علل بیماری زنانه آندومتریوز

حدود ۲۰ تا ۵۰ درصد زنان نابارور از بیماری آندومتریوز رنج می برند و به طور تقریبی حدود دو میلیون از زنان ایرانی در سنین باروری به بیماری آندومتریوز دچار هستند. در ایران شایع‌ترین سن ابتلا به بیماری آندومتریوز بین سنین ۲۵ - ۴۰ سالگی است.
اندومتریوز بیماری مزمن و شایعی است که بسیاری از زنان از آن رنج می برند. این درحالی است که به خاطر علائم غیراختصاصی این بیماری اکثر مواقع تشخیص داده نمی شود.
لایه پوشاننده داخل رحم اندومتر نام دارد. زمانیکه این بافت در هر جایی به غیر از رحم پدیدار شود، به آن بیماری اندومتریوز گفته می شود. اندومتریوز ممکن است در هر جایی از حفره لگنی دیده شود؛ به طور مثال در تخمدان ها، لوله های فالوپ، دیواره لگن، و واژن. علاوه بر این ممکن است روی مثانه، روده، و آپاندیس نیز دیده شود؛ گرچه وقوع اندومتر در این نقاط چندان معمول نیست.

علائم آندومتریوز
- اولین علامت آندومتریوز، درد لگن می باشد که اغلب همراه با عادت ماهانه است. این درد با گذشت زمان بدتر می شود. درد لگن و گرفتگی عضلات ممکن است قبل از عادت ماهیانه شروع شده و چندین روز بعد از عادت ماهیانه ادامه داشته باشد.
- عادت ماهانه دردناک (دیسمنوره)
- درد در طی و یا بعد از نزدیکی با همسر
- درد هنگام اجابت مزاج و ادرار کردن: ممکن است این درد در طی عادت ماهیانه وجود داشته باشد.
- خونریزی بیش از حد: ممکن است در طی عادت ماهانه خونریزی بیش از حد داشته باشید و یا بین دو قاعدگی، خونریزی داشته باشید.
- نازایی در برخی زنان
- دیگر علائم شامل خستگی، اسهال، یبوست، نفخ و یا تهوع که ممکن است در طول عادت ماهیانه وجود داشته باشند.
شدت درد همیشه نشانه مطمئنی برای این بیماری نمی باشد. برخی زنان مبتلا دارای درد شدید هستند، در حالی که برخی دیگر درد کمی دارند و یا اصلا درد ندارند. آندومتریوز گاهی اوقات با برخی بیماری ها مانند بیماری های التهابی لگن و یا کیست تخمدانی اشتباه گرفته می شود.

سرطان رحم
آندومتریوز گاهی با سندروم روده تحریک پذیر (IBS) نیز اشتباه می شود. این سندرم باعث اسهال، یبوست و درد شکم می شود.

علل آندومتریوز
- قاعدگی عقب گرد: بیشترین علت آندومتریوز می باشد. در این نوع قاعدگی، خون قاعدگی شامل سلول های آندومتر است که به جای آنکه از بدن خارج شوند، از طریق لوله های رحمی وارد حفره لگنی می شوند. این سلول های آندومتر به دیواره لگن می چسبند و در آنجا رشد می کنند و خونریزی در طول این دوره ایجاد می شود.
- رشد سلول های جنینی: این سلول ها، حفره های لگنی و شکمی را می پوشانند و از سلول های جنینی بوجود می آیند. هنگامی که یک و یا چند منطقه از پوشش شکمی تبدیل به بافت آندومتر شود، آندومتریوز گسترش می یابد.
- زخم جراحی: بعد از جراحی، مانند هیسترکتومی (خارج کردن رحم) و یا سزارین، سلول های آندومتر ممکن است به محل برش جراحی متصل شوند.
- انتقال سلول های آندومتر: عروق خونی و یا مایع لنف ممکن است سلول های آندومتر را به دیگر قسمت های بدن انتقال دهند.
- اختلال سیستم ایمنی: ممکن است وجود اختلال در سیستم ایمنی باعث گردد که بدن نتواند بافت آندومتر را که در بیرون از رحم رشد می کند تشخیص داده و از بین ببرد.

