راهکارهای تربیتی کودکان، هفت نکته ارزشمند

تفاوت‌های بچه‌ها در واکنش به راهکارهای تربیتی مختلف باعث می‌شود والدین روش‌های تربیتی متفاوتی داشته باشند. با چنین وضعیتی، نباید تعجب کرد که بیش از یک‌سوم والدین باور دارند که روش‌های تربیتی‌شان خوب و مفید نیست. متخصصان پژوهشی بر روی ۲۱۳۴ مادر و پدر با فرزندانی ۲ تا ۱۱ ساله انجام دادند و موفق شدند به مؤثرترین و بهترین تکنیک‌های تربیت کودکان دست پیدا کنند. اگر شما هم می‌خواهید فرزندانی خوب تربیت کنید، همراه ما باشید تا با این راهکارها بیشتر آشنا شوید.

۱. ثبات کلید اصلی تربیت است
هر مربی یا پدر و مادری روش و راهکارهای تربیتی مخصوص‌به‌خود را دارد؛ به همین دلیل نمی‌توان گفت که تمام روش‌های تربیتی در همه‌ی زمان‌ها باید دارای ثبات و اصول مشخص باشند. با وجود این، در هر شیوه و راهکار تربیتی وجود درصدی از ثبات و اصول مشخص و مستحکم لازم است. در واقع بهتر است که والدین و مربیان در راهکارهای تربیتی خود از قوانین مشخص و باثبات، رویکردها، اهداف و حتی جوایز مشخصی بهره ببرند.
تغییر و بی‌ثباتی برای کودکان گیج‌کننده است؛ به‌طوری‌ که سعی می‌کنند با کارهای مختلف به آزمایش میزان حدومرزی که هریک از بزرگ‌سالان برای‌شان تعیین می‌کنند بپردازند تا ببینند که والدین یا مربی تا کجا روی نظرات و اصول تربیتی‌شان محکم می‌ایستند و تغییر عقیده نمی‌دهند. در فرزندپروری رعایت ثبات در اصول بسیار مهم است، زیرا قابلیت پیش‌بینی را فراهم می‌کند. وقتی والدین اصول مشخص و ثابتی در راهکارهای تربیتی خود دارند، واکنش‌ها و نتایج امور مختلف از سوی آنها مشخص‌تر خواهد بود و بچه‌ها متوجه می‌شوند که مادر و پدرشان در برابر مسائل مختلف چه واکنش‌هایی بروز می‌دهند.

۲. یافتن علت و ریشه‌ی رفتارها مهم است
وقتی فرزند شما لیوان شیر را روی زمین پرتاب می‌کند، باید سراغ اصول و راهکارهای تربیتی‌تان بروید و واکنش مناسبی نشان بدهید. اما بهتر است علاوه بر واکنشی که برای چنین کاری در نظر دارید و جز اصول تربیتی‌تان به‌شمار می‌آید، علت و ریشه‌ی رفتار کودک را نیز دریابید. دلیل واکنش‌های کودکان بسیار مهم است. در این مثال، علت را مشخص کنید. پرتاب لیوان شیر روی زمین به علت انسداد لوله نِی بوده یا کودک‌تان تمایلی به خوردن شیر ندارد.
تشخیص تمایز و تفاوت واکنش‌ها با شناخت دلایل و ریشه‌ی واکنش‌ها میسر می‌شود. اگر علت رفتار کودک را بدانید با شیوه‌ی متفاوتی با او گفت‌وگو خواهید کرد و نتایج متفاوتی نیز دستگیرتان می‌شود. شاید علت چنین واکنش کودک ریشه در عصبانیت او از موضوع دیگری داشته باشد. سپس با شناخت درست مشکل و علت رفتار، والدین می‌توانند کودک را هدایت و موضوع را به شکلی صحیح بررسی کنند.

۳ . از ورود به نبرد قدرت بپرهیزید
در بحث با کودک باید بسیار دقیق عمل کنید. اگر وارد بحثی چالشی با فرزند خود بشوید درست نیست که قافیه را ببازید و تسلیم بشوید. پس حواس‌تان باشد که در درجه‌ی اول لازم نیست درباره‌ی همه‌ی موضوعات چالش و بحث داشته باشید و تنها روی موضوعات مهمی که مثلا به حفظ امنیت کودک مربوط هستند، تأکید داشته باشید و از کنار مسائل بی‌اهمیت دیگر بگذرید و وارد چالش و درگیری با کودک نشوید.

