قد کوتاه و زایمان طبیعی، مهم است؟

در سال‌های اخیر آمار سزارین روند رو به رشدی را نشان می‌دهد؛ اما باوجود اطلاعاتی که درباره معایب این زایمان ارائه‌شده متأسفانه درروند کاهش آن تأثیری نداشته است و بیشتر زنان باردار به این زایمان تمایل و رغبت دارند؛ باوجوداینکه از اثرات منفی و تبعاتش نیز باخبر هستند. شاید چشم‌ و هم‌چشمی‌ها در این جریان هم ریشه دوانده باشد. علت‌هایی گوناگون در این بحث دخیل است؛ اما دلیل این‌همه رغبت و تمایل چیست؟

دکتر محبوبه والیانی، کارشناس‌ارشد مامایی و عضو هیئت‌ علمی گروه مامایی دانشگاه علوم‌ پزشکی اصفهان دراین‌باره به زندگی سالم می‌گوید:

دلایل زیادی باعث افزایش سزارین شده است که در سه بخش این موضوع تحلیل و بررسی می‌شود: دسته اول، نگاه مردم است؛ دسته دوم، دیدگاه متخصصین و ماماهاست و دسته سوم، سیستم‌های بیمارستانی است. خانواده‌ها به‌دلیل ترس و ناآگاهی از قواعد، عواقب و مشکلاتی که به‌دلیل زایمان سزارین نسبت به زایمان طبیعی وجود دارد، سزارین را انتخاب می‌کنند. ابعاد پزشکی که این موضوع را در بر می‌گیرد این است که پزشک زمان کمتری می‌گذارد، استرس کمتری را نیز تجربه (چون شب یا نیمه‌شب نیاز نیست به بالین مادر بیاید) و هزینه بیشتری دریافت می‌کند؛ به‌تبع بیمارستان‌ها هم هزینه بیشتری می‌گیرند؛ برای اینکه بتوانند طرح خودگردان بیمارستان را بهتر هدایت کنند.

مزایای زایمان طبیعی

زایمان طبیعی دارای محسناتی است؛ ازجمله، در طی زایمان طبیعی هورمون آندورفین آزاد می‌شود و به همین دلیل مادر پس‌از این زایمان شادی و نشاط کافی و حس مادرانه قوی‌تری را تجربه می‌کند و شیردهی بهتری را نیز خواهد داشت؛ اما به‌شرط اینکه شرایطی فراهم شود تا این هورمون نشاط‌بخش و آرامش‌دهنده، آزاد شود و سیر زایمان طبیعی را به‌خوبی هدایت کند؛ اما تمایل به زایمان سزارین به‌دلیل ترس است. مسئله دوم، چشم‌ و هم‌چشمی است که در جامعه شایع شده و اطلاع‌رسانی ناکافی و آگاهی نادرست پزشک و پیراپزشک باعث تشدید این روند شده است.

لازم به ذکر است، سزارین در جایگاه خود عمل بدی نیست. درصورت ابتلای مادر به بیماری خاص، خونریزی‌های ناگهانی، افزایش فشارخون (که کنترل نشود)، لگن نامناسب برای عبور جنین، جفت سرراهی یا زجر جنین (هرگونه اختلال در خون‌رسانی جفتی - جنینی) سریع باید سزارین انجام شود که در این صورت نجات‌دهنده مادر و کودک است.

دیابت و آسم در نوزادان سزارینی

دکتروالیانی ادامه داد: طبق مطالعات انجام‌شده کودکان مادران سزارینی ۵۰درصد مبتلابه آسم و بیش از ۲۵درصد به دیابت مبتلا می‌شوند. ارتباط عاطفی بین مادر و نوزاد برقرار نمی‌شود؛ چون مادر بی‌هوش است و ساعات زیادی از یکدیگر جدا هستند و اولین تغذیه هم با شیر مادر انجام نمی‌شود؛ چون مادر سزارینی باید به‌هوش بیاید و مراحل ریکاوری را بگذراند تا بتواند در کنار کودک خود قرار بگیرد. مادر دارو دریافت می‌کند؛ لذا شیری هم که به نوزاد داده می‌شود حاوی داروهای دریافتی است.

