کودکان در عید نوروز، چطور با شیطنتشان کنار بیاییم؟

بچه‌ها معمولاً تعطیلات نوروز را مغتنم می‌شمارند تا از روال عادی و قوانین لازم الاجرایی که والدین برای آن‌ها در نظر گرفته‌اند فرار کنند. شاید همین حالا آهی بکشید و روزهای تعطیل نوروز پارسال و اعصاب خوردی‌های‌تان را مرور کنید: «پسر، صاف بشین!… پاتو نگذار رو میز!… یک دونه شیرینی بردار!… دختر، سلام کن… چرا پسته‌ها را از توی آجیل جدا می‌کنی؟ و…»

مشکل ۱: کودک می‌خواهد تا دیر وقت کنار مهمان‌ها یا پای تلویزیون بیدار بماند.
راه‌حل: از آنجایی که وقتی برنامه غذا خوردن و یا خوابیدن بچه‌های نوپا و خردسال به هم می‌ریزد و از حالت معین روزانه خارج می‌شود، آن‌ها بدقلقی و بهانه‌گیری می‌کنند، لذا توصیه می‌کنم همواره تلاش کنید برنامه روتین ساعت غذا خوردن و خواب و بیداری آن‌ها در سفر یا ایام تعطیلات به هم نخورد وگرنه شرکت شما در جمع دوستان و مهمانی‌ها به دلیل رفتارهای نامناسب و جیغ و داد کردن او به مشکل برمی‌خورد.
از صاحب‌خانه بخواهید به شما اجازه دهد قبل از ساعت ناهار یا شام و دقیقاً همزمان با ساعتی که همیشه به کودک‌تان غذا می‌دادید، کودکتان را سیر کنید. در غیر این صورت، بعضی از بچه‌ها هستند که به دلیل گرسنگی و افت قندخون بهانه‌گیری‌هایی می‌کنند که قطعاً شما را در جمع، شگفت‌زده خواهند کرد و از آبروریزی پیش آمده بسیار ناراحت خواهید شد.
در مورد کودکانی که بزرگ‌تر هستند، می‌توانید اجازه دهید در کنار بقیه غذا بخورند و یا ساعت خواب‌شان تا حدی از نظم قبلی خارج شود. در مورد این بچه‌ها، بهتر است سخت‌گیری نکنید و در صورت تمایل کودک اجازه دهید مدت زمان بیشتری را بیدار بمانند، خصوصاً در این رفت و آمدها که کودکان فامیل دوست دارند زمان بیشتری را با هم بازی و سپری کنند. منتها باید دقت کنید هر چه به پایان تعطیلات نزدیک می‌شویم، بچه را به برنامه روزانه و نظم قبل از تعطیلات عادت دهید تا پس از پایان تعطیلات برای از خواب برخاستن و مدرسه رفتن دچار مشکل نشود.

مشکل ۲: کودک در مهمانی‌های عید، شیطنت می‌کند و دستورات شما را اجرا نمی‌کند.
راه‌حل: در مورد رفتارهای ناصحیح کودکان که در مهمانی‌ها و دید و بازدیدها دیده می‌شود، باید بگویم که هر والدی از موارد شیطنت‌های فرزند خود آگاه است. به همین دلیل والدین، قبل از رفتن به مهمانی باید رفتار درست را به فرزند خود یادآوری کنند. اگر کودک شیطنت زیادی در رفتار و کردارش دارد، بهتر است زمان مهمانی را کوتاه کرد چون هر چه زمان مهمانی طولانی‌تر شود، بچه‌ها فرصت بیشتری برای شیطنت و بدرفتاری پیدا می‌کنند.
در مورد کودکان خردسال، بهتر است والدین وسایل بازی مورد علاقه کودک را به همراه او به مهمانی ببرند تا بتوانند کودک را در محیط جدیدی که وارد شده است، سرگرم کنند. نکته مهم برای کنترل کودکان این است که والدین در طی مهمانی، بچه را به حال خودش رها نکنند و ارتباط خود را با کودک حفظ کنند تا بتوانند قبل از به وجود آمدن مشکل، از آن پیشگیری نمایند، نه اینکه پس از بروز مشکل به سراغ کودک بروند، او را تنبیه و سرزنش کنند و یا بچه را مجبور به عذرخوهی کنند.
بهتر است اگر کودک در معرض دید شما نیست، هر از چند گاهی به بهانه دادن یک خوردنی به او یا به دست‌شویی بردن، به او سر بزنید. با این رفتار والدین هم می‌توانند شیطنت‌ها و رفتارهای نادرست کودک‌شان را شناسایی کنند و هم اینکه، کودک می‌فهمد که توسط والدین تحت نظر است.
والدین می‌توانند قبل از رفتن به مهمانی به بچه‌ها یادآوری کنند که رفتار آن‌ها را تحت نظر دارند و در صورت رفتار درست، پس از پایان مهمانی، جایزه‌ای دریافت خواهند کرد و در صورت عدم رفتار صحیح و مؤدبانه، جریمه‌ای برای آنها در نظر گرفته خواهد شد.
والدین برای اینکه در اجرای این رفتار موفق باشند و بتوانند نتیجه درست در تربیت کودک خود را ببینند، باید به چند نکته مهم توجه کنند. اول آنکه جایزه‌ای که به کودک وعده می‌دهند، در صورت انجام رفتار صحیح کودک، بلافاصله به او بدهند و دادن جایزه را به تأخیر نیندازند تا کودک به درستی قراری که با او گذاشته‌اند، اعتماد کند.
دوم آنکه در انجام این رفتار قاطع باشند. معمولاً دیده می‌شود که کودکانی که در برابر رفتار قاطع والدین خود قرار می‌گیرند، چه از جهت پاداش و یا مجازات، به خوبی به تأمین رضایت والدین پاسخ می‌دهند.
سومین نکته اینکه والدین برای اجرای این رفتار باید درخواست خود را به‌طور مشخص و واضح به کودک بگویند و به صورت جزیی نکات لازم را به او گوشزد کنند. در اجرای این قرار، والدین باید نکات مثبت رفتاری را به کودک خود یادآوری نمایند و رفتارهای زشت او را گوشزد نکنند.
مثلاً نگویند «اگر سر و صدا نکنی» بلکه بگویند «اگر آرام و متین باشی». با یادآوری رفتار زشت و نادرست کودک، والدین خود را در معرض تهدید کودک قرار می‌دهند و کودک متوجه می‌شود که والدین از این رفتار او ناراحت می‌شوند. والدین بهتر است انجام رفتار مثبت را مستحق دریافت پاداش و انجام ندادن آن را موجب جریمه و مجازات برای کودک در نظر بگیرند.