کودکان در فضای مجازی، باید کنترل شوند؟

وسایل ارتباط جمعی نوین، فضایی را رقم زده است که اطلاعات و اخبار و... به سرعت و در طیف گسترده مبادله می‌شود. این فضا در عین سهولتی که برای تبادل افکار و اطلاعات پدید آورده است، می‌تواند خطراتى را نیز به همراه داشته باشد، درحالى که میانگین سنى استفاده‌کنندگان فضاى مجازى بسیار پایین بوده، در عین‌حال خانواده‌ها بدون ضابطه و آموزش‌هاى اولیه و نظارت مراقبتى کودکان خود را در دریاى عظیم این محیط پرمخاطره قرار داده و بدون نظارت و مدیریت صحیح آنها را در استفاده از این فضا آزاد می‌گذارند.
موضوع اصلى در این زمینه بحث تحریکات و تجاوزات جنسى در این فضا به کودکان است که خطرى بسیار جدى در فضایى خارج از فضاى واقع خواهد بود.
همان‌طور که استفاده از اینترنت گسترش می‌یابد، خطر رویارویى اطفال با مطالب نامناسب و به ویژه فعالیت‌هاى مجرمانه توسط کودک‌دوستان و هرزه‌نگاران کودک نیز افزایش مى‌یابد، درواقع دنیاى سایبر زمینه انتقال فعالیت‌هاى مجرمانه مختلف این متجاوزان را از فضاى واقعى به فضاى مجازی فراهم کرده است. این امر، از نگاه بزهکاران تجاوزات جنسى نیز مغفول نمانده و لذا عصر نوین مجرمیت، شاهد پدیده کوچ بزهکارى به دنیای سایبر و همچنین وقوع جرایم سایبرى محض است که خاص این فضاست.
در واقع دنیاى سایبر، فرصت‌هاى تازه و بسیار پیشرفته‌اى را برای قانون‌شکنى در اختیار انسان می‌گذارد، همچنین، توان بالقوه ارتکاب گونه‌هاى مرسوم و کلاسیک جرایم را به شیوه‌هاى غیرمرسوم و بسیار جدید سوق می‌دهد.
وقتى کودک به تنهایى در فضاى مجازى قرار دارد، صغیرى است که خوب را از بد تشخیص نداده و مصادیقى که تا به حال با آن مواجهه نشده براى او جذاب می‌نماید، مهمترین موضوع در این زمینه شاخص‌هاى فیزیولوژیک جنسى و مسائل اندام تناسلى وى است و با کسى که این مسائل را با او مطرح می‌کند، سریعا وارد صحبت می‌شود و به راحتى با او ارتباط برقرار می‌کند. متجاوزان با اقدامات بى‌شرمانه و با فریب کودک با ارسال تصاویر و فیلم‌هاى نامناسب و مستهجن، بیان داستان‌هاى شهوت‌آلود و جنسى و تحریک کلامى او را ابتدا کنجکاو کرده و قوه تخیل جنسى او را برمى‌انگیزند و سپس وارد حریم عفت کودک شده و کودک نیز که این مسائل برایش تازگى دارد به دنبال کنجکاوى بیشتر سریعا تن به اجابت خواسته‌هاى متجاوز می‌دهد.
مهمترین تجاوز از این بعد کنار رفتن پرده‌هاى عفت براى کودک در این سن است که نیازمند آموزش‌هاى حداقلى شناخت مسائل فیزیولوژیک جنسى است. فراتر از این، اثرات مخرب جبران‌ناپذیرى به ویژه براى اطفال دختر که به سن بلوغ رسیده‌اند از پى این تجاوزات به وجود خواهد آمد که آثار و تبعات آن را تا دوره جوانى و شاید بعد از آن به همراه خواهند داشت.
تخریب دیگر، تخریب شخصیت اجتماعى و تغییر منش کودک و تاثیرپذیرى از این تجاوزات و هم‌طیف‌شدن و پذیرش شخصیت بزهکارانه و اعتیاد به اتفاقات
مبتلا به خود و تلاش براى هم‌سوکردن همسالان خود با این جریانات است که بسیار خطرناک بوده، درواقع این کودک خود عاملى براى اشاعه فحشا به‌صورت عینى و نه دیگر در فضاى سایبر براى هم‌رده‌هاى خود خواهد بود.
