کم کاری و پرکاری تیروئید در بارداری، علت و درمان
گاهی اوقات این تغییرات طبیعی هورمون‌ها در دوران بارداری، تفسیر آزمایش‌های تیروئید را با دشواری روبه رو می‌کند.
دو هورمون مربوط به دوران بارداری یعنی "گونادوتروپین جفتی" یا (HCG) و" استروژن" باعث افزایش سطح هورمون‌های تیروئید در خون می‌شوند. هورمون HCG توسط جفت ساخته می‌شود و همانند هورمون TSH به صورت ملایم تیروئید را تحریک به تولید بیشتر هورمون‌های تیروئید می‌کند. افزایش سطح استروژن، میزان "گلوبولین های یپیوندی تیروئید" یا " گلوبولین- تیروکسین پیوندی" را افزایش می‌دهد، این گلوبین یک نوع پروتئین است که مسئول حمل و نقل هورمون‌های تیروئید در خون می‌باشد.
گاهی اوقات این تغییرات طبیعی هورمون‌ها در دوران بارداری، تفسیر آزمایش‌های تیروئید را با دشواری روبه رو می‌کند. در دوران بارداری غده تیروئید، کمی در زنان سالم بزرگ می‌شود. اما میزان آن بقدری نیست که توسط معاینه قابل تشخیص باشد. اگر غده تیروئید در این دوران به صورت قابل توجهی بزرگ شود، می تواند نشانه ای از وجود اختلال در تیروئید باشد و باید توسط پزشک ارزیابی گردد.
در دوران بارداریی سطح هورمون‌های تیروئید افزایش می‌یابد، اندازه تیروئید بزرگ می‌شود و علائمی مانند خستگی و غیره ظاهر می‌شوند. از انجا که این علائم میان بارداری و اختلالات تیروئید مشترک هستند، تشخیص مشکلات تیروئید در این دوران دشوار می‌باشد.
پرکاری تیروئید در بارداری
اگر پرکاری تیروئید در بارداری کنترل نگردد، می تواند منجر به موارد زیر شود:
- نارسایی احتقانی قلب
- پره اکلامپسی: افزایش خطرناک فشار خون در اواخر دوران بارداری
- طوفان تیروئید: شدید تر شدن علائم تیروئید به طور ناگهانی
- سقط جنین
- تولد نوزاد نارس
- وزن کم هنگام تولد
اگر خانمی مبتلا به بیماری گریوز باشد و یا در گذشته برای درمان بیماری گریوز خود تحت عمل جراحی و یا ید رادیواکتیو قرار گرفته باشد، ممکن است هنوز آنتی بادی‌های TSI در خونش حضور داشته باشند، حتی زمانی که سطح هورمون‌های تیروئید طبیعی است. ممکن است آنتی بادی‌های TSI از جفت عبور کرده و وارد خون جنین شوند، درنتیجه می‌توانند تیروئید جنین را تحریک کنند. اگر مادر با داروهای ضد تیروئید تحت درمان باشد، احتمال بروز پرکاری تیروئید در جنین کم است، زیرا که این داروها می‌توانند از جفت عبور کرده و در جنین نیز حضور داشته باشند.
گاهی اوقات این تغییرات طبیعی هورمون‌ها در دوران بارداری، تفسیر آزمایش‌های تیروئید را با دشواری روبه رو می‌کند. در دوران بارداری غده تیروئید، کمی در زنان سالم بزرگ می‌شود. اما میزان آن بقدری نیست که توسط معاینه قابل تشخیص باشد. اگر غده تیروئید در این دوران به صورت قابل توجهی بزرگ شود، می تواند نشانه ای از وجود اختلال در تیروئید باشد و باید توسط پزشک ارزیابی گردد.
در دوران بارداریی سطح هورمون‌های تیروئید افزایش می‌یابد، اندازه تیروئید بزرگ می‌شود و علائمی مانند خستگی و غیره ظاهر می‌شوند. از انجا که این علائم میان بارداری و اختلالات تیروئید مشترک هستند، تشخیص مشکلات تیروئید در این دوران دشوار می‌باشد.
