درمان ناباروری با کلومیفن، قطعی است؟

کلومیفن سیترات (کلومیفن یا کلومید) دارویی است که باعث تحریک تخمدان‌ها برای آزاد کردن تخمک می‌شود. این دارو برای درمان ناباروری کاربرد فراوانی دارد.

چه زمانی کلومیفن تجویز می‌شود؟

پزشک معمولا این دارو را زمانی تجویز می‌کند که شما برای باردار شدن دچار مشکل هستید، قاعدگی شما نامنظم است یا به عارضه فقدان قاعدگی مبتلا هستید. همه اینها ممکن است به دلیل سندروم تخمدان پلی کیستیک اتفاق بیفتد. کلومیفن یا به تنهایی یا به همراه گلوکوفاژ (متفورمین) تجویز می‌شود. داروی دیگری نیز در داروخانه‌ها موجود است و برای تحریک تخمک گذاری استفاده می‌شود گنادوتروپین است. گنادوتروپین برای درمان ناباروری خیلی کاربرد دارد. ممکن است قبل از درمان به شیوه IUI نیز از کلومیفن استفاده نمایید تا تولید تخمک افزایش یابد.

درصد موفقیت کلومیفن چقدر است؟

از هر ۱۰ زن، بدن ۷ نفر از آنها بعد از مصرف این دارد شروع به تخمک گذری می‌کند و ۴ نفر از آنها نیز باردار می‌شود. عواملی که بر موفقیت بارداری موثر هستند به شرح زیر می‌باشند:

زمانی از سیکل قاعدگی که رابطه جنسی دارید؛

سن و وزن شما؛

اینکه مبتلا به سندروم تخمدان پلی کیستیک هستید یا نه؛

تعداد، شکل، سرعت و تحرک اسپرم‌های همسر شما.

کلومیفن چگونه عمل می‌کند؟

کلومیفن عملکرد هورمون استروژن در بدن شما را متوقف می‌کند. در نتیجه تولید دو هورمون دیگر که برای تخمک گذاری حیاتی هستند افزایش می‌یابد. این دو، هورمون تحریک کننده فولیکول (FSH) و هورمون جسم زرد (LH) نامیده می‌شوند. هورمون FSH باعث می‌شود تخمک‌های موجود در تخمدان‌ها رسیده‌تر شوند. تخمک یا تخمک‌ها سپس به سمت لوله‌های فالوپ حرکت می‌کنند.

چه مدت باید کلومیفن مصرف شود؟

معمولا کلومیفن به شکل قرص در اوایل سیکل ماهیانه و به مدت ۵ روز مصرف می‌شود. ضمنا مصرف آن نباید بیشتر از ۶ سیکل ادامه پیدا کند. میزان تجویزی پزشک برای اولین سیکل معمولا ۵۰ میلی گرم است. اگر با این دوز دارو تخمک گذاری انجام نشود در سیکل‌های بعدی قاعدگی دوز آن افزیش پیدا می‌کند. اگر قاعدگی شما منظم باشد معمولا قرص‌ها باید بین روز دوم تا ششم قاعدگی مصرف شود. اگر قاعدگی شما نامنظم باشد یا اصلا پریود نمی‌شوید پزشک در ابتدا بررسی می‌کند که باردار نباشید. سپس به شما نوعی پروژسترون مصنوعی به نام مدروکسی پروژسترون استات (با نام تجاری پروورا) می‌دهد. ترکیب پروژسترون و استروژن باعث می‌شود سیکل قاعدگی شما منظم شود. تخمک گذاری بین روز پنجم تا دوازدهم بعد از مصرف آخرین قرص اتفاق خواهد افتاد.

ممکن است با استفاده از دستگاه سونوگرافی تخمدان‌های شما حداقل در سیکل اول قاعدگی چک شود. بررسی می‌شود که تخمدان‌ها شما در چه وضعیتی بوده و یک یا چند فولیکول آماده آزاد کردن تخمک رسیده هستند. پزشک ممکن است به شما توصیه کند از کیت پیش بینی تخمک گذاری برای تعیین زمان تخمک گذاری استفاده کنید یا یک روز در میان رابطه جنسی داشته باشید (شروع رابطه جنسی پنج روز بعد از آخرین زمان مصرف دارو است).

ممکن است در ماه اول مصرف کلومیفن باردار شوید یا اینکه باردار شدن شما چند ماه طول بکشد. درمان می‌تواند تا ۶ سیکل ادامه پیدا کند. اگر تخمک گذاری اتفاق می‌افتد اما باردار نمی‌شوید احتمالا مشکلات باروری دیگری وجود دارد. مثلا ممکن است لوله‌های فالوپ شما دچار انسداد شده یا اسپرم‌های همسرتان مساله‌ای داشته باشد.

خطرات و عوارض کلومیفن چیست؟

برای این دارو عوارض فراوان اما خفیفی گزارش شده است:

حرارت بدن؛

سردرد؛

درد و ورم شکمی؛

حالت تهوع و استفراغ؛

تغییرات روحی مثل افسردگی؛

حساس شدن پستان‌ها؛

اختلالات دید (بسیار نادر).

ضمنا مصرف بیش از 100 میلی گروم ممکن است باعث شود موکوس سرویکس کمی خشک‌تر شود. از عوارض دیگر این دارو می‌توان به سندروم تحریک بیش از حد تخمدان‌ها (OHSS) اشاره کرد. این حالت وقتی اتفاق می‌افتد که بدن شما به میزان زیادی نسبت به این دارو واکنش نشان می‌دهد. در این حالت تخمدان ها بسیار متورم می‌شوند. بنابراین وقتی که این دارو را مصرف می‌کنید حواستان باید جمع باشد. اگر شکم شما باد کرده حتما به پزشک اطلاع دهید. در اغلب موارد سندروم تحریک بیش از حد تخمدان، به شکل ضعیف اتفاق می‌افتد اما در موارد نادر ممکن است حاد باشد.

بعضی از محققان این نظریه را مطرح کرده‌اند که داروی کلومیفن احتمال سقط جنین را افزایش می‌دهد اما مطالعاتی که تاکنون انجام شده نشان می‌دهد ریسک سقط جنین برای خانمخایی که از این دارو استفاده کرده‌ و کسانی که از آن استفاده نکرده‌اند، یکسان است.