تنبیه بچه ها در مهد کودک، انسانیت رو به مرگ است

تربیت کودک را باید از بدو تولد و حتی‌ از دوران جنینی آغاز کرد؛ روانشناسان معتقدند شخصیت کودک در همان پنج سال اول زندگی بنا نهاده می‌شود. از جمله اهداف مهم تعلیم و تربیت فرزند، آماده سازی او برای زندگی در اجتماع است و کانون خانواده نخستین نهاد اجتماعی است که کودک در آن رشد می‌کند و می‌آموزد که چگونه رفتار اجتماعی داشته باشد.

در محیط‌های اجتماعی نظیر مهدکودک، نهادهای دیگری به جز خانواده در آموزش هنجارها و ارزش‌ها به فرزندان دخالت دارند و با افزایش سن کودک به مرور از نقش خانواده‌ها کاسته و بر نقش این کانون‌ها در الگودهی به شخصیت کودک افزوده می‌شود.

مهد کودک برای بچه‌ها عموماً جذابیتی بیش از خانه و خانواده دارد و نقشی اساسی در تربیت کودکان ایفا می‌کند بنابراین اگر مربیان افرادی آموزش دیده و متخصص در زمینه تربیت کودکان باشند، خواهند توانست به بهترین شکل ممکن کودکان را تربیت کنند. از سوی دیگر بنا به گزارش مؤسسه ملی «بهداشت و توسعه رفتار کودکان» کودکانی که بین سال‌های دوم تا چهارم زندگی در مهد کودک هستند نسبت به سایر کودکان، آموزش زبان و حافظه بهتری دارند.

با توجه به رویکردهای جدید زندگی شهری و افزایش حضور زنان در جامعه، نیاز خانواده‌ها به وجود مراکزی چون مهدهای کودک برای نگه‌داری فرزندانشان هر روز بیشتر می‌شود. به گونه‌ای که تاسیس مهدکودک در نزدیکی ادارات و محل کار زنان به یکی از مطالبات جدی زنان شاغل تبدیل شده است.

بنابر اعلام معاون اجتماعی سازمان بهزیستی کشور هم‌اکنون ۱۷ هزار مهدکودک در کشور فعالند که همزمان با آغاز سال تحصیلی، بر تعداد مهدهای کودک و تعداد فرزندان در مهدها افزوده می‌شود، به‌طوری‌که در حال حاضر بیش از ۷۰۰ هزار کودک در مهدهای کودک خدمت می‌گیرند. از مجموع مهدکودک‌های فعال در کشور، هشت هزار مهدکودک روستایی هستند.

با وجود اهمیت دوره کودکی و نقشی که در شکل‌گیری شخصیت افراد دارد هنوز هم امر ساماندهی مهدهای کودک و مراقبت از کودکان در سنین پیش از دبستان به عنوان یک چالش درمیان دستگاه‌های اجرایی کشور مطرح است. برای شفاف‌تر شدن ابعاد این موضوع مروری بر مشکلات چند تن از اولیای کودکان داشتیم:

بهداشت پایین و ابتلا به شپش سر در یک مهد

ز.پ که ساکن یکی از استان‌های همجوار تهران است دوقلوهای شش ساله‌اش را به یک یا دو مهد کودک سپرده است و از هیچ کدام رضایت کاملی نداشته است. خود او در این باره می‌گوید: «من به علت وضعیت بد مهدهای استان مجبور شدم مهدها را عوض و در جای دیگری ثبت‌نام کنم. به عنوان مثال کودکانم دو ساله بودند که به خاطر بهداشت بسیار بد و سطح پایین آن مهد متاسفانه آلوده به شپش سر شدند.»

