درماتیت تماسی در کودکان، ناشی از چیست؟

بسیاری از کودکان به پیک‌نیک و گردش در پارک یا مناطق سرسبز علاقه دارند. در این‌گونه موارد والدین باید کاملاً هوشیار باشند زیرا این مناطق ممکن است دارای گیاهانی سمی باشند که تماس آن‌ها با بدن کودک موجب خارش‌های شدید شود. این گیاهان زیان‌آور شامل پیچک سمی، سماق سمی و بلوط سمی هستند.
ممکن است این پرسش برای شما پیش بیاید که این گیاهان چه شکلی دارند و در کجاها یافت می‌شوند؟ پیچک سمی گیاهی است سبز و سه برگی که مثل علف هرز در هر جایی می‌تواند رشد کند. سماق سمی دارای هفت تا سیزده جفت برگ سبز بوده و در نواحی گرمسیر یافت می‌شود. بلوط سمی نیز بوته‌ای است که در سواحل معتدل فراوان است. برای شناخت بیشتر این گیاهان می‌توانید به کتابخانه مراجعه کرده و تصویر آن‌ها را مشاهده کنید.
عارضه پوستی ایجاد شده بر اثر تماس با این گیاهان، درماتیت تماسی؛ التهاب پوست در اثر تماس خوانده می‌شود. درماتیت تماسی ممکن است در اثر تماس با هرگونه ماده حساسیت‌زا نیز ایجاد شود که به این حالت واکنش حساسیتی گویند.
مثلاً ممکن است به پودر لباس‌شویی خاصی حساسیت داشته باشید و پس از پوشیدن لباس‌هایی که با این پودر شسته شده‌اند به درماتیت تماسی دچار شوید و دانه‌های خارش‌دار قرمز رنگی در پوست بدنتان ظاهر شود این عارضه، حتی در هنگامی که افراد گرفتار حساسیت نیستند نیز روی دهد.

علت بیماری
برگ‌ها، ریشه‌ها و ترشحات گیاهان سمی، اغلب نوعی مواد شیمیایی دارند که موجب تحریک پوست بسیاری از افراد می‌شود. این مواد شیمیایی بسیار قوی و بادوام هستند و با چسبیدن مقدار ناچیزی از آن‌ها به پوست یا لباس یا زیر ناخن‌ها، پخش شده و ایجاد حساسیت می‌کنند.
تماس این مواد با پوست بدن موجب خارش و بروز دانه‌هایی روی آن می‌شود که مدت چند روز باقی می‌ماند، اما ترشحات دانه‌های تاولی، آن‌ها را در سایر نواحی بدن منتشر نمی‌کند. این بیماری واگیردار نیست و فقط در تماس مستقیم با گیاهان سمی پدید می‌آید.
مواد شیمیایی یاد شده از طریق موی سگ و گربه نیز به درون منزل راه می‌یابد. لمس کردن موی این حیوانات باعث می‌شود تا مواد شیمیایی فوق به پوست بدن بچسبد و عارضه ایجاد کند. تماس با این گیاهان باعث ایجاد حساسیت نیز می‌شود، یعنی در تماس بعدی شدت درماتیت تماسی بیشتر خواهد شد. برخی افراد نسبت به این گیاهان مقاوم هستند ولی نمی‌توانند برای تمام عمر آسوده خاطر باشند زیرا ممکن است مصونیت آنها به مرور زمان تغییر کند.

نشانه‌های بیماری
دانه زدن پوست، چند ساعت یا چند روز پس از تماس با این گیاهان آغاز می‌شود. در نقاط تماس، تاول‌هایی پدید می‌آید که دارای خارش و سوزش هستند و خاراندن موجب ترکیدن آن‌ها شده و گاهی به عفونت‌های ثانویه منجر می‌شوند. برای تسکین شدت خارش‌ها که در هوای گرم و مرطوب و یا روزهای بارانی افزایش می‌یابد، می‌توان از لوسیون‌های پوستی و یا داروهای ضد حساسیت (آنتی‌هیستامین و کورتن) استفاده کرد و برای جلوگیری از عفونت‌های ناشی از خارش نیز باید ناخن‌های کودک را کوتاه و تمیز نگهداشت و در حالت‌های شدید، باید برای معاینه به پزشک مراجعه کرد.
ابتلا به این عارضه در مرتبه نخست، با علائم و نشانه‌های خفیف همراه خواهد بود که پس از چند روز بهبود می‌یابد، ولی در نوبت‌های بعدی شدت علائم بیشتر شده و تا چند هفته به طول خواهد انجامید.

