افسردگی بعد از زایمان، این همه تعجب ندارد!

بین۶۰ تا ۸۰ درصد مادران دچار افسردگی baby blue "نوع ملایمی از افسردگی" می شوند که یک هفته یا چند روز بعد از زایمان شروع شده و بیش از ۲ هفته طول نمی کشد. مادرانی که دچار افسردگی می شوند ممکن است مدام گریه کنند، زودرنج و بی خواب شوند. بیشتر مادرها بعد از کمی استراحت و با کمک نوزاد بهتر می شوند و ممکن است با سپری شدن تمامی استرس ها و هیجانات زایمان اشک شوق بریزند.

افسردگی بعد از زایمان

اگر با گذشت 2 هفته هنوز این حالت در شما وجود دارد می تواند نشانه افسردگی بعد از زایمان (PPD=Postpartum depression) باشد. 10 تا 20 درصد افرادی که تازه مادر شده اند دچار افسردگی بالینی کامل می شوند که ممکن است 2 هفته تا یک سال ادامه داشته باشد. کارشناسان هنوز علت دقیق آن را نمی دانند اما همگی موافقند که عامل افسردگی بعد از زایمان مرکب از عوامل مختلفی از قبیل عوامل هورمونی، بیوشیمی، محیطی، روان شناختی و ارثی است. کاهش ناگهانی میزان تولید هورمون ها که درست بعد از زایمان اتفاق می افتد، می تواند در این امر دخیل باشد. همچنین اوج احساسات عاطفی زایمان خیلی زود ناپدید شده و جای خود را به مسئولیت های جدیدی که مادر شدن به همراه دارد، می دهد. مواظبت از نوزاد در عین لذت بخش بودن می تواند برای کسانی که به تازگی مادر شده اند ناراحت کننده و خسته کننده باشد.

افسردگی بعد از زایمان من را هم تهدید می کند؟

احتمال ابتلا به افسردگی بعد از زایمان در برخی از خانم ها بیشتر است. احتمال بروز این مشکل در شما بیشتر خواهد بود اگر:

-اگر شما یا هر فرد دیگری از خانواده تان دارای سابقه افسردگی یا اضطراب باشید یا اگر خود شما در دوران بارداری چنین مشکلی را تجربه کرده باشید. تقریباً ۵۰ درصد خانم هایی که در دوران بارداری دچار چنین مشکلی بودند بعد از زایمان هم به آن مبتلا خواهند شد.

-بدون برنامه قبلی باردار شده اید.

-همسر شما از شما حمایت نکند.

-دارای مشکلات زناشویی هستید.

- دارای مشکلات مالی هستید.

- اخیراً از هم جدا شده اید یا طلاق گرفته اید.

- تغییرات جدی ای در زندگی تان رخ داده از قبیل تغییر مکان یا از دست دادن کار در زمان زایمان یا نزدیک زمان زایمان.

- سندروم افسردگی شدید قبل از قاعدگی.

-داشتن عوارض زایمان.

- تجربه ضربه روحی در دوران کودکی، سابقه سوء استفاده و یا داشتن خانواده ای ناکارآمد.

به یاد داشته باشید که این عوامل واقعاً باعث بروز افسردگی بعد از زایمان نمی شوند. بسیاری از خانم ها هستند که دارای چندین عامل ابتلا به افسردگی هستند، اما اصلاً به چنین مشکلی مبتلا نمی شوند. برخی از خانم ها هم هستند که فقط دارای یکی از این عوامل هستند یا اصلاً هیچ کدام آن ها را ندارند اما بعد از زایمان دچار افسردگی شدیدی می شوند.

از کجا بفهمم که افسرده شده ام؟

پرستار شما بهتر از هر کس دیگری می تواند تشخیص بدهد. اما برخی از علائم را خودتان هم می توانید تشخیص بدهید. چند علائم افسردگی:

- بی خوابی

-گریه یا ناراحتی مداوم

-کاهش علاقه در تقریباً تمامی فعالیت ها

-مشکل تمرکز

-تغییر اشتها

-اضطراب

- بی حوصلگی و زود رنجی

- احساس عذاب وجدان بیش از حد

- حمله وحشت (نشانه های آن شامل این موارد است: افزایش ضربان قلب، سرگیجه، پریشانی و احساس مرگ قریب الوقوع)

-فکر خودکشی

درک تفاوت میان تغییرات عاطفی عادی که بعد از زایمان در شما رخ می دهد و احساس نیاز به حمایت بیشتر.