اتاق تاریک، تنبیه کودک بازیگوش در مهدکودک

کیفیت پاییت خدمات بهداشتی تنها مشکل این خانواده نیست. این مادر وقتی درباره لکنت زبان فرزندش صحبت می‌کند لرزش صدایش به وضوح مشخص است. او مادری است که کودکش را قربانی خشونت و کودک آزاری در مهد می‌داند. دوقلوهای پر شر و شوری دارد که بازیگوشی‌های کودکانه‌ شیرین‌ترشان کرده است. خود او ماجرای آزار یکی از فرزندانش را این‌گونه روایت و ادعا می‌کند:

«فرزندم به علت مشاجره زیاد مربی مهد با او بسیار پرخاشگر شده و با بچه‌ها درگیری فیزیکی پیدا کرده بود. پس از مدتی از طریق خود بچه‌ها و مادر یکی دیگر از کودکان مهد متوجه شدم که مربی آنها بارها دست و پای یکی از کودکان من را با چسب و روسری می‌بسته است. به علت شیطنت دوقلوها مربی آن‌ها را برای تنبیه به داخل اتاقی تاریک می‌انداخته که چراغ نداشته و کودکان من هردو این موضوع را به من اطلاع دادند و وقتی به مدیر مهد اعتراض کردم وی این موضوع را تکذیب کرد، تا اینکه یک بار متوجه شدم یکی از دوقلوها به شدت توسط مربی مهد کتک خورده است. اما تا کنون پیگیری‌هایم از مراجع ذیربط به جایی نرسیده است.»

خود این کودک وقتی با صدای نازک کودکانه‌اش به حرف می‌آید زبانش می‌گیرد و خجالت می‌کشد. گوشه لباس مادرش را می‌کشد و از او می‌پرسد: «مامان من چرا اینطوری حرف می‌زنم؟» نیما حالا بعد از ماه‌ها پشت سرگذاشتن جلسات گفتار درمانی، حرف زدنش را بهتر کنترل می‌کند ولی دکتر بارها به پدرومادرش توصیه کرده که محیط آرامی برای او فراهم کرده و هرگز اجازه ندهند روحیه حساسش بار دیگر لطمه بخورد.

گلایه از کیفیت ضعیف آموزش در مهدهای کودک

محمد نفریه، معاون اجتماعی سازمان بهزیستی کشور با بیان اینکه مهد کودک مکانی است که وظیفه اصلی‌اش مراقبت و نگهداری از کودکان در ساعاتی از شبانه‌روز است که مادر و پدر نمی‌توانند فرزندان را نزد خود نگه دارند.

وی با بیان اینکه فضای مهدکودک باید کاملا استاندارد باشد می‌گوید: در کنار بحث مراقبت از کودکان، پرورش و اجتماعی شدن کودک نیز مطرح می‌شود و لازم است کودکان آموزش‌های غیرمستقیم را نیز دریافت کند حال آنکه بهزیستی در مهدهای کودک آموزش مستقیم را همانند پیش دبستانی‌ها ارائه نمی‌دهد.

این در حالی است که شاهد عدم رضایت برخی والدین از نحوه ارائه خدمات مراقبتی و تربیتی در مهدهای کودک هستیم. در همین رابطه زهره.ح که مادری شاغل و دارای پسری پنج ساله است و به علت مشغله کاری پسرش را از هفت ماهگی به مهد کودک سپرده است، از شهریه بالای مهدهای کودک و همچنین کیفیت آموزش ضعیف در برابر پولی که از والدین دریافت می‌کنند گلایه دارد و می‌گوید: « شهریه فعلی 350 هزار تومان است که نزدیک به 60 الی 70 هزار تومان آن مربوط به صبحانه و نهار است، ولی بعدازظهر اکثر بچه‌ها گرسنه هستند و این موضوع را به زبان می‌آورند.»

وی ادامه می‌دهد:‌ «متاسفانه مبلغ بسیار پایینی تحت عنوان کمک هزینه مهد از سوی ادارات پرداخت می‌شود و از 30 یا 40 هزار تومان تجاوز نمی‌کند، این در حالی‌ست که هر دو سه ماه یکبار بالغ بر 100 هزار تومان یا بیشتر هزینه خرید انواع وسایلی است که از سوی مهدها تعیین می‌شود و والدین باید آنها را تهیه کنند. یا به عنوان مثال هر یک ماه و نیم 85 تا 100 هزار تومان از والدین بابت کلاس زبان دریافت می‌شود که واقعا سنگین است.»

