اختلال نشخوار در کودکان، یعنی چی؟

داشتن مشکلاتی در کسب عادت های درست خوردن نزد کودکان امری عادی است و در بیشتر اوقات والدین این مشکلات را برطرف می کنند. اما گاهی شدت اختلالات به حدی می رسد که از نظر بالینی دارای اهمیت می شود و باید به آن توجه کرد. می توان از هرزه خواری، نشخوارگی، مشکلات جویدن، تاخیر در غذا خوردن، پرخوری، عادت های عجیب در خوردن و رفتارهای ناراحت کننده در هنگام صرف غذا را نام برد. هرزه خواری و اختلال نشخوار به طور عمده در بچه های کوچک مشاهده می شود.

هرزه خواری

هرزه خواری به خوردن مکرر مواد ناماکول مانند: خاک رس، کثافت، کاغذ و … اطلاق می شود. در خلال اولین سال زندگی، اکثر کودکان چیزهای زیادی را به داخل دهان می برند. آنها در سال های بعد راههای دیگر کشف محیط را می آموزند و چیزهای خوراکی و غیر خوراکی را از هم تشخیص می دهند. معمولا این تشخیص اختلال عادت به خوردن خوراکی ها، زمانی است که خوردن این چیزها بعد از سن ۱ و ۲ سالگی ادامه یابد. این اختلال در کودکان طبقات مختلف اجتماعی دیده می شود و بروز آن در پسران بیشتر از دختران است. برای هرزه خواری معمولا سه علت وجود دارد و به شرح زیر است:

- کمبود تغذیه ای خاص که به خوردن مواد ناماکول می انجامد.

- عوامل فرهنگی که در خاک خوری و نشاسته خواری بعضب از خانم های حامله موثر است.

- فقدان رایطه کافی و صمیمی بین مادر و کودک به عدم ارضاء نیازهای دهانی و جستجوی مواد ناماکول منجر می شود.

به استثناء موارد مربوط به عقب ماندگی ذهنی، هرزه خواری معمولا تا نوجوانی از بین می رود. برای هرزه خواری درمان قطعی وجود ندارد و روش های درمانی، اغلب بر روی روش های روانی_اجتماعی، رفتاری، محیطی و یا راهنمایی خانوادگی تاکید می کنند. درمان با ایجاد بیزاری خفیف یا تقویت منفی مانند: صداهای ناخوشایند، استفده از داروهای قی آور و شوک الکتریکی خفیف و همینطور تقویت مثبت مانند: شکل دادن رفتار، الگو سازی، با موفقیت همراه است.

نشخوار شیرخوارگی

نشخوار کردن به معنی "جویدن مواد برگشتی از معده" می باشد که بالا آوردن غذا از معده، جویدن دوباره و بلع مجدد معنی می دهد. نشخوار در کودکان به صورتی است که به عمد تلاش می کنند غذا را بالا بیاورند و از این کار خود لذت می برند. اگر عمل نشخوار ادامه پیدا کند، می تواند مشکلات عدیده جدی برای کودک فراهم آورد و حتی منجر به مرگ او شود. اکثرا در بچه های سه ماهه تا یکسال و افراد عقب مانده ذهنی دیده می شود و شیوع آن در دو جنس برابر است. این عمل با تکرار به صورت عادت در می آید. گاهی حتی مشاهده شده است کودکان بزرگتر با تحریک حلق خود با انگشت، سبب استفراغ یا بازگرداندن غذا شده و دوباره شروع به جویدن آن می کنند. در رایطه با علت این اختلال، این فرضیه موجود است که، مادران چنین کودکانی معمولا افرادی کم تجربه هستند که درگیر تعارض ها و کشمکش های زناشویی بوده و قادر نیستند به کودکان خود توجه کافی مبذول دارند. این موضوع باعث می شود رضایت هیجانی نوزاد و تحریک لازم برای او مهیا نشود و کودک رضایت را در درون خود جستجو کند. به عبارت دیگر، نشخوار کردن تلاشی برای تجربه دوباره فرایند تغذیه از جانب نوزاد است که می خواهد رضایت فراهم نشده از طرف مادر را جبران کند. به عقیده "ریچموند" و "ادی" مادری که از نظر روانی قادر نیست رایطه بدنی گرم و نزدیکی با کودکش برقرار سازد، باعث اختلال نشخوار در کودک می شود. نشخوار تلاشی است از جانب کودک که برای پر کردن خلاء خشنودی انجام می گیرد. در یک تجربه نشان داده شد که اگر به کودک اجازه داده شود هرچقدر دلش می خواهد غذا بخورد، میزان نشخوار کردن کم می شود. برای درمان اختلال نشخوار می توان از شیوه های بهبود بخشیدن محیط روانی - اجتماعی کودک، مراقبت محبت آمیز بیشتر از جانب والدین مخصوصا مادر و روان درمانی مادر یا والدین استفاده کرد. همینطور شرطی سازی انزجاری شامل تجویز شوک الکتریکی خفیف یا چکاندن ماده ای نا مطبوع مانند: آبلیمو در دهان کودک پس از وقوع نشخوار مورد استفاده می باشد. و ظاهرا این روش موثرترین طریقه مداوا است.

فربهی

پر وزنی در دوران کودکی، با چاقی مراحل بعد زندگی ارتباط داشته و همبستگی بالایی میان نسبتهای وزن با قد در پنج سالگی و بیست و دو سالگی وجود دارد. چاقی دوران کودکی، با مشکلات متعدد و پیامدهای اجتماعی و روانی همراه است. چاقی زیاده روی در خوردن مواد کالری زا یا مصرف ناکافی کالری در فعالیت های روزانه است. معمولا دیده شده افراد چاق در هنگام خوردن کمتر مکث می کنند. در یک فاصله زمانی لقمه بیشتری را می بلعند و لقمه را کمتر می جوند. احتمال دارد روابط کودک چاق با همسالانش، به طور غیر مستقیم تحت تاثیر چاقی قرار گیرد. در شرایط گوناگون موجب انزوای اجتماعی و طرد کودک چاق می شود، از این رو به نظر می رسد کودک چاق با مشکلات روانی قابل توجهی دست به گریبان شود. مشکلات خوردن، و فعالیت نکردن نیز همانند هر رفتار دیگری آموخته می شود. کودکان چگونگی خوردن والدین و اطرافیان خود را مشاهده و از آن تقلید می کنند. و این نوع خوردن کم کم در آنها تقویت می شود و همینطور خوردن با لذتی آنی تقویت می شود. در حالی که پیامدهای منفی اضافه وزن پس از چندی ظاهر می شود.