فقط احساس تان نشان نمی دهد که اختلالی در شما ایجاد شده بلکه تکرار، شدت و دوام این احساسات هستند که نشان دهنده افسردگی هستند. به عبارت دیگر، بسیاری از مادران جدید در ماه های اولیه بعد از زایمان به طور متناوب احساس ناراحتی و اضطراب می کنند. اما اگر تمام روز و یا چند روز پشت سر هم گریه شما ادامه دارد و یا افسردگی حمله وحشت ( panic attach) به شما دست داده است، می بایست به پزشک خود مراجعه کنید.

چگونه می توانم از دست افسردگی خلاص شوم؟

اگر در دوران بارداری دچار افسردگی و اضطراب بوده اید و در اسرع وقت با پزشک خود مشورت کرده باشید احتمال ابتلا به افسردگی بعد از زایمان در شما به طور چشمگیری کاهش می یابد. به راهکارهایی که در زیر آمده است توجه کنید:

-مواظبت از خود را یک عادت کنید، بطوری که به یکی از کارهای روزمره تان تبدیل شود. شیوه هایی را برای استراحت و تفریح، بعد از زایمان خود برنامه ریزی کنید.

-با همسر خود درباره نحوه تقسیم کار در آینده و مراقبت از یکدیگر و نیز کودکتان صحبت کنید.

-افرادی را برای حمایت از خود داشته باشید (اشخاصی متشکل از دوستان، اعضای خانواده، همسر، پزشک مراقبت های بهداشتی و یا درمانگر ) تا به محض تولد فرزندتان از شما حمایت کنند.

- شروع کنید به کمک گرفتن در آشپزی، تمیز کردن خانه یا مراقبت از کودکتان، تا بعد از تولد نوزادتان زمان بیشتری برای دوش گرفتن، چرت زدن و یا به پیاده روی رفتن برای خود فراهم نمایید.

اگر قبلاً دچار افسردگی بودید اکنون چگونه از بروز آن جلوگیری کنید ؟

آیا بعد از زایمان کودک قبلی تان هم دچار افسردگی شدید؟ اگر قبلاً چنین مشکلی داشته اید احتمال ابتلای مجدد به آن ۵۰ درصد خواهد بود و بهتر است برای رویارویی با این احتمال خود را آماده کنید. آمادگی، کمک بیشتری به حل این مشکل می کند، احتمال بازگشت این بیماری را کاهش دهید، و در صورت بروز چنین مشکلی از شدت علائم آن بکاهید. طبق اظهارات کارن کلیم "Karen Kleima" مدیر موسس مرکز استرس بعد از زایمان در فیلادلفیا، می توانید گام های مهمی برای جلوگیری از بروز این مشکل بردارید:

با تمامی پزشکانی که قبلاً در این مورد به شما کمک کرده اند، مشورت کنید. این افراد می توانند شامل دکتر، درمانگر یا روانشناس باشند. گزینه های خود را مورد بررسی قرار دهید و برنامه ای را انتخاب کنید که همه با آن موافق باشند. اگر افسردگی قبلی تان با دارو درمان شده است می توانید این بار نیز فوراً بعد از زایمان دارویتان را مصرف کنید. ثابت شده است که این شیوه احتمال بازگشت افسردگی را در شما کاهش می دهد. برخی از خانم ها ترجیح می دهند که صبر کنند تا ببینند در چه حالی هستند و بعد اگر علائم مجدداً بروز کردند، خوردن دارو را شروع کنند. اما با بروز مشکل هر چه احساس ناراحتی تان طولانی تر شود، درمان آن نیز سخت تر می شود. نگرانی هایتان را با همسرتان در میان بگذارید. راجع به مواردی که دفعه پیش کمک تان کردند و یا مواردی که اثری نداشتند و نهایتاً مواردی که می توانند به شما کمک کنند صحبت کنند. لیستی از افرادی که حامی تان هستند تهیه کنید. چه کسی می تواند به شما کمک کند؟ مادر، مادر شوهر، پرستار بچه، دوستان یا اعضای خانواده؟

از بروز خستگی و استرس پیش گیری کنید. دقت داشته باشید که به اندازه کافی استراحت کنید، تغذیه مناسب داشته باشید و خوب ورزش کنید. برای خود محدودیت هایی قایل شوید. چه در دوران بارداری و چه بعد از آن مواظب باشید بیش از حد کار نکنید. کار بیش از حد ممکن است خسته تان کند و در نتیجه بیشتر در معرض ابتلا به افسردگی قرار بگیرید.