اگر برای‌تان مقدور است، ضمن تعیین مرزهای معقول و قوانین پذیرفتنی، گزینه‌های مختلف را به‌عنوان اصول و قواعد لازم‌الاجرا به فرزندتان پیشنهاد کنید و کمی دست او را باز بگذارید. اگر اهمیت موضوعی بسیار جدی و حیاتی است کوتاه نیایید و به «فقط همین یک بار» تن ندهید. اگر کوتاه بیایید و از اصول تربیتی‌تان عدول کنید، هر بار دیگری که موضوعی مشابه پیش آید، فرزندتان می‌داند که مانند دفعات قبل کوتاه خواهید آمد.
حتما بخوانید: ۷ رفتار اشتباه والدین که باعث می‌شود بچه‌ها بی‌ادب بار بیایند
۴. رفتارهای خوب را تشویق و بر آنها تأکید کنید

اگر رفتارهای کودک خطر و آسیبی برایش ایجاد نمی‌کند و مثبت تلقی می‌شود استراتژی تربیتی مؤثر برای آن، تشویق کودک در قالب رفتارهایی مانند در آغوش کشیدن، پارک بردن یا هر واکنش تشویقی دیگر است. مثلا وقتی کودک کار خوبی انجام می‌دهد با عبارت «بزن قدِش» او را تشویق و حمایت کنید و در مقابل، رفتارهای نامناسب و بد او را نادیده بگیرید. شاید انجام این استراتژی در عمل دشوارتر از حرف و کلام باشد اما به‌واسطه آن فرزندان‌تان متوجه می‌شوند که کارهای خوب‌شان همراه با تشویق و ستایش خواهد بود ولی کارهای بد تشویق و واکنش مثبتی به همراه نخواهند داشت.

۵. خون‌سردی خود را حفظ کنید
گاهی‌اوقات کودکان از عصبانی شدن بزرگ‌ترها لذت می‌برند و برای‌شان جالب است که والدین از کوره در بروند. فرزندان چنین واکنشی را یک پیروزی برای خود تلقی می‌کنند. پس همیشه آرامش خود را حفظ کنید و خونسرد باشید و اگر لازم است چند دقیقه به وضعیت پیش‌آمده فکر کنید و قبل از هر گونه واکنشی تصمیم درست را بگیرید.

وقتی بزرگ‌ترها دچار احساسات می‌شوند یا عصبانی و برآشفته هستند، معمولا کودکان از موقعیت سوءِاستفاده می‌کنند. به‌عنوان والدین و مربی نباید اجازه بدهید که چنین موقعیتی پیش آید. اگر آشفته و عصبانی می‌شوید، از تجربه‌های خود درس بگیرید و خود را آرام و خون‌سرد نگه دارید. بدانید که چنین آشفتگی و عصبانیتی باز هم پیش خواهد آمد، پس راهی برای کنترل خود بیابید.
حفظ خون‌سردی و ایجاد وقفه برای تفکر و تصمیم گیری درست، به کودک‌تان الگوی رفتاری درست را نشان می‌دهد. حفظ خون‌سردی مهارت بسیار مهمی است که باید یاد بگیرید و به فرزندتان نیز بیاموزید.

۶. یک‌پارچگی راهکارهای تربیتی مهم است
اگر شخص دیگری از کودک‌تان نگهداری می‌کند، باید مطمئن بشوید که اصول و راهکارهای تربیتی یکسانی را به‌کار می‌گیرد. اگر با رویکرد تربیتی خاصی مشکل دارید و با آن موافق نیستید (مثل تنبیه بدنی یا حرف‌نزدن با کودک برای مدتی) حتما درباره‌ی آن با مربی و شخصی که از کودک مراقبت می‌کند، صحبت کنید. بیشتر والدین متوجه هستند که به‌کارگیری راهکارها و اصول تربیتی یک‌پارچه مؤثرتر است. دلیل تأثیرگذاری هماهنگی اصول تربیتی بر کودکان، واکنش‌های کودکان به روش‌های تربیتی مشابه از سوی والدین و مربیان و… است. ثبات در تربیت فرزندان بسیار مهم است.

۷. درباره‌ی شیوه‌ی تربیتی و فرزندپروری آگاهی کسب کنید
راهکارهای تربیتی و روش‌های فرزندپروری متفاوت است. هر چقدر آگاهی شما از نظریه‌های تربیتی مختلف بیشتر باشد آگاه‌تر خواهید بود و کنترل و نظارت بهتری بر اوضاع خواهید داشت و بهتر می‌دانید که چه موقع، چه واکنشی نسبت به موقعیت‌های پیش‌آمده داشته باشید. برای به‌کارگیری شیوه‌های مختلف تربیتی مانند تربیت مثبت، اصول تربیتی مبتنی بر مرز و محدوده‌ی مشخص، اصول تربیتی ملایم و آرام و… باید هر کدام را به‌خوبی بشناسید و روشی را انتخاب کنید که با اصول فرزندپروری شما، خانواده‌تان و فرزندتان هماهنگی دارد.