بیماری انگلی در کودکان، راه‌های پیشگیری

بی شک آگاهی از وجود انگل در کودک یکی از شایعترین مسائلی است که ممکن است در هر خانواده ای وجود داشته باشد و حتی از آن هم مهمتر شیوع آن بین افراد خانواده است که نشانه خاصی هم ندارد که بتوان آن را در همان مراحل ابتدایی تشخیص داد، با وجود اینکه درمان های متفاوتی برای اینکار وجود دارد در این مقاله سعی در مرور بهترین راه حل ها که هم ساده و قابل اجرا بوده و هم کارآمد نیز هستند داریم.

تعریف انگل

موجودی است که از طریق غذا و از راه دهان که یکی از شایعترین راه های ورود انگل به بدن موجود زنده است به بدن وارد شده و با ایجاد سازگاری و تغذیه از محیط بدن موجود زنده به رشد ، تکثیر و بقاء خود ادامه می دهد.

راه های انتقال انگل بین کودکان

معمولاً ابتلا به انگل در کودکان به واسطه سطح آگاهی پایین و همچنین رابطه با یکدیگر که معمولاً با تماس از طریق دست، ظرف غذا ، اسباب بازی هایی که استفاده می کنند این انتقال از کودک آلوده به کودک سالم انجام می شود، این موضوع در مهدهای کودک و یا مدارس شیوع بیشتری دارد.

انواع شایع انگل در کودکان
کرمک
این نوع از انگل که شایعترین نوع است توانایی درگیر کردن تمام افراد یک خانواده را داراست با نام علمی"اکسیور" شناخته می شود، این نوع از انگل کرم هایب به رنگ سفید و جسه ای کوچک هستند و معمولاً تعداد زیادی از آنها در روده بزرگ مشغول به تفذیه و تکثیر می شوند . از آنجایی که انتقال این نوع انگل به سادگی انجام می پذیرد باید برای درمان تمام اعضای خانواده به درمان بپردازند تا کاملاً ریشه کن شود.
اسکاریس
نوع دیگری از انگل که از نظر شیوع در کودکان بعد از کرمک قرار می گیرد و به نام اسکاریس با شکلی شبیه کرم خاکی و به رنگ زرد که جسه ای به طول ۵/۳ تا ۱۵ سانتی متر دارد که معمولاً در روده کوچک زندگی می کند و در تمام سنین به خصوص در کودکان شیوع دارد.
کرم کدو
نوع دیگری از انگل که خوشبختانه در کشور عزیزمان ایران شیوع کمتری دارد به نام کرم کدو یا با نام علمی"تنیا" شناخته می شود ، برخلاف کرمک که جسه ای کوچک و غالباً قابل مشاهده بود این نوع از انگل کمتر قابل مشاهده است و دارای طولی بالغ بر ۸ متر است که با انجام عمل بادکش که جهت حفظ موقعیت آن می باشد در روده کوچک زندگی می کند، محل ابتدایی زندگی این نوع انگل بدن حیواناتی مانند گاو ، شتر و خوک است،تخم ها همواره به همراه مدفوع حیوان از بدن آن خارج شده و محیط را آلوده می کند، حیوان سالم با خوردن علوفه آلوده به تخم کرم کدو مبتلا به این نوع انگل می گردد، انتقال به انسان معمولاً از طریق مصرف گوشت های گاو، خوک که گاهی آلوده هستند، و به صورت های مختلفی مانند طبخ نیم پز و به شکل استیک نیز که در کشورهای اروپایی و آمریکایی طرفداران خاصی دارد افراد مبتلا به این نوع انگل می شوند.