عوامل خطر آندومتریوز
بسیاری از عوامل زیر خطر ابتلای به آندومتریوز را زیاد می کنند:
باردار نشدن بعد از ازدواج
ابتلای یک و یا چند نفر از اقوام نزدیک به آندومتریوز
مسدود کردن راه خروج طبیعی خون قاعدگی از بدن
سابقه عفونت لگنی
اختلال رحمی
نشانه های آندومتریوز به طور موقت با بارداری از بین می روند. همینطور این نشانه ها با یائسگی به طور کامل از بین می روند، مگر اینکه در حال مصرف استروژن باشید.
درد قاعدگی
ناباروری پیامد دردناک سهل انگاری در درمان آندومتریوز
مطابق با تحقیقات انجام گرفته، اندومتریوز یکی از اصلی ترین علل نازایی در بین زنان است.
ایجاد تغییرات فیزیولوژیکی در بدن زنان به همراه تغییرات هورمونی باعث افزایش احتمال ابتلا به ناباروری ناشی از اندومتریوز در زنان است.
ایجاد اختلال در عملکرد لوله های فالوپ که وظیفه انتقال تخمک ها را دارند، از دیگر دلایل ایجاد نازایی در اثر ابتلا به اندومتریوز است.
از طرف دیگر در صورت ابتلا به اندومتریوز در نوع شدید، احتمال چسبندگی لوله های رحمی به لگن افزایش پیدا کرده و اختلال در انتقال تخمک و تغییر در حرکت لوله های رحمی باعث ایجاد نازایی می شود.

افراد در معرض ابتلا به اندومتریوز
زنان و دختران در سنین ۲۵ تا ۳۵ سال، افرادی که تجربه ابتلا به این بیماری را داشته اند، کسانی که تا به حال بچه دار نشده اند و داراری قاعدگی طولانی تر از ۷ روز و سیکل ماهیانه کوتاهتر از ۲۷ روز و سن شروع قاعدگی قبل از ۱۲ سال، هستند.

همچنین افرادی که سابقه ابتلا به این بیماری در خواهر، مادر، و به طور کلی اقوام درجه ۱، ۲ و ۳ آنها مشاهده شده است. طبق تحقیقات صورت گرفته بین BMI (شاخص توده بدنی) و ابتلا به آندومتریوز رابطه معکوس وجود دارد بنابراین افراد لاغر بیشتر در معرض ابتلا به این بیماری هستند.

روش‌های درمان اندومتریوز چیست؟
مواقعی که اندومتریوز خفیف است، معمولاً درمان‌های دارویی انجام می‌گیرد که بیش‌تر باعث متوقف شدن تخمک‌ گذاری می‌شود و شامل یک سری قرص‌های جلوگیری از حاملگی است که بیمار باید به صورت مداوم این قرص‌ها را مصرف کند و یا درمان‌هایی که شامل ترکیبات پروژسترونی است و آمپول‌های پروژسترونی تجویز می‌شود و یا یک نوع آمپول‌های تزریقی که بیمار باید هر ماه یک بار تزریق کند.
این آمپول‌ها باعث می‌شوند که در بیمار تخمک ‌گذاری متوقف شود. توقف تخمک ‌گذاری باعث می‌شود که نقاط اندومتریوز مقداری آتروفیک شوند (تحلیل روند) و درد بیمار کم‌تر شود. در ۹۰- ۸۰ درصد موارد، درد بیمار با دارو تسکین می‌یابد و حدود ۷۰- ۵۰ درصد زنان با درمان موفق می‌توانند حامله شوند و حدود ۲۰- ۱۰ درصد بیماران پس از یک سال از درمان دچار عود علایم می‌شوند.
با توجه به این که بیماری اندومتریوز ، یک بیماری پیش رونده بوده و حتی اگر در مرحله خفیف هم باشد ممکن است طی چند سال شدید شود، باید سریعاً برای درمان آن اقدام کرد. در افراد مبتلا باید ابتدا مشخص شود اندومتریوز در چه مرحله‌ای است و اگر بیمار ازدواج کرده و اندومتریوز دارد، بهتر است برای بچه‌دار شدن زودتر اقدام کند،
چون ممکن است اندومتریوز پیشرفت کند و باعث نازایی شود. اگر هم بچه نمی‌خواهد بهتر است از روش‌های جلوگیری از بارداری (مانند قرص‌های ضدبارداری) استفاده کند. مصرف قرص‌های ضدبارداری باعث جلوگیری از پیشرفت اندومتریوز می‌شود.