غربالگری سرطان پروستات، واجبه؟

متأسفانه سرطان پروستات (Prostate Cancer) در مردان خیلی شایع است ولی بسیاری از موارد سرطانهای پروستات...

متأسفانه سرطان پروستات (Prostate Cancer) در مردان خیلی شایع است ولی بسیاری از موارد سرطانهای پروستات اگر تا آخر عمر کشف نمی شدند، مشکلی برای بیمار ایجاد نمی کردند و کشف آن سبب اضطراب و استرس بیمار می شود. غربالگری عبارت از پیدا کردن و تشخیص یک بیماری در مراحل اولیه. برای غربالگری سرطان پروستات (Prostate Cancer Screening) یک تست بسیار حساس وجود دارد که در آن میزان PSA خون اندازه گیری می شود.

سابق بر این می گفتند که تمام مردان ۷۵-۴۰ سال، سالیانه این تست را انجام دهند ولی اخیراً در مورد توصیه تست غربالگری سرطان پروستات تغییرات عمده ای صورت گرفته است که در این مقاله به آن پرداخته می شود.

غربالگری (Screening) فرایندی است که در آن توصیه می شود که یک گروه یا جمعیت خاصی را از نظر وجود یک بیماری خاص بررسی کنند تا بیماری در مراحل ابتدائی تشخیص داده شود. اینکه کدام بیماری در جامعه نیازمند غربالگری می باشد، کارشناسان آنرا مشخص می کنند. یعنی با غربالگری سرطان را قبل از ایجاد کردن علائم تشخیص می دهند. شایعترین سرطان پس از سرطانهای پوستی در مردان، سرطان پروستات است. یعنی سرطان پروستات دومین سرطان شایع در مردان است. سرطان پروستات در مردان خیلی شایع است ولی در افراد زیر شیوع این بیماری بیشتر می باشد:

-سیاه پوستان

-مردان بالای ۵۰ سال

-داشتن برادر، پسر یا پدر میتلا به سرطان پروستات

-خوردن غذاهای پر چرب

-نوشیدن مشروبات الکلی

غربالگری سرطان پروستات با چیست؟

برای غربالگری سرطان پروستات (Prostate Cancer Screening) از اندازه گیری میزان PSA خون که مخفف کلمات Prostate specific antigen می باشد، استفاده می کنند. در مردانیکه دارای سرطان پروستات هستند میزان PSA خون افزایش می یابد. ولی سایر بیماریها نیز هستند که سبب بالا رفتن میزان PSA خون می شوند. هر قدر میزان PSA خون بالاتر باشد، احتمال وجود سرطان بیشتر است. واحد اندازه گیری میزان PSA خون نانوگرم در میلی لیتر است. این تست آنقدر حساس است که اگر مردی میزان PSA خونش بیش از ۲۰ باشد به معنی داشتن سرطان پروستات پیشرفته می باشد.

میزان PSA خون در موارد زیر می تواند افزایش یا کاهش یابد و سبب ایجاد اشکال در تشخیص بیماری سرطان پروستات شود:

-مصرف بعضی از داروها

-انجام بعضی از اقدامات مثل معاینه انگشتی پروستات

-بزرگی خوش خیم پروستات

-عفونت پروستات

چون میزان PSA خون با موارد بسیار زیادی رابطه دارد، مثل سن، اندازه پروستات، مصرف بعضی از داروها و غیره، بهترین فرد برای تفسیر نتیجه آزمایش، پزشک معالج خواهد بود.

آیا هر مردی نیاز به غربالگری سرطان پروستات دارد؟

اخیراً توصیه می شود که بصورت روتین تمام مردان غربالگری سرطان پروستات (Prostate Cancer Screening) نشوند و در عوض پزشک مشخص کند که کدام مردان نیازمند غربالگری سرطان پروستات هستند، علاوه از آن در مردانیکه می خواهند از نظر سرطان پروستات غربالگری شوند، پزشک باید معایب و مزایای این اقدام را به بیمار توضیح دهد و بیمار در تصمیم گیری پزشک مشارکت نماید.

جهت اخذ تصمیم در مورد انجام تست غربالگری سرطان پروستات پزشک باید موارد زیر را برای بیمار توضیح دهد:

-طبیعت و خطرات سرطان پروستات توضیح داده شوند

-مزایا و معایب غربالگری سرطان پروستات به بیمار توضیح داده شوند

-پزشک در تصمیم گیری بیمار جهت انجام غربالگری سرطان پروستات مداخله کند

-بر اساس شرایط بیمار و خواسته های وی در مورد غربالگری سرطان پروستات تصمیم گرفته شود.

