رشد قدی کودک، راهی تا آسمان نیست

جنسیت و افزایش قد

قطعاً، جنسیت نقش مهمی در رشد کودکان و اندازه قد ایشان در سال‌های آینده ایفا می‌کند و به همین دلیل است که در اکثر موارد، قد زنان کمتر از مردان رشد می‌کند. البته، همیشه وضعیت به این صورت نیست و در بعضی موارد کودکان دختر بلند قدتر از برداران خود می‌شوند. طبق یک قاعده کلی، قد یک کودک بر مبنای قد والدینش پیش‌بینی می‌شود. معمولاً، قد کودک پس از رشد، چیزی بین قد پدر و مادرش خواهد بود.‌ در مواردی که قد پدر خیلی بلندتر است، احتمال زیادی دارد که قد یک کودک دختر از قد مادرش بلندتر شود. همچنین، اگر کودک زمینه ژنتیکی کوتاه قدی را داشته باشد، امکان زیادی دارد که قد او از پدرش کوتاه‌تر شود. به علاوه، در هنگام پیش‌بینی قد یک کودک، مهم است که قد پدربزرگ و مادربزرگ هر دو طرف پدری و مادری او نیز در نظر گرفته شوند. اگر کودک دختر باشد، هم قد پدربزرگ و هم قد مادربزرگش در تعیین قد او در آینده نقش خواهند داشت.

ملاحظات تغذیه‌ای

در بررسی عامل تغذیه، باید در نظر داشت که حتی رعایت یک برنامه‌ غذایی دارای بالاترین ارزش تغذیه‌ای هم نمی‌تواند ژنتیک کودک را تغییر داده و باعث شود قد او از آنچه ژنتیکش برایش تعیین کرده بلندتر شود. البته، یک برنامه غذایی که ارزش تغذیه‌ای چندانی ندارد، به راحتی می‌تواند باعث شود قد کودک از آنچه پتانسیلش را دارد کوتاه‌تر شود. برای همین، باید کودک برنامه غذایی متعادلی شامل غذاهایی با چربی‌های اشباع شده، قند و سدیم پایین و در عین حال غنی از ویتامین‌ها و مواد معدنی ضروری داشته باشد.‌ همچنین کلسیم و آهن نیز نقش مهمی در افزایش قد کودک داشته و برای رشد استخوان‌ها و مفاصلی سالم ضروری هستند. امروزه کودکان بسیاری از عارضه کمبود تغذیه رنج می‌برند. کمبود تغذیه یعنی اینکه کودک به اندازه کافی غذا می‌خورد اما غذاها مناسب رشد و سلامت او نیستند؛ این عارضه با سوءتغذیه تفاوت دارد. یک رژیم غذایی پر از «هله‌هوله» به راحتی می‌تواند یک کودک را به کمبود تغذیه دچار کند.

آرایش ژنتیکی

وقتی که نوزاد شکل می‌گیرد هم از طرف پدر و هم از طرف مادر DNA دریافت می‌کند. اگرچه کودک ویژگی‌های به خصوصی را از پدر یا مادر خود به ارث می‌برد، اما عمدتاً آرایش ژنی او متشکل از مخلوطی برابر از ژن‌های هر دو والدینش است. گاهی اوقات کودک ویژگی‌های ظاهری خود، از جمله قد و ساختار استخوان‌هایش، را از یکی از والدین به ارث برده و ویژگی‌های شخصیتی را از دیگری به ارث می‌برد. به علاوه، گاهی اوقات ژن‌های کودک طوری در هم مخلوط می‌شوند که تقریباً نمی‌تواند گفت که او کدام ویژگی را از کدام یک از والدینش به ارث برده. این وضعیت خصوصاً زمانی رخ می‌دهد که والدین، هر دو از لحاظ ظاهر، قد و ساخت فیزیکی، ویژگی‌های مشابهی داشته باشند. آرایش ژنتیکی مسئله بسیار پیچیده‌ای است، زیرا گاهی اوقات برخی ویژگی‌ها چند نسل بعد ظاهر می‌شوند. مواردی وجود داشته که مادر نوزادی را به دنیا آورده که ظاهراً متعلق به یک ریشه نژادی کاملاً متفاوت بوده است، اما آزمایش DNA مشخص کرده نوزاد از نظر بیولوژیکی به هر دو والدین خود تعلق دارد. گمان می‌رود که این امر ناشی از وجود طولانی مدت برخی ویژگی‌های ژنتیکی در نسل‌هایی از یک خانواده باشد.

