیگر همسالان خود متفاوت است و نمی تواند به نحو مطلوب حداکثر استفاده از برنامه های آموزش و پرورش عادی را ببرد .

در اینگونه کودکان واکنشها، ویژگی های خاص دارد به دلیل این که کودک رشد فکری کامل ندارد و نمی تواند بر رفتارهای خود کنترل داشته باشد و یا اگر عمل خلافی از او سر زد احساس گناه و تقصیر کند، زیرا از نظر شخصیتی نارس و نابالغ است، ناگزیر نیازمند به توجه خاص و آموزش و خدمات فوق العاده ای است.

علی نیکنام رئیس آموزش و پرورش استثنایی کهگیلویه و بویراحمد تعداد دانش‌آموزان استثنایی در استان را هزار و ۵۴۰ نفر عنوان کرد و گفت:«هزینه دانش‌آموزان استثنایی چهار برابر دیگر دانش‌آموزان است و گروه‌های زیر پوشش آموزش و پرورش استثنایی دانش‌آموزان آسیب‌دیده شنوایی، بینایی، جسمی ـ حرکتی، کم‌توان ذهنی، چند معلولیتی، اختلال رفتاری ـ هیجانی، طیف اوتیسم و افراد دارای مشکلات ویژه یادگیری هستند.

وی با بیان اینکه هم فضای آموزشی دانش‌آموزان باید خاص باشد و هم تجهیزات گران قیمت ارائه شود، گفت: متأسفانه مشکلات متعددی در حوزه دانش‌آموزان استثنایی وجود دارد که انتظار می‌رود با حمایت مسئولان مشکلات این قشر از جامعه هموار شود.»

تعداد زیادی از مربیان بر این عقیده اند که کودکان آموزش پذیر نباید جدا از دیگر همسالان خودشان و در مدارس ویژه تحصیل کنند ولی عیب این روش در این است که مدارس کشور ما واجد شرایط مطلوب برای این گونه کودکان است و چنین افرادی خیلی زود به کمبودهای خود پی می برند، همکلاسی ها آنها را به بازی نمی گیرند و تمسخر می کنند و معلمانشان هم بدلیل عدم پیشرفت توجهی به آن ها نمی کنند و عقده حقارت هم به کمبودها و نارسائی هایشان اضافه می شود.

رودابه خلیلی کیا مربی کودکان استثنایی و مشاور کودکان استثنائی، کمبود نیروی آموزشی مجرب و متخصص در زمینه های رفتاری، درمانی و مشاوره ای را از مهمترین مشکلات در حوزه کودکان استثنائی عنوان کرد و گفت: «متأسفانه شاهد هستیم که اکثر دانش آموزان دارای نیاز خاص در کلاس های چند پایه و زیر نظر مربیانی که تخصص لازم را در این زمینه ندارند درس می خوانند. اکثر مدارس استثنائی کشور کادر درمانی و گفتار درمانی ندارند و ارجاع این دانش آموزان به مراکز خصوصی کادر درمانی و گفتار درمانی هزینه های هنگفتی برای خانواده های آنان در بر دارد.

این کودکان در تمام طول تعطیلات اوقات فراغت خود را به بطالت می گذرانند و هیچ سرگرمی ندارند، امید است که استانداری ها، فرمانداری ها،شهرداری ها،آموزش و پرورش اندکی از وقت با ارزششان را صرف رفع مشکلات این افراد کنند.»

کلثوم رضایی چهارده سال سن دارد تا کلاس پنجم در مدرسه کودکان استثنایی درس خوانده است و در حال حاضر در کلاس نهم و در مدرسه شاهد یاسوج درس می خواند، بیست جزء قرآن را حفظ کرده و ده ترم نیز در کلاس یادگیری زبان انگلیسی شرکت کرده است و در مسابقات زیادی شرکت کرده و مقام های اول و دوم در شهرستان و کشور را کسب کرده و در مسابقات بهزیستی استانی مقام اول، در مسابقات جامعه القرآن شهرستانی و استانی مقام آورده و در بین دانش آموزان کلاس نهم که همه بینا بودند بالا ترین نمره را کسب کرد و نزدیک به 22 لوح و تقدیر نامه از ارگان های مختلف دریافت کرده است.

