علت استفراغ در کودکان، سرچشمه اش کجاست؟

استفراغ یک علامت شایع در بسیاری از بیماری‌های کودکان بوده و با بررسی نوع و ماهیت آن، پزشکان را به بیماری عامل، راهنمایی می‌کند. برای راهیابی به بیماری عامل استفراغ، ابتدا می‌بایست استفراغ بیمار را از نظر شدت (جهنده یا بدون جهش‌بودن)، رنگ و همراهی آن با دیگر علائم، همچون درد، کرمپ (انقباض)، تب، توده و ... ارزیابی نمود. در صورتی‌که استفراغ همراه با جهش و فشار باشد، نشان‌دهنده‌ی تنگی یا انسداد خروجی معده و اثنی‌عشر است. استفراغ‌های بدون جهش و حاوی شیر خورده‌شده نشان‌دهنده‌ی ریفلاکس (برگشت) از معده به مری است. رنگ غالب مواد استفراغ شده، اگر شیر یا مواد غذایی باشد، نشان‌دهنده‌ی خارج شدن آن از معده می‌باشد. استفراغ‌های دارای رنگ زرد (صفراوی) اغلب از نصف دوم روده‌ی اثنی‌عشر و روده‌های باریک بوده و بیشتر به دلیل انسداد در این ناحیه است. استفراغ‌های غیر‌انسدادی اغلب به علت زخم‌معده و اثنی‌عشر، التهاب معده (Gastritis)، اسهال‌های ویروسی و میکروبی، هپاتیت (عفونت کبدی) و التهاب کیسه‌ی صفرا رخ می‌دهد. همراه شدن استفراغ با تب نشان‌دهنده‌ی آلودگی میکروبی یا ویروسی است. در حالی‌که همراهی دردهای کولیکی (دردهای متناوب) نشان‌دهنده‌ی انسداد روده به علت انواژیناسیون (درهم‌فرورفتگی روده) یا سنگ حالب می‌باشد. استفراغ‌هایی که به دنبال دردهای مستمر و افزاینده در ناحیه‌ی راست و پائین شکم به وجود می‌آید، نشان‌دهنده‌ی آپاندیسیت است.

منشاء استفراغ:

استفراغ‌های کودکان به دلایل مختلف پدید می‌آیند و در این رویداد بیماری‌های دستگاه‌های مختلف همچون گوارش، ریه‌ها، کلیه و مجاری ادراری، مغز و نخاع (همچون مننژیت)، گوش و تومورها نقش بسزایی ایفا می کنند. البته حساسیت به دارو و شیمی درمانی، سرگیجه‌ی اتومبیل(Motion Sickness) و بیماری‌های متابولیک نیز می‌توانند عامل استفراغ باشند. استفراغ به دلیل از دست دادن آب و املاح بدن درجاتی از خشکی پوست و مخاط بدن را در پی دارد.

تشخیص و درمان:

اولین مرحله، معاینه‌ی دقیق بیمار توسط پزشک معالج می‌باشد. این معاینه از سر و صورت شروع شده و تا ریه و شکم ادامه می‌یابد. تغییر صداهای ریه و تأیید پنومونی (ذات‌الریه) با عکس رادیولوژی نشان‌دهنده‌ی علت استفراغ خواهد بود تا نحوه‌ی درمان مشخص گردد. منشاء استفراغ خارج از دستگاه گوارشی، وجود نداشتن علائم در ریه‌ها و شکم، همچنین وجود التهاب در گوش میانی یا داخلی خواهد بود که باید بر اساس آن درمان مناسب صورت پذیرد.

مهمترین انواع استفراغ‌های با منشأ دستگاه گوارش عبارتند از:

1)تنگی یا انسداد دهانه‌ی خروجی معده (Pyloric Stenosis) که معمولاً به صورت جهنده بوده و شیرخورده شده خارج می شود. بیشتر در 3 تا 6 هفتگی رخ می‌دهد.

2)ریفلاکس یا برگشت از معده به مری حاوی شیر یا مواد غذایی خورده شده بوده که غیر‌جهنده می‌باشد و همراه با سوزش ناحیه‌ی جناق سینه و گاه علائمی همچون سرفه، التهاب گوش میانی و سینوزیت است.

3)انسداد (گرفتگی) لوله‌ی دستگاه گوارشی به دلایل مختلف همچون آترزی (تنگی)، ولولوس (پیچ‌خوردگی)، انواژیناسیون (درهم فرورفتگی روده‌ها)، دوپلیکاسیون (دوتایی‌شدن قسمتی از روده)، کله سیستیت ( التهاب کیسه‌ی صفرا)، آپاندیسیت، فتق مختنق (محبوس شدن روده در کیسه‌ی فتق) و چسبندگی‌ بین روده‌ها می‌باشد. پس از ارزیابی بیمار توسط متخصص کودکان، در صورتی‌که بیماری از نوع داخلی بوده و درمان دارویی مورد نیاز باشد، بیمار، بستری و تحت مداوا قرار می‌گیرد. در مواردی که برای درمان بیماری نیاز به جراحی باشد، با ارجاع به فوق تخصص جراحی کودکان و نوزادان، برنامه‌ی درمانی شروع و درصورت نیاز، تحت عمل جراحی قرار خواهد گرفت. به هر حال، استفراغ به عنوان یکی از علایم مهم، دربیماری‌های کودکان، باید به صورت جدی، پیگیری و بدون اتلاف وقت به پزشک یا مراکز درمانی مراجعه شود.