پرکاری تیروئید در بارداری
اگر پرکاری تیروئید در بارداری کنترل نگردد، می تواند منجر به موارد زیر شود:
- نارسایی احتقانی قلب
- پره اکلامپسی: افزایش خطرناک فشار خون در اواخر دوران بارداری
- طوفان تیروئید: شدید تر شدن علائم تیروئید به طور ناگهانی
- سقط جنین
- تولد نوزاد نارس
- وزن کم هنگام تولد
اگر خانمی مبتلا به بیماری گریوز باشد و یا در گذشته برای درمان بیماری گریوز خود تحت عمل جراحی و یا ید رادیواکتیو قرار گرفته باشد، ممکن است هنوز آنتی بادی‌های TSI در خونش حضور داشته باشند، حتی زمانی که سطح هورمون‌های تیروئید طبیعی است. ممکن است آنتی بادی‌های TSI از جفت عبور کرده و وارد خون جنین شوند، درنتیجه می‌توانند تیروئید جنین را تحریک کنند. اگر مادر با داروهای ضد تیروئید تحت درمان باشد، احتمال بروز پرکاری تیروئید در جنین کم است، زیرا که این داروها می‌توانند از جفت عبور کرده و در جنین نیز حضور داشته باشند.
زنانی که جراحی داشته‌اند و یا برای درمان بیماری گریوز تحت ید رادیواکتیو قرار گرفته‌اند باید پزشک خود را مطلع کنند، در این صورت می‌توان جنین را برای مشکلات مربوط به تیروئید در دوران بارداری تحت نظر قرار داد.
علت پرکاری تیروئید در بارداری
معمولاً در دوران بارداری پرکاری تیروئید توسط بیماری گریوز ایجاد می‌شود. از هر ۵۰۰ حاملگی یک نفر به این حالت دچار می‌گردد. اگر چه ممکن است بیماری گریوز برای اولین بار در دوران بارداری ظاهر شود، اما ممکن است خانمی که از قبل مبتلا به این بیماری بوده است، علائمش در سه ماهه دوم و سوم بارداریی بهبود پیدا کنند. ممکن است بهبودی (ناپدید شدن علائم و نشانه‌ها) بیماری گریوز در دوران بارداری، به علت سرکوب سیستم ایمنی بدن در این دوران روی دهد. معمولاً این بیماری چند ماهی پس از زایمان دوباره بدتر می‌شود. زنان باردار مبتلا به بیماری گریوز، باید به صورت ماهانه تحت نظر قرار گرفته شوند. به ندرت، پرکاری تیروئید در دوران بارداری، ناشی از حالت " تهوع شدید بارداری" می‌باشد. حالتی که دران ممکن است فرد به علت استفراغ شدید، وزن و آب بدن خود را از دست بدهد.
تشخیص پرکاری تیروئید در بارداری
برای تشخیص پرکاری تیروئید، پزشک به بررسی علائم و نشانه‌های بیمار می‌پردازد و در کنار ان آزمایش خون درخواست می‌دهد. در آزمایش خون شاخص‌های همچون TSH، T3 و T4 اندازه گیری می‌شود.
ممکن است دریافت نمونه خون در مطب پزشک یا کلینیک انجام شود و سپس نمونه‌ی خون برای تجزیه و تحلیل به آزمایشگاه فرستاده شود. آزمایش خون می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
- آزمایش TSH.
- آزمایش T۳ و T۴.
- آزمایش TSI.
درمان پرکاری تیروئید در بارداری
در دوران بارداری، پرکاری خفیف تیروئید - که در آن TSH پایین می اید ولی T۴ هنوزطبیعی است - نیاز به درمان خاصی ندارد. در پرکاری تیروئید شدید، داروهای ضد تیروئید تجویز می شوند. این داروها تولید هورمون‌های تیروئید را کاهش می‌دهند.
درمان تیروئید با ید رادیو اکتیو گزینه ای نیست که در زنان باردار استفاده گردد. به دلیل آن که این مواد می‌توانند به غده تیروئید جنین آسیب وارد کنند. به ندرت، برای برداشتن تمام یا بخشی از غده تیروئید، بیمار تحت جراحی قرار می‌گیرد. معمولاً جراحی در کسانی صورت می‌گیرد که قادر به تحمل داروهای ضد تیروئید نیستند.
داروهای ضد تیروئید می‌توانند به مقدار کمی از جفت عبور کرده و تولید هورمون‌های تیروئید جنین را کاهش دهند. بنابراین دوزهای دارویی باید به گونه انتخاب شوند که جنین دچار کم‌کاری تیروئید نشود. داروهای ضد تیروئید می‌توانند در برخی افراد عوارض ایجاد کنند از جمله:
- واکنش‌های آلرژیک مانند راش پوستی و خارش.