با روحیه ای مصمم و اراده ای قوی از توانایی ها و استعدادهای خود سخن گفت: نابینایی مانعی برای پیشرفت کردن نیست ،به نظر من خواستن، توانستن است.

در مورد وضعیت جسمی و مشکلاتش از او سوال پرسیدم، این دختر روشن دل از مسئولان استان ناراحت و گله مند بود،از اینکه برای تهیه لوازم ساده آموزشی خود باید ماه ها منتظر پاسخگویی مسئولان باشد و برای تهیه وسایل مورد نیاز تحصیلی اش مجبور است به استان های مختلف کشور درخواست دهد، ناراحت و دلگیر بود.

او گفت:با توجه به شرایط جسمانی افراد نابینا، از مسئولان استان به خصوص آموزش و پرورش، سازمان بهزیستی تقاضای کمک و یاری داریم، نه تنها من بلکه تمام کسانی که دارای این نقص هستند به کمک و حمایت بیشتری از سوی این نهادها نیاز دارند، چرا من و بقیه نابینایان باید برای یک وسیله کوچک چند ماه منتظر بمانیم.

وی گفت:برای حفظ قرآن مجبور به سفارش کتاب قرآن مخصوص نابینایان از تهران هستیم، علاوه بر این، مشکلات ایاب و ذهاب نیز زیاد بوده که همه هزینه آن بر دوش خانواده است.

پای درد ودل پدر مادر کلثوم هم نشستیم، باتمام سختی ها باز هم خوشحال بودند که چنین فرزندی دارند.

پدر کلثوم برای لحظاتی کوتاه با ما هم کلام شد، او نهایت آرزویش موفقیت کلثوم است و برای ما از انتظاراتش از مسئولان گفت:ما هیچ توقعی از مسئولان نداریم فقط به وعده هایی که می دهند، عمل کنند.

او با گلایه از مسئولان استان گفت: از نظر مالی چیزی نمی خواهم، فقط دوست دارم امکانات برای کلثوم فراهم شود تا بتواند پیشرفت کند، چون چندین بار سازمان بهزیستی و آموزش و پرورش استان به ما وعده هایی داده اند اما هیچ کدام عملی نشده است، حتی امسال با هزار خواهش و تمنا توانستیم کلثوم را در مدرسه عادی ثبت نام کنیم.

در مورد مشکلات و کمبودهای تحصیلی کلثوم به اداره کل آموزش و پرورش استثنایی مراجعه کردم ولی آن ها گفتند که مطالب درسی کلثوم را بر روی سی دی به او می دهیم ولی با شرایط جسمی کلثوم این کار بی فایده است.

مادر کلثوم هم با چهره ای ناراحت،از آینده نامعلوم فرزند خود گفت: چندین بار خواستیم به خاطر شرایطی که کلثوم دارد از این استان برویم اما وضعیت مالیمان این امکان را برای ما فراهم نکرد،باورکنید کلثوم استعداد فوق العاده ای دارد، خودم به تنهایی مجبورم یک روز در میان او را تا مدرسه ببرم.

گویی دوست ندارد مشکلات نگهداری او را جلوی فرزندش بازگو کند، با صدایی بغض آلود ادامه می دهد: من به او افتخار می کنم اما با مشکلاتی که برای نابینایان در استان وجود دارد فکر نمی کنم بتوانند به آن چیزی که می خواهند برسند، مسئولان هم که تا حالا کاری برای این قشر انجام نداده اند.

استفاده از حداکثر امکانات، اعم از نیروی انسانی متخصص و مجرب، وسایل و تجهیزات آموزشی، متمرکز کردن آنها در چندین مدرسه خاص و فرستادن کودکان استثنایی به آن مدارس نیاز کودکان استثنایی است؛ این شیوه از آموزش و پرورش شامل همه کودکان استثنایی اعم از کم هوش، نابینا، ناشنوا و عقب مانده ذهنی است که اگر نادیده گرفته نشوند و امکانات لازم برای آنها مهیا شود چه بسا برخی از آنها بتوانند حتی وارد مدارس عادی شده و مثل سایر کودکان عادی باشند.