پیش‌گیری
نخستین گام در پیش‌گیری، یافتن گیاهان سمی در محل زندگی است که به محض مشاهده آن در حیاط، باید به ریشه کنی آن‌ها پرداخت. البته باید از کندن آن‌ها با دست و یا سوزاندن آن‌ها خودداری نمود. زیرا دود، حامل مواد شیمیایی بوده و پس از انتشار در هوا باعث بروز عوارض پوستی می‌گردد.
هنگام قدم زدن کودک در مناطق پر گیاه، به او لباس آستین بلند بپوشانید و توصیه کنید که از مسیرهای کم گیاه عبور کند؛ هم‌چنین عکس گیاهان سمی را به کودک خود نشان دهید تا مراقب حضور آن‌ها در محیط باشد و از آن‌ها دوری کند.
اگر دست و پای کودک با گیاهان سمی تماس یافت، به سرعت ناحیه آلوده را با آب و صابون بشویید. پس از قدم زدن در نواحی گیاهی نیز لباس‌ها را با آب گرم شست و شو دهید.
چنان‌چه در مناطق سرسبز زندگی می‌کنید و کودکتان هر ساله در اثر تماس با پیچک‌های سمی به ناراحتی‌های پوستی دچار می‌شود، در بهار هر سال او را برای تزریق و مایه‌کوبی علیه این گیاه نزد پزشک ببرید. این روش میزان حساسیت کودک را کاهش می‌دهد.

سایر درماتیت‌های تماسی
کودک شما ممکن است به مواد مختلفی حساسیت داشته باشد به گونه‌ای که تماس با این مواد موجب بروز ناراحتی‌های پوستی در او شود. بسیاری از عوارض و ناراحتی‌های پوستی از حساسیت ناشی می‌شوند.
برخی خانواده‌ها فرزندانی دارند که سلول‌های پوست آنها به طور ارثی نسبت به تماس با مواد مختلف حساس است.
صابون‌ها و لوسیون‌هایی که برای شست‌وشوی پوست بدن کودک خود استفاده می‌کنید، ممکن است باعث پیدایش جوش‌های پوستی شوند. برخی از پودرهای لباسشوی نیز عوارض و ناراحتی‌های پوستی بر جای می‌گذارند. برای رهایی از مشکل این مواد حساسیت‌زا، با پزشک خود مشورت کنید.

کمک والدین
- برای شناختن گیاهان سمی به کتابخانه مراجعه کنید و تصویر آن‌ها را ببینید؛
- به کودک خود بیاموزید که از تماس با گیاهان اجتناب نماید و در میان آن‌ها قدم نزند؛
- هنگامی که کودک شما به اندازه کافی بزرگ شد، او را با گیاهان سمی آشنا سازید تا بتواند از آن‌ها دوری کند؛
- اگر پوست فرزندتان با گیاهان سمی تماس پیدا کرد، بی‌درنگ ناحیه تماس را با آب و صابون بشویید. بکوشید این کار را تا مدت یک ساعت پس از تماس انجام دهید. لباس‌های او را نیز بشویید.

کمک پزشک
- آموزش چگونگی شناختن گیاهان سمی؛
- آموزش اقدامات احتیاطی و پیش‌گیری کننده؛
- پرسش در مورد سابقه تماس با گیاهان سمی؛
- تجویز کمپرس آب سرد و یا پماد کالامین برای تسکین خارش و التهاب در موارد خفیف؛
- تجویز کورتن (پماد یا شربت) در موارد شدید؛
- تجویز آنتی‌هیستامین برای تسکین ناراحتی.