- کاهش تعداد گلوبول های سفید خون که می‌تواند مقاومت فرد را در برابر به عفونت‌ها کاهش دهد.
- در موارد نادر نارسایی کبدی.
اگر هریک از علائم زیر را تجربه کردید، مصرف داروهای ضد تیروئید خود را متوقف کرده و سریعاً به پزشک خود مراجعه کنید:
- خستگی
- ضعف
- دردهای مبهم شکمی
- از دست دادن اشتها
- راش پوستی یا خارش
- کبودی
- زردی پوست یا سفیدی چشم، که به آن یرقان می گویند.
- گلو درد مداوم
- تب
متخصصان معتقدند بهتر است تغذیه سه ماه اول بارداری زنان خوب بوده و از داروی "متی مازول" نیز استفاده نکنند. زیرا که این دارو می‌تواند باعث ایجاد آسیب‌های جزئی در جنین شود. دراین مرحله از بارداری و یا برای زنانی که نسبت به متی مازول حساسیت دارند، بهتر است از داروهای ضد تیروئید دیگری مثل " پروپیل تیواوراسیل" (PTU) استفاده کنند. ممکن است پزشک برای سه ماهه اول بارداری PTU تجویز کند و برای سه ماهه دوم و سوم آن را تبدیل به متی مازول نماید. برخی از زنان می‌توانند مصرف داروهای ضد تیروئید خود را در ۴ تا ۸ هفته آخر بارداری متوقف کنند. زیرا علائم پرکاری در این مدت بهبود پیدا می‌کند. بااین‌حال، به منظور جلوگیری از عود مشکلات تیروئید پس آر زایمان، این افراد باید تحت نظر قرار بگیرند.
مطالعات نشان داده‌اند که مادران همگام با مصرف داروهای ضد تیروئید می‌توانند با خیال راحت به نوزاد خود شیر بدهند، اما باید از دوز های متوسط دارو استفاده کنند. برای متی مازول کمتر از 10 تا 20 میلی گرم در روز.
دوز دارو باید تقسیم شده و پس از تغذیه نوزاد مصرف شود. نوزادان باید برای بررسی احتمال بروز عوارض جانبی تحت نظر قرار گرفته شوند. از دیگر عوارض بارداری مشکلات افزایش اشتها یا بی اشتهایی در بارداری می‌باشد. زنانی که برای کنترل پرکاری تیروئید باید دوزهای بالای دارو را مصرف نمایند، نباید به نوزاد خود شیر بدهند.
برخی از مشکلاتی که در پرکاری تیروئید عنوان کردیم، می‌تواند با کم‌کاری تیروئید نیز رخ دهند.
کم‌کاری تیروئید کنترل نشده در دوران بارداری می‌تواند منجر به موارد زیر شود:
- پره اکلامپسی
- کم خونی: گاهش گلوبول های قرمز که در پی ان اکسیژن کافی به سلول‌های بدن نخواهد رسید.
- سقط جنین
- وزن کم نوزاد هنگام تولد
- مرده متولد شدن نوزاد
- به ندرت، نارسایی قلب
برای تشخیص پرکاری تیروئید، پزشک به بررسی علائم و نشانه‌های بیمار می‌پردازد و در کنار ان آزمایش خون درخواست می‌دهد. در آزمایش خون شاخص‌های همچون TSH، T3 و T4 اندازه گیری می‌شود.
ممکن است دریافت نمونه خون در مطب پزشک یا کلینیک انجام شود و سپس نمونه‌ی خون برای تجزیه و تحلیل به آزمایشگاه فرستاده شود. آزمایش خون می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
- آزمایش TSH.
- آزمایش T۳ و T۴.
- آزمایش TSI.
درمان پرکاری تیروئید در بارداری
در دوران بارداری، پرکاری خفیف تیروئید - که در آن TSH پایین می اید ولی T۴ هنوزطبیعی است - نیاز به درمان خاصی ندارد. در پرکاری تیروئید شدید، داروهای ضد تیروئید تجویز می شوند. این داروها تولید هورمون‌های تیروئید را کاهش می‌دهند.
درمان تیروئید با ید رادیو اکتیو گزینه ای نیست که در زنان باردار استفاده گردد. به دلیل آن که این مواد می‌توانند به غده تیروئید جنین آسیب وارد کنند. به ندرت، برای برداشتن تمام یا بخشی از غده تیروئید، بیمار تحت جراحی قرار می‌گیرد. معمولاً جراحی در کسانی صورت می‌گیرد که قادر به تحمل داروهای ضد تیروئید نیستند.
