حمایت از کودکان کار، چه کسی پاسخگوست؟

پیمانکاران ظالم کودکان را برای کار به میان زباله‌دان‌ها می‌فرستند کدام نهاد دولتی بر این چرخه نظارت می‌کند‌؟!

سال‌هاست که موضوع کودکان کار به‌عنوان یکی از آسیب‌های اجتماعی روی میز مذاکرات نهاد‌ها و سازمان‌های مختلف است؛ کودکانی که به شیوه‌های مختلف مورد بهره‌کشی قرار می‌گیرند و با دشواری خاص که جز بیگاری نیست. انواع مشقت‌ها را به دوش می‌کشند. یکی از بخش‌های مهمی که دایره وسیعی از حضور این کودکان را