اما نفریه، معاون اجتماعی سازمان بهزیستی کشور می‌گوید: شهریه تعیین شده در سال جاری براساس تورم اردیبهشت سال جاری است که تورم تعیین شده بالای 30 درصد است و به طور متوسط 25 درصد در سال جاری افزایش خواهد یافت. البته درصد میانگین تعیین شده مهدهای کودک نسبت به سال گذشته کمتر است.

استفاده از مربیان مجرد، بسیار جوان و کم تجربه

مهدیه.ن نیز مادر شاغل دیگری است که کودکش را به مهد سپرده و استفاده از مربیان مجرد، بسیار جوان و کم تجربه را یکی دیگر از مشکلات مهدها می‌داند و اظهار می‌کند: « بعضا با بچه‌ها در مهد تند برخورد می‌شود و این امر باعث دلزدگی کودک از مربی و مهد کودک شده است. متاسفانه مربی‌ها از عبارات نامناسبی استفاده می‌کنند. برای مثال مربی پسر من در کلاس گفته بود اگر اذیت کنید می‌گویم پلیس بیاید شما را ببرد که این مسئله باعث شد پسرم بعد از پنج سال حضور در مهد دیگر حاضر به رفتن به مهدکودک و سرکلاس آن مربی نباشد.»

نگرانی از عقب ماندگی درسی در کلاس اول

مریم. الف که امسال کودکش را به کلاس اول سپرده است و از نحوه آموزش در مهد راضی نیست. او حالا از اینکه شاید کودکش از باقی همکلاسی‌ها عقب بماند نگران است و می‌گوید: «وقتی در روز اول مدرسه با مادران دیگر صحبت می‌کردم متوجه شدم آنها که فرزندشان را به مهد سپرده‌اند هر کدام یک طور آموزش دیده‌اند، یکی خواندن و نوشتن بلد بود و آن یکی زبان انگلیسی، یکی قرآن و ... حالا نگرانم فرزندم که مدت کمی به مهد کودک رفته و مطالب متفاوتی دریافت کرده آمادگی لازم را برای شروع آموزش نداشته باشد.»

این مادر البته از سطح بهداشت، میزان رسیدگی و برخورد مناسب با کودکش در مهد کودک اعلام رضایت می‌کند.

جای خالی آموزش هماهنگ به کودکان در سبد تربیتی خانواده‌ها

در کنار اقدامات رو به رشد دستگاه‌های متولی امر آموزش کودکان از جمله بهزیستی و آموزش و پرورش، ضعف نظارت بر عملکرد مهدهای کودک، شهریه‌های ناهمگون و خارج از توان مالی خانواده‌ها، نگرانی مادرها از دریافت آموزه‌ها و تربیت‌های نادرست در مهدهای کودک گوشه‌ای از مشکلات هستند که به نگرانی و دلواپسی خانواده‌ها دامن زده‌اند. در این میان نبود یک سیستم مدیریتی یکپارچه و متمرکز برای سامان‌دهی امر آموزش و نگه‌داری از کودکان قبل از سنین مدرسه بیش از هر چیز دیگری خودنمایی می‌کند.

در همین راستا احمد میدری، معاون رفاه اجتماعی وزارت تعاون، ‌کار و رفاه اجتماعی با بیان اینکه بحث مراقبت از کودکان چندان مورد توجه سیاستگذاران نیست، اظهار می‌کند: «ساماندهی این امر به تنهایی از یک دستگاه بر نمی‌آید و به مجموعه نهادهای اجرایی ذیربط در کشور مرتبط است.»

بنابراین به نظر می‌رسد لازم است با موضوع مهدهای کودک به طور جدی برخورد شود تا خانواده‌ها بتوانند با آسودگی خاطر فرزندان خود را به این مراکز بسپارند و آینده فرزند ایران اسلامی که پایه آن از کودکی ریخته می‌شود، روشن و هموار باشد.