درخصوص ویژگى جنسیتى کودکان گرفتار در این نوع حملات باید گفت در اکثر موارد، دختران قربانی هستند و مردان به‌عنوان متجاوزگرشناخته می‌شوند، اگرچه داده‌های قابل‌مقایسه‌ای نیز در مورد خشونت جنسی علیه کودکان پسر و مقاربت جنسی تحمیلی در میان کودکان پسر نیز موجود است.
با این وجود، واکنش‌ها در بین دختران در مقایسه با پسران در مقابله با این تجاوزات بسیار متفاوت است؛ چراکه پسران زمانی‌که در معرض این آزار و اذیت‌ها قرار می‌گیرند آن را با والدین خود مطرح نمی‌کنند و هیچ‌وقت هم نخواهند گفت و این موضوع آزاردهنده سال‌ها درون خودشان همچنان باقی می‌ماند، ولی بازتاب‌های آن را در دوران بزرگسالی به اشکال مختلف می‌بینیم، اما اغلب دختران در صورت داشتن ارتباط نزدیک و صمیمى با خانواده و به ویژه مادر خود این مسائل را مطرح کرده و از آنان یارى می‌جویند، هرچند در میان دختران نیز مشاهده شده به علت شرم از مطرح‌کردن چنین مسائلى این راز را همیشه در خود محفوظ نگه می‌دارند، به طور کلى احساساتى نظیر شرم، گناه و عذاب وجدان باعث می‌شود کودک از صحبت پیرامون اتفاقات ناخوشایندی که در اینترنت برایش پیش آمده، طفره برود و این همان چیزی است که فرد متخلف بسیار از آن بهره می‌برد.
درخصوص زمینه‌هاى پیشگیرى باید گفت مهمترین عامل پیشگیرى از این جریانات والدین و مراقبان کودک هستند، همان‌طور که نمی‌گذاریم کودکان‌مان تنها در شهر راه برود، نباید بگذاریم در فضای اینترنت هم تنها بماند. تعیین پیش‌شرط‌‌ها برای استفاده‌ امن و بهینه از اینترنت بسیار لازم و ضروری است، به همین دلیل مهم است که کنار کودک باشید، با علاقه نشان دادن و درگیر شدن، می‌توانید به کودک آموزش دهید که اینترنت فضایی است که ما با آنها سهیم هستیم، به همین دلیل اگر دنیای مجازی‌تان را با کودک سهیم شوید، بی‌تردید راحت‌تر می‌توانید درباره تجارب اینترنتی، چه مثبت و چه منفی، با کودک صحبت کنید. یک راه خوب برای سهیم شدن در اینترنت، انتخاب بازی‌ها، نرم‌افزارها و فیلم‌هاست، اجازه دهید آنچه را که در بازی یا فیلم می‌گذرد به شما نشان دهند یا درباره‌ آنها حرف بزنند، اگرچه همیشه لازم است به محض کشف بازی، فیلم یا چیزهای جالبی در تلفن‌های هوشمند، تبلت‌ و رایانه کودک، وارد جریان شده و درگیر موضوع شوید.
در اسناد بین‌المللى نسبت به کودکان بزه‌دیده ناشى از جرایم رایانه‌اى رویکرد افتراقى در پیش گرفته شده است، در حالى که در حقوق داخلى ایران به ویژه در قانون جرایم رایانه‌اى که درواقع قانون خاص محسوب می‌شود، تفاوتى بین بزه‌دیدگان عادى و کودک ملاحظه نمى‌شود، لزوم قانون‌گذارى ویژه و حمایت از کودکان در این زمینه بیش از پیش نمایان است، چراکه با پیشرفت تکنولوژى و توسعه ابزار و کارکردهاى فضاى مجازى، خطرات و به تبع آن جرایم مربوط به آن افزایشى چشمگیر خواهد یافت و همان‌طور که بیان شد طیف‌هاى سنى مختلف به ویژه کودکان را درگیر خود خواهد کرد، خطرى که در گذشته‌اى نه‌چندان دور وجود نداشته است.
باید پذیرفت فضاى مجازى یک واقعیت است، نه مى‌توان آن را حذف کرد و نه تحت‌کنترل درآورد، باید آن را به رسمیت شناخت و با حمایت از گردش آزاد اطلاعات به سالم‌سازى فضاى مجازى پرداخت.