بنابراین امروزه توصیه نمی شود که بطور روتین تمامی مردان تحت غربالگری برای سرطان پروستات قرار گیرند. هر مردی شرایط خاص خودش را دارد و بر اساس آن در مورد غربالگری سرطان پروستات و چگونگی آن (مثلا سالانه تکرار شود و یا هر ۵ سال) تصمیم گرفته می شود.

علت اینکه اخیرا توصیه می شود تمام مردان تحت غربالگری سرطان پروستات قرار نگیرند سه دلیل عمده است:

-در بسیاری از موارد که میزان PSA خون بالا است، بیمار سرطان پروستات (Prostate Cancer) ندارد ولی هم دچار استرس می شود و هم اینکه باید تحت نمونه برداری های متعدد از پروستات قرار گیرد که عمل بالقوه پر عارضه است.

-در تعدادی از موارد میزان PSA خون پائین است ولی بیمار سرطان پروستات دارد.

-در بسیاری از موارد سرطان پروستات مشکلی برای مرد ایجاد نمی کند و اگر تشخیص داده نمی شد بیمار تا آخر عمر متوجه وجود سرطان پروستات نمی شد.

تشخیص سرطانهای بدون اهمیت منجر به عوارض زیر می گردند:

· بیمار تحت عمل جراحی برداشتن کل پروستات قرار می گیرد که عمل جراحی سنگین، پر عارضه و پر هزینه است. تقریباً صد در صد مردان بعد از این عمل جراحی دچار ناتوانی جنسی می شوند.

· بیمار ممکن است تحت پرتودرمانی قرار گیرد که عوارض مخصوص به خود را دارد.

بنابراین بهتر است مردانی تحت غربالگری سرطان پروستات (Prostate Cancer Screening) قرار گیرند که واجد شرایط بخصوصی باشند که پزشک مشخص می کند. اصولاً امروزه توصیه می کنند که در مردان بالای ۷۵ سال و در مردانیکه انتظار نمی رود تا ۱۵ سال دیگر زنده باشند، غربالگری سرطان پروستات انجام نشود.

امروزه دانشمندان برای افزایش دقت آزمایش اندازه گیری میزان PSA خون روشهای را توصیه کرده اند تا از میزان نتایج مثبت کاذب کاسته شود، تعدادی از آنها به شرح زیر است:

-بالاترین میزان قابل قبول PSA خون دو نیم نانوگرم در میلی لیتر است، بالاتر از آن غیر طبیعی تلقی می شود، ولی امروزه میزان PSA خون را بر حسب سن تفسیر می کنند و برای هر سن خاصی میزان PSA خون طبیعی مشخص شده است.

-سرعت افزایش میزان PSA خون: دانشمندان معتقد هستند که اگر میزان PSA خون یک مردی بیش از هفتاد و پنج صدم در سال افزایش یابد، نشاندهند وجود سرطان پروستات (Prostate Cancer) است. مثلا در دیماه سال ۹۰ میزان PSA خون یک مرد یک نانوگرم در میلی لیتر بوده است و این میزان در دیماه سال ۹۱ دو نانوگرم در میلی لیتر شده است، چون افزایش بیش از هفتاد و پنج صدم است، این مرد نیاز به نمونه برداری از پروستات دارد.

-چون اندازه پروستات میزان PSA خون را تحت تأثیر قرار می دهد (هر قدر پروستات بزرگتر باشد میزان PSA خون بیشتر می شود) با استفاده از فرمولی میزان PSA خون را بر حسب حجم پروستات تنظیم کرده و سپس تفسیر می کنند..

یکی از موارد مهم که مشخص می کند بیمار بطور مداوم تحت غربالگری سرطان پروستات قرار گیرد، میزان اولین PSA خون است. اگر در مردان ما بین ۵۰-۴۰ سال میزان اولین PSA خون کمتر از شش دهم نانوگرم در میلی لیتر باشد، پزشکان معتقد هستند که این مردان نیازمند تستهای بیشتر نخواهند بود.

بطور خلاصه:

-همه مردان لازم نیست تحت غربالگری سرطان پروستات قرار گیرند

-اگر مردی مایل است تحت غربالگری سرطان پروستات (Prostate Cancer Screening) قرار گیرد باید همراه با پزشک متخصص در این مورد تصمیم گیری کند

-پزشک باید مزایا و معایب غربالگری سرطان پروستات را به بیمار توضیح دهد

-بسیاری ار سرطانهای پروستات که کشف می شوند، اگر کشف نمی شدند تا آخر عمر برای بیمار مشکل ایجاد نمی کردند

-مردان پرخطر که پزشک مشخص می کند کدامها هستند، نیازمند تست غربالگری سرطان پروستات می باشند.

منبع: دکتر صفری نژاد