داروهای ضد تیروئید می‌توانند به مقدار کمی از جفت عبور کرده و تولید هورمون‌های تیروئید جنین را کاهش دهند. بنابراین دوزهای دارویی باید به گونه انتخاب شوند که جنین دچار کم‌کاری تیروئید نشود. داروهای ضد تیروئید می‌توانند در برخی افراد عوارض ایجاد کنند از جمله:
- واکنش‌های آلرژیک مانند راش پوستی و خارش.
- کاهش تعداد گلوبول های سفید خون که می‌تواند مقاومت فرد را در برابر به عفونت‌ها کاهش دهد.
- در موارد نادر نارسایی کبدی.
اگر هریک از علائم زیر را تجربه کردید، مصرف داروهای ضد تیروئید خود را متوقف کرده و سریعاً به پزشک خود مراجعه کنید:
- خستگی
- ضعف
- دردهای مبهم شکمی
- از دست دادن اشتها
- راش پوستی یا خارش
- کبودی
- زردی پوست یا سفیدی چشم، که به آن یرقان می گویند.
- گلو درد مداوم
- تب
متخصصان معتقدند بهتر است تغذیه سه ماه اول بارداری زنان خوب بوده و از داروی "متی مازول" نیز استفاده نکنند. زیرا که این دارو می‌تواند باعث ایجاد آسیب‌های جزئی در جنین شود. دراین مرحله از بارداری و یا برای زنانی که نسبت به متی مازول حساسیت دارند، بهتر است از داروهای ضد تیروئید دیگری مثل " پروپیل تیواوراسیل" (PTU) استفاده کنند. ممکن است پزشک برای سه ماهه اول بارداری PTU تجویز کند و برای سه ماهه دوم و سوم آن را تبدیل به متی مازول نماید. برخی از زنان می‌توانند مصرف داروهای ضد تیروئید خود را در ۴ تا ۸ هفته آخر بارداری متوقف کنند. زیرا علائم پرکاری در این مدت بهبود پیدا می‌کند. بااین‌حال، به منظور جلوگیری از عود مشکلات تیروئید پس آر زایمان، این افراد باید تحت نظر قرار بگیرند.
مطالعات نشان داده‌اند که مادران همگام با مصرف داروهای ضد تیروئید می‌توانند با خیال راحت به نوزاد خود شیر بدهند، اما باید از دوز های متوسط دارو استفاده کنند. برای متی مازول کمتر از 10 تا 20 میلی گرم در روز.
دوز دارو باید تقسیم شده و پس از تغذیه نوزاد مصرف شود. نوزادان باید برای بررسی احتمال بروز عوارض جانبی تحت نظر قرار گرفته شوند. از دیگر عوارض بارداری مشکلات افزایش اشتها یا بی اشتهایی در بارداری می‌باشد. زنانی که برای کنترل پرکاری تیروئید باید دوزهای بالای دارو را مصرف نمایند، نباید به نوزاد خود شیر بدهند.
برخی از مشکلاتی که در پرکاری تیروئید عنوان کردیم، می‌تواند با کم‌کاری تیروئید نیز رخ دهند.
کم‌کاری تیروئید کنترل نشده در دوران بارداری می‌تواند منجر به موارد زیر شود:
- پره اکلامپسی
- کم خونی: گاهش گلوبول های قرمز که در پی ان اکسیژن کافی به سلول‌های بدن نخواهد رسید.
- سقط جنین
- وزن کم نوزاد هنگام تولد
- مرده متولد شدن نوزاد
- به ندرت، نارسایی قلب
از آنجا که هورمون‌های تیروئید برای رشد مغز و سیستم عصبی جنین بسیار حیاتی می‌باشند، کم‌کاری تیروئید کنترل نشده- به خصوص در سه ماهه اول بارداری - می‌تواند بر رشد و مغز جنین اثر بگذارد.
علت کم‌کاری تیروئید در بارداری
در دوران بارداری کم کاری تیروئید، معمولاً توسط بیماری هاشیموتو ایجاد می‌شود. از هر ۱۰۰۰ بارداری سه تا پنج نفر به کم‌کاری تیروئید می بتلا می‌شوند. بیماری هاشیموتو شکلی از التهاب مزمن غده تیروئید است. ممکن است کم‌کاری تیروئید در هنگام بارداری بروز نماید یا احتمال دارد فرد قبل از بارداری، در اثر تخریب غده تیروئید، جراحی و یا درمان پرکاری به کم‌کاری مبتلا شده باشد.