مراقب باشید !
آلودگی با انگل ها یکی از مشکلات شایع کودکان است. هر چند که برخی از بیماری ‌ها بیشتر در کودکان شایع است، اما واگیردار بودن این نوع از بیماری‌ ها سبب می ‌شود که همه ی اعضای خانواده به شکلی درگیر بیماری شوند، از جمله این بیماری‌ ها می ‌توان به بیماری‌ های انگلی اشاره کرد.
اتفاقا بیماری‌ های انگلی علایم خاصی ندارند و در طول مسافرت و در اماکن شلوغ و خصوصا مدارس از طریق تماس ‌های دستی یا تغذیه به راحتی شیوع پیدا کرده و به بقیه نیز سرایت می‌ کنند.
یکی از بیماری‌ های انگلی که شیوع بیشتری هم دارد و به شدت به مسائل بهداشت فردی و اجتماعی مربوط می ‌شود بیماری کرمک یا اکسیور است. در واقع در اصطلاح علمی به آن اکسیور می ‌گویند و در میان مردم به اسم کرمک شناخته می ‌شود. عامل این بیماری کرمی است انگلی به رنگ سفید و به شکل نخ با پوسته ی نرم که طول آن بین ۲ تا ۱۲ سانتی ‌متر است.
محل زندگی این انگل، دستگاه گوارش و راه ورودش از طریق دهان است. در واقع از طریق آب و مواد غذایی، تخم کرم وارد معده یا روده‌ ها می ‌شود و بعد، از لارو خارج و تبدیل به کرم بالغ می ‌شود و در دستگاه گوارش عمدتا در قسمت تحتانی روده ی کوچک و روده ی بزرگ زندگی و عوارض و مشکلات و علائم خاص خودش را ایجاد می ‌کند.
علایم بیماری ‌های انگلی معمولا یکسان نیست و به نوع انگل بستگی دارد، به طوری که ابتلای کودکان به برخی انگل ‌ها همانند کرمک موجب خارش ناحیه ی مقعد در آنان می ‌شود؛ یا کرم ‌های‌ آسکاریس علایمی نظیر بی ‌اشتهایی یا پُرخوری، بداخلاقی، لجبازی و گاهی جاری شدن آب دهان در هنگام خواب را ایجاد می ‌کند.
به هر حال اگر کودک یک یا چند مورد از علائم زیر را داشته باشد، ممکن است آلودگی انگلی داشته باشد. این علائم عبارت است از:
- آبریزش از دهان به ویژه به هنگام خواب
- کشیدن دندان ها روی هم (دندان قروچه) هنگام خواب
- اختلالات عصبی، کم حوصلگی ، پرخاشگری و عصبانیت
- صحبت کردن و تحرک بیش از اندازه در خواب
- بی اشتهایی
- حالت تهوع به هنکام خوردن غذا
- ضعف و بی حالی
- لاغری با وجود اشتهای زیاد
- کم خونی
- درد و گرفتگی عضلات شکم
- تب
- احساس خستگی
- اسهال مزمن، اسهال خونی
- خارش مقعد

خارش معقد

کرم ماده بارور عمدتا شب‌ ها از دستگاه گوارش خارج می ‌شود و اطراف نشیمنگاه تخم گذاری می‌ کند. این مساله باعث می ‌شود که خارش بسیار شدیدی در اواخر شب و اوایل صبح در ناحیه ی نشیمنگاه ایجاد شود و در اطفال نیز بسیار شایع است.

هر چند که برخی از بیماری ‌ها بیشتر در کودکان شایع است، اما واگیردار بودن این نوع از بیماری‌ ها سبب می ‌شود که همه ی اعضای خانواده به شکلی درگیر بیماری شوند، از جمله این بیماری‌ ها می ‌توان به بیماری‌ های انگلی اشاره کرد.
این خارش در دختر بچه ها با خارش واژن نیز همراه است. البته باید گفت که علل دیگر خارش پشت، رعایت نکردن بهداشت مقعد هنگام شستشو پس از اجابت مزاج است و یا علت خاراندن مقعد عواملی مانند حساسیت یا قارچ هم ممکن است باشد.
بیشترین علت خارش و یا سوزش واژن در کودکان دختر، کرمک(oxyuris) است که تشخیص افتراقی آن با عفونت ادراری است: در عفونت ادراری، سوزش ادرار در هنگام دفع ادرار است، نه سوزش واژن در غیر موقع دفع ادرار و بالاخره در عفونت ادراری، تکرار ادرار، تب و بوی بد در ادرار هم داریم.

اسهال های متناوب

اسهال متناوب از علائم شایع ژیاردیا است که در کودکان دیده می شود.

آب دهان

جاری شدن غیر عادی آب دهان می تواند از علایم بیماری های انگلی باشد.

دل دردهای متناوب

شکم درد از علایم شایع مربوط به انواع انگل ها است که بیشتر در اطراف ناف تظاهر می کند.