ورزش

داشتن فعالیت فیزیکی کافی، برای رشد و توسعه یک کودک حیاتی است. اگر کودک به انداز کافی فعالیت جسمانی نداشته باشد دچار بسیاری پیامدهای ناخوشایند خواهد شد. برای مثال، ممکن است کودک به عارضه چاقی کودکان مبتلا شود. به علاوه، ورزش نکردن بر قد کودک تأثیر منفی می‌گذارد، زیرا در چنین وضعیتی استخوان‌ها و عضلات ضعیف‌تر از آن خواهند بود که بتوانند به بدن کمک کنند تا به اندازه تمامی ظرفیت بالقوه‌اش رشد کند. ظاهراً دلیل این امر ظهور گسترده سرگرمی‌های الکترونیکی از جمله رایانه‌ها و بازی‌های دیجیتالی است.

عارضه‌های پزشکی تأثیرگذار بر قد

برخی از بیماری‌ها، مانند سندرم ترنر، گیگانتیزم (غول‌پیکری) و کوتولگی، تأثیر منفی بر روی قد کودکان می‌گذارند. اکثر این بیماری‌ها اختلالات ژنتیکی هستند که کودک از طریق DNA والدینش مستعد ابتلا به آن‌ها می‌شود. نوزادانی که به خاطر نارس بودن یا سایر دلایل به طور کامل رشد نمی‌کنند، معمولاً در دراز مدت نیز از نظر قد دچار مشکل می‌شوند. اگر والدین احساس می‌کنند که کودکشان به درستی رشد نمی‌کند، می‌بایست این مسئله را با پزشک خانوادگی یا یک متخصص کودکان در میان بگذارند.

البته، حقیقت این است که تا کودک بالغ نشود و دوره رشدش به پایان نرسد، هیچکس نمی‌تواند بگوید که قد او چقدر رشد خواهد کرد. در بهترین حالت، می‌توان بر مبنای عواملی که پیشتر گفت شد در این مورد حدس زد. بهترین کاری که والدین می‌توانند برای کودکشان انجام دهند این است که مطمئن شوند او از تمامی امکانات و مراقبت‌های لازم برای رشد کافی و تبدیل شدن به یک فرد بالغ سالم برخوردار است.

چگونه می‌توان قد کودکان را افزایش داد؟

رشد کودکان، بعد از اولین سال زندگی کُند شده و به چند مرحله‌ جهش رشدی کوچک تقسیم می‌شود.‌ نزدیک به سن بلوغ، سرعت رشد کودکان بار دیگر افزایش می‌یابد، طوریکه دخترها بین سنین 8 تا 13 سال دچار یک جهش رشدی عمده می‌شوند. پسرها نیز، بین سنین 10 تا 15 چنین جهشی را تجربه می‌کنند. برای آنکه مطمئن شوید کودکتان به یک قد و وزن سالم می‌رسد، می‌بایست با صبر و حوصله برخی عادات سبک زندگی سالم را به او آموزش دهید. هر کودکی با نرخ متفاوتی رشد می‌کند و بعد از سن بلوغ این رشد متوقف می‌شود.

گام اول

شب‌ها کودکتان را زود به رختخواب بفرستید. کودکان به ۱۰ تا ۱۲ ساعت خواب شبانه نیاز دارند. بدن کودک، بدون استراحت کافی نمی‌تواند به درستی رشد کند. حتی یک ساعت زودتر فرستادن کودک به رختخواب در هر شب، به تضمین استراحت کافی برای تکمیل چرخه رشد کودکتان کمک می‌کند.

گام دوم

کودک، می‌بایست مقادیر زیادی غذاهای حاوی پروتئین بالا مثل ماهی و گوشت لخم مصرف کند. کودکانی که مقادیر زیادی پروتئین در رژیم غذایی‌شان وجود دارد در مقایسه با کودکانی که رژیم غذایی کم پروتئینی دارند افزایش رشد قابل توجهی دارند.

گام سوم

ترتیبی بدهید که کودکتان به طور روزانه تمرینات و حرکات ورزشی مناسب برای افزایش قد، مثل دوچرخه‌سواری، پیاده‌روی یا ورزش‌های فضای باز را انجام دهد. با این کار علاوه بر جلوگیری از چاقی، زمینه رشد منظم و پیوسته کودک فراهم می‌شود. این فعالیت‌ها کودک را تشویق خواهند کرد تا به جای نشستن در مقابل تلویزیون یا انجام بازی‌های رایانه‌ای، به فعالیت‌های فیزیکی بپردازد.

گام چهارم

کودک می‌بایست یک برنامه غذایی مناسب برای افزایش قد، که حاوی مقادیری مناسبی از کلسیم، آهن و ویتامین آ است داشته باشد. نتایج تحقیقات در مورد مصرف این عناصر به تنهایی متناقض بوده است، اما ثابت شده که ترکیب آن‌ها با پروتئین‌ها به رشد کودکتان کمک می‌کند.

گام پنجم

به طور مرتب کودکتان را برای چک کردن قد و وزن نزد پزشک ببرید. شناسایی زودهنگام مشکلات رشدی کودکتان به پزشک او کمک می‌کند وجود هرگونه عارضه پزشکی زمینه‌ای نیازمند درمان فوری را به موقع تشخیص دهد.