بیماری کم خونی کودکان، نشانه‌های بارز

کم خونی ، نارسایی کمی یا کیفی خون است که تشخیص علائم آن به سادگی امکان‌پذیر نیست.
علائم کم خونی، بسیار متفاوت بوده و از نبودن هیچ‌گونه نشانه‌ای، تا بودن علائمی چون خستگی، تنگی‌نفس و سرعت ضربان قلب متغیر است. پیدایش این علائم به شدت کم خونی، نوعی کم خونی و مدت ابتلا به آن، بستگی دارد.
کم خونی های حاد که به سرعت آغاز می‌شوند، با علائمی چون ضعف و تنگی‌نفس در کودکان همراه هستند. کم خونی های مزمن که به تدریج ایجاد می‌شوند و ماه ها طول می‌کشند، علائم بارزی ندارند.
افراد، دارای تعدادی معین از سلول های قرمز خونی یا هموگلوبین (پروتئین قرمز رنگ و دارای آهن داخل سلول های قرمز خونی) در خون خود هستند. کاهش میزان این سلول های قرمز خونی و یا هموگلوبین های موجود در آن ها را کم خونی می‌نامند. در برخی از کم خونی ها، میزان هموگلوبین و سلول های قرمز خونی هم زمان کاهش می‌یابد.
وظیفه اصلی هموگلوبین، انتقال اکسیژن هوا از شش ها به بافت های بدن است. هم‌چنین دی‌اکسیدکربن بافت ها که ماده‌ای زاید به شمار می‌آید، توسط هموگلوبین به شش ها انتقال می‌یابد تا از طریق بازدم به بیرون رانده شود. این عمل تبادل اکسیژن و دی‌اکسیدکربن، نقشی حیاتی در زندگی کودکان دارد.
کم خونی می‌تواند در اثر هر یک از عوامل زیر به وجود آید:
- کاهش تولید سلول های قرمز خونی؛
- کاهش تشکیل هموگلوبین؛
- نابودی سلول های قرمز خونی؛
- از دست دادن خون در اثر خون‌ریزی های داخلی.

عوارض و نشانه های کم خونی
نشانه های بارز کم خونی، رنگ پریدگی لب ها، جدار داخلی پلک ها، ناخن ها و پوست است. خستگی و حساس شدن نیز از دیگر نشانه های این بیماری است. در کم خونی های شدید، تنگی نفس، التهاب دست و پا و ضربان تند قلب نیز مشاهده می‌شود.
آهن، عنصری است که در چند بافت محدود، مانند خون و کبد وجود دارد. چنان‌چه کودک دچار کمبود آهن باشد، مقاومت او در برابر عفونت ها کاهش خواهد یافت. ادامه این نوع کم خونی در مدت طولانی، موجب بی‌اشتهایی و کم‌توجهی می‌شود و رفته رفته کودک را گرفتار نوعی عقب‌افتادگی در رشد فیزیکی و ذهنی می‌کند. تنها راه تشخیص کم خونی شمارش کلی سلول های خونی (CBC) است. برای انجام این آزمایش، خون‌گیری مختصری از نوک انگشت دست یا پای کودک کافی است.

علل کم خونی
نوزادان به طور معمول در اثر نارسایی تغذیه و کمبود آهن در جیره غذایی، دچار کم خونی می‌شوند، هم‌چنین، چنان‌چه آهن کافی در غذای مادر باردار وجود نداشته باشد، ممکن است او و نوزادش، هر دو دچار کم خونی شوند. اگر نوزاد پس از شش‌ماهگی از شیر گاو تغذیه کند، باید ویتامین های آهن‌دار به او داد، زیرا در غیر این صورت دچار کم خونی خواهد شد. در این کودکان، میزان هموگلوبین کم‌تر از کودکان سالم است. این نوع کم خونی از رایج‌ترین انواع کم خونی در کودکان سراسر جهان به شمار می‌آید.
عفونت های گوناگون نیز می‌توانند موجب کم خونی در کودکان شوند. این عفونت ها شامل عفونت های انگلی، هپاتیت، عفونت لنفوسیت ها و بیماری های مزمن دستگاه گوارش هستند که می‌توانند سلول های قرمز را نابود کنند و یا تولید آن ها را در مغز استخوان متوقف سازند.

سایر علل کم خونی
کم خونی ژنیتکی یا خانوادگی، به طور معمول در آغاز تولد آشکار می‌شود.
داسی شکل شدن هموگلوبین، یک خاصیت نهفته (خاصیت نهفته: خاصیتی است که از نظر ژنتیکی وجود دارد ولی چون ژن آن به صورت آشکار و غالب نیست، ظاهر نمی‌شود و فرد، سالم به نظر می‌آید) در ده درصد از سیاه پوستان آمریکا است. ژن بیماری در این افراد، بدون آن‌که به بیماری مبتلا شوند، وجود دارد و تنها یک‌چهارصدم این سیاه پوستان، در صورتی که پدر و مادرشان دارای ژن نهفته بیماری باشند، نشانه های بیماری را آشکار می‌سازند.