مشکلات خواب کودکان، امانم رو بریده

بررسی‌ها نشان می‌دهد حدود ۲۰ الی ۳۰ درصد کودکان یا با به تختخواب رفتن مشکل دارند یا طی شب بیدار می‌شوند، فقط به این دلیل که والدین از مشکلات خواب کودک آگاهی ندارند. متخصصان تأکید می‌کنند که لازم است والدین خوابیدن را به کودک آموزش دهند و مدیریت رفتاری برای برطرف کردن مشکلات خواب کودک داشته باشند.

مشکلات خواب کودک

برنامه‌های خواب آزمایش شده‌ای وجود دارد که کارکرد آنها اثبات شده است اما پیش از اینکه برنامه‌ای را آغاز کنید، لازم است علت مشکل را بدانید. مقاومت در برابر خواب ممکن است دلایل متنوعی داشته باشد. با شناسایی آن دلایل می‌توانید برنامه‌ای مناسب برای خواب کودک خود انتخاب و اجرا کنید. برخی از مشکلات خود به خود رفع می‌شوند و نیازی به برنامه‌ای برای آموزش خواب به کودک نیست. خوابیدن روندی فعال دارد. مثل چرخاندن کلید در قفل نیست که به یکباره حادث شود. خوابیدن روند پیچیده‌ای دارد و نیازمند تغییراتی در فعالیت‌های مغزی است. تغییراتی که باعث از دست دادن هوشیاری و به خواب رفتن می‌شود. خوابیدن باعث تقویت عملکرد سیستم ایمنی و سازماندهی اطلاعات در مغز و ترشح هورمون می‌شود. بنابراین منافع زیادی برای کودک دارد. کودکان کم‌سن‌تر به خواب بیشتری احتیاج دارند. بر اساس تحقیقات، دو نوع مشکل خواب وجود دارد:

عادت کودک

مثلاً کودک عادت کرده است که در شرایط خاصی بخوابد. در این حالت تا آن شرایط مهیا نباشد، کودک به خواب نمی‌رود. این کودکان در به خواب رفتن و در خواب ماندن مشکل دارند. ممکن است کودک برای رفتن به تختخواب مقاومت کند، زمان نامناسبی بخوابد یا نیمه شب بیدار شود.

- مقاومت در برابر رفتن به تختخواب: این عادت بازمانده دوره نوزادی است که والدین برای تسکین دل‌درد و آروغ زدن و بهتر خواباندن نوزاد او را می‌گرداندند. آنها پس از مدتی متوجه می‌شوند کودک دل‌درد ندارد ولی به گرداندن عادت کرده است و وقتی او را در تختخواب می‌گذارند، به جای خوابیدن به آنها زل می‌زند. این کودکان حق دارند که به این راحتی نخوابند چون به گرداندن عادت کرده‌اند.

- زمان نامناسب خوابیدن: دیر خوابیدن و دیر بیدار شدن بین کودکان رایج است. شاید والدین بخواهند کودک شب‌ها دیر بخوابد تا صبح هم دیر بیدار شود و مادر یا مراقب او وقت کافی برای خودش داشته باشد اما این رفتار نادرست است. اگر زمان خواب و بیداری برای کودک معنایی نداشته باشد، همه با مشکل مواجه می‌شوند. بهتر است برای حل این مشکل از مدیریت رفتاری استفاده کنید. برای ایجاد رفتار سالم خوابیدن بهتر است با دیر خوابیدن وی کاری نداشته باشید اما هر روز کمی زودتر کودک را بیدار کنید تا زمان خواب شبانه کاهش یابد. نحوه کار به این صورت است که زمان به تختخواب رفتن و بیدار کردن او را یادداشت کنید. به مدت سه روز بدون تغییر زمان خوابیدن او در شب، صبح یک ربع زودتر بیدارش کنید. بعد از اینکه کودک ۴۵ دقیقه کمتر از همیشه خوابید، وقت آن است که شب‌ها او را ۱۵ دقیقه زودتر بخوابانید تا صبح راحت‌تر بیدار شود. این برنامه را بی‌وقفه ادامه دهید و آن را به هم نزنید. پس از چند ماه کودک به این برنامه عادت می‌کند. ممکن است کودک در این برنامه کمی خواب‌آلوده باشد اما باید مراقب باشید که در روز بیش از حد عادی نخوابد. زیرا اگر طی روز کمبود خواب جبران شود، شب‌هنگام باز آماده خوابیدن نیست و در وقت مناسب نمی‌خوابد.

- بیدار شدن در نیمه شب: کودک بعد از ۶ ماهگی به راحتی می‌خوابد اما ممکن است نیمه شب بیدار شود. گاهی علت بیداری عفونت گوش یا بیماری دیگری است که باید به پزشک مراجعه شود. اما اگر دلیل طبی نداشت، به دنبال جلب توجه است. اگر کودک بداند که توانسته است جلب توجه کند، آن را تکرار خواهد کرد. گاهی اوقات دندان درآوردن دردناک است و کودک را بیدار می‌کند. والدین در پی تسکین او هستند. همین عادت زمان به خواب رفتن را تغییر می‌دهد.

وابستگی

کودک بسیار وابسته است و می‌خواهد همواره کنار والدین بماند. خوابیدن به مشکل تبدیل می‌شود زیرا کودک دچار اضطراب جدایی یا ترس شبانه می‌شود.

- اضطراب جدایی: کودک دلبسته می‌خواهد نیمه شب بیدار شود و از مصاحبت والدین لذت ببرد. به زحمت می‌خوابد و سرانجام وقتی خوابید، به محض زمین گذاشتن بیدار می‌شود.

- خوابگردی: خوابگردی به واسطه اختلال در سیستم عصبی ایجاد می‌شود و سابقه ارثی دارد. درمان آن به کمک پزشک انجام می‌شود. گاهی عوامل دیگری دست به دست هم می‌دهند و مانع خواب کودک می‌شوند؛ از جمله خستگی بیش از حد. اگر کودک دچار خوابگردی است، دست او را بگیرید و به تختخواب برگردانید و کنارش بمانید تا به خواب برود. از تختخواب حفاظ‌دار استفاده کنید. به اتاق او زنگ وصل کنید. به پزشک مراجعه کنید. برنامه نامنظم خواب و بیدار، والدین را خسته و کودک را کم‌خواب می‌کند. پس بهتر است والدین از همان ابتدا اقدام کنند. به این ترتیب که به نق‌های کودک پاسخ ندهند تا خوابش ببرد. با این کار به مرور زمان نق کاهش می‌یابد و کودک راحت‌تر از شب‌های گذشته می‌خوابد. زود بیدار شدن از آزاردهنده‌ترین مشکلات خواب کودک است. مراقب باشید اگر کودک شما صبح زود ساعت ۵ بیدار شد، به او پاداش ندهید. دادن شیشه شیر یا حتی در آغوش گرفتن و بغل کردن و بازی کردن با کودک پس از بیدار شدن، می تواند برای او حکم پاداش را داشته باشد. بنابراین پاداش دادن را هر روز ۵ دقیقه به تأخیر بیندازید.