تشخیص کم‌کاری تیروئید در بارداری
مانند پرکاری تیروئید، کم‌کاری تیروئید نیز از طریق بررسی دقیق علائم بیمار و اندازه گیری سطح TSH و T4 تشخیص داده می‌شود. به طور کلی سطح بالایی از TSH و سطح پایین T4 آزاد نشان دهنده کم‌کاری تیروئید، می‌باشد. به دلیل تغییرات طبیعی هورمون‌ها در دوران بارداری، نتایج ازمایش و عملکرد تیروئید باید با احتیاط تفسیر شوند. همچنین آزمایش هورمون‌های تیروئید می‌تواند کم‌کاری تیروئید تحت بالینی را نیز مشخص کند. این نوع کم‌کاری شکل خفیفی از کم‌کاری تیروئید است که علائم آشکاری ندارد. کم‌کاری تیروئید تحت بالینی در 2 تا 3 درصد از بارداری‌ها رخ می‌دهد. در آزمایش این نوع کم‌کاری میزان TSH افزایش یافته ولی سطح T4 آزاد طبیعی خواهد بود.
درمان کم‌کاری تیروئید در بارداری
کم‌کاری تیروئید با هورمون مصنوعی تیروئید به نام تیروکسین درمان می‌شود، دارویی که مشابه هورمون T۴ است. زنانی که از قبل مبتلا به کم‌کاری تیروئید هستند، باید دوز پیش از بارداری خود را افزایش دهند تا عملکرد طبیعی غده تیروئید آن‌ها حفظ گردد. عملکرد تیروئید در دوران بارداری باید هر ۶ تا ۸ هفته بررسی شود. اگر مادر دچار کم‌کاری تیروئید باشد، مصرف تیروکسین مصنوعی بی ضرر و برای سلامتی جنین ضروری می‌باشد.
رژیم غذایی مناسب برای کم‌کاری و پرکاری تیروئید در دوران بارداری
متخصصین توصیه می‌کنند زنان باردار رژیم غذایی متعادلی داشته باشند همچنین برای بهبود عملکرد تیروئیدشان می‌توانند از مولتی ویتامین‌های دوره بارداری و مکمل‌های معدنی شامل ید استفاده کنند. ضمن اینکه مراجعه به متخصص برای دریافت یک برنامه رژیم غذایی کم کاری تیروئید نیز مفید می‌باشد.
مکمل‌های طبیعی
از آنجا که تیروئید برای ساختن هورمون‌های خود از ید استفاده می‌کند، ید ماده معدنی مهمی برای یک مادر باردار محسوب می‌شود. در طول بارداری، کودک از ید موجود در رژیم غذایی مادر استفاده می‌کند.
در زمان بارداری، زنان نیازمند مصرف حدود 250 میکروگرم ید در روز هستند. بااین‌حال، ممکن است افراد مبتلا به بیماری‌های خود ایمنی تیروئید با مصرف ید دچار عوارض جانبی شوند. مصرف قطره ید و یا خوردن غذاهای حاوی مقادیر زیادی از ید مانند جلبک دریایی، جلبک دالس یا جلبک کلپ، باعث بدترشدن پرکاری و کم‌کاری تیروئید می‌شود. اطلاعات خوبی در مورد ید به دست آمده است و برای استفاده مناسب از مکمل ید افراد باید با پزشکشان مشورت نمایند.
از آنجا که تیروئید برای ساختن هورمون‌های خود از ید استفاده می‌کند، ید ماده معدنی مهمی برای یک مادر باردار محسوب می‌شود. در طول بارداری، کودک از ید موجود در رژیم غذایی مادر استفاده می‌کند.
در زمان بارداری، زنان نیازمند مصرف حدود 250 میکروگرم ید در روز هستند. بااین‌حال، ممکن است افراد مبتلا به بیماری‌های خود ایمنی تیروئید با مصرف ید دچار عوارض جانبی شوند. مصرف قطره ید و یا خوردن غذاهای حاوی مقادیر زیادی از ید مانند جلبک دریایی، جلبک دالس یا جلبک کلپ، باعث بدترشدن پرکاری و کم‌کاری تیروئید می‌شود. اطلاعات خوبی در مورد ید به دست آمده است و برای استفاده مناسب از مکمل ید افراد باید با پزشکشان مشورت نمایند.
منبع:
دکتر مهرزاد غلامپوردهکی
برای ارسال نظر کلیک کنید
▼