نقش تغذیه در زایمان

یکی دیگر از مباحثی که بر زایمان تأثیرگذار است، تغذیه است. مادری که رژیم غذایی مناسب داشته باشد و عضلاتش کلسیم و پروتئین کافی دریافت کند، انقباض‌های خوب در رحم ایجاد می‌شود و جنین را به‌خوبی به‌سمت کانال زایمان هدایت می‌کند و با انقباض‌های مؤثر می‌تواند زایمان طبیعی را به‌خوبی انجام دهد؛ ولی مادری که تغذیه مناسب ندارد ضعیف است و انرژی لازم و کافی را نخواهد داشت.

از نکات دیگری که بر زایمان نقش دارد، سن مادران است. خانم‌های بالای 35 سال که برای اولین بار می‌خواهند زایمان انجام دهند، این فرایند پرخطر محسوب می‌شوند. بعضی مادران هم سابقه ناباروری دارند و در دسته مادران پرخطر قرار می‌گیرند؛ هرچند زایمان طبیعی برایشان خطری ندارد، اما برای سرعت‌بخشیدن به زایمان آن‌ها سزارین توصیه می‌شود.

قد مادران در زایمان مهم است؟

از موارد دیگری که خیلی از خانم‌ها درباره آن سؤال می‌کنند قد مادران است. درکشورهایی مثل چین، مادران قد کوتاهی دارند؛ ولی درصد زایمان طبیعی بیشتر است. قد فاکتور مهمی هست؛ اما اینکه تصور شود هر آدم قدکوتاهی نمی‌تواند زایمان طبیعی داشته باشد اشتباه است. یک‌سری از افراد قدی کوتاه، اما لگن مناسبی دارند. در منابع علمی بیان‌شده است: کسی که قد زیر ۱۵۰ سانتی‌متر داشته باشد احتمال اینکه سزارین شود بالاست، قد زیر ۱۵۰ سانتی‌متر در مادران ایرانی کم دیده می‌شود. لگن افراد مهم است. لگن ازلحاظ اسکلتی و عضلانی باید آماده باشد تا این کانال زایمانی بتواند جنین را ازخود گذر دهد.

تآثیر زایمان طبیعی روی هوش نوزاد

تصور می‌شود زایمان طبیعی بر هوش نوزاد تأثیر منفی می‌گذارد؛ اما کاملاً غلط است. تحقیقات نشان داده است مادرانی که طبیعی زایمان می‌کنند احتمال اینکه فرزند باهوش‌تری داشته باشند، بیشتراست.

معایب سزارین چیست؟

نکته پایانی که صحبت درباره آن ضرورت دارد عیب‌های زایمان سزارین است که از آن‌ها نباید به‌آسانی گذشت:

موارد زیادی از عفونت‌ها و خون‌ریزی‌ها پس از سزارین اتفاق می‌افتد. تأکید می‌کنم، بسیاری از مرگ‌ومیرهای مادران به‌دلیل سزارین و عوارض مربوط به آن است. به‌طورکلی عوارض سزارین شامل اثرات منفی داروهای بیهوشی و عوارض داروهای آنتی‌بیوتیک است که باید پس از سزارین برای مادر تجویز شود. بستری طولانی‌تر در بیمارستان، عوارضی مثل عفونت‌های بیمارستانی و افزایش احتمال کم‌خونی‌های پس از زایمان نیز از عوارض دیگر سزارین است؛ درضمن تأثیرات روان‌شناختی تمام موارد ذکرشده بر مادر و درنتیجه کودک مشهود است: افزایش اختلالات خلقی مثل غم پس از زایمان، افسردگی، سایکوز و سایر مشکلات روحی مادران. این نکته حائز اهمیت است که ازنظر اقتصادی نیز به خانواده‌ها فشار بیشتری تحمیل می‌شود.