دندان قروچه در شب

انگل ها سمومی از خود ترشح می کنند که این سموم می توانند علایم متغیری را در کودک ایجاد کنند که یکی از آن ها دندان قروچه در خواب و گاهی بعضی علایم عصبی هستند. باید گفت که از تشخیص های افتراقی دندان قروچه در کودکان، عصبی بودن آن ها است که باید در نظر گرفته شود.

پیشگیری از شیوع انگل در کودکان
- آموزش برای استفاده از وسائل شخصی و رعایت بهداشت فردی یکی از مهمترین موارد پیشگیری است.
- آموزش و استفاده از ظروف مشخص شده برای صرف غذا در مهدکودک و مدرسه
- کوتاه کردن مرتب ناخن ها بخصوص در کودکان و جلوگیری از وارد کردن دست به دهان
- آموزش برای استفاده از مایع دستشویی بعد از هر اجابت مزاج و قبل از صرف هر وعده غذایی
- آموزش برای خشک کردن مقعد با استفاده از دستمال پس از اجابت مزاج
- جوشاندن آب به مدت ۲۰ دقیقه در محل هایی که دسترسی به آب لوله کشی وجود ندارد.
- در صورت امکان استفاده از دستگاه های تصفیه آب در منزل.
- ضد عفونی میوه و سبزیجات به خصوص در فصل تابستان
- ضد عفونی حمام و توالت حداقل هفته ای یک بار با استفاده از مواد ضد عفونی کننده
- عدم نشستن موقع حمام کردن کف حمام
- خشک کردن حوله و لیف حمام در هوای آزاد و در مجاورت آفتاب
- تعویض لباس زیر هر دو روز و در فصل تابستان یک روز در میان
- خشک کردن لباس به خصوص لباس زیر در آفتاب
- شستشوی دست ها پس از دست زدن و لمس گلدان ، علف و …. در طبیعت
- حقاظت و نگهداری بهداشتی غذا ، میوه و آشامیدنی
- عادت به مصرف حبویات و کمتر کردن گوشت قرمز
- رعایت اقداماتی که ذکر شد در جهت قطع زنجیره شیوع بیماری و انواع انگل کاربرد دارد.

طب سنتی و روشهای درمان انگل
- پس از هر بار اجابت مزاج معقد را با استقاده از آب و صابون شستشو کنید.
- استفاده از صابون بابونه هنگام شستشوی دستها و همچنین جهت درمان توصیه می شود.
- لباس زیر و ملحفه را به صورت روزانه عوض کرده و با استفاده از پودر و مایع ضد عفونی کنید.
- در صورت امکان ظروف ، لباس و لوازم شخصی قابل شستشو را با آب بجوشانید.
- کودک مبتلا به انگل را به استفاده از دستکش نخی به هنگام شب تشویق کنید.
- عدم استفاده از مواد قندی حاوی قند و شکر در درمان هر چه سریعتر اینگونه افراد باعث سرعت بخشیدن به درمان می شود.
- عدم خاراندن معقد در درمان نقش مهمی دارد.
اگر کسی در خانواده به این بیماری مبتلا شود، احتمال این ‌که دیگران را هم مبتلا کرده باشد بسیار زیاد است. پس درمانش باید به شکل خانوادگی انجام شود.
نکته ی مهم در درمان انگل ها این است که هر موقع احساس کردیم کودک انگل دارد، باید فکر کنیم آلودگی به چند انگل وجود دارد به خصوص ابتلا به ژیاردیا و کرمک و آسکاریس و آمیب از عفونت های شایع هستند. بنابراین بهتر است درمان همزمان صورت گیرد.
یک درمان پیشنهادی دادن مجموعه ی مترونیدازول در کنار مبندازول است که با مراجعه به پزشک از میزان و زمان و نحوه ی مصرف آن آگاه خواهید شد.
البته خوب است بدانید که قرص مبندازول جویدنی است و مزه ی خوبی نیز دارد اما اگر کودک برای جویدن قرص ها همکاری نکرد باید قرص را کوبید و در یک قاشق آب یا غذا حل کرد و به کودک داد و دقت شود که قرص را با آب، قورت ندهد.
توجه: قرص مبندازول به کودکان زیر دو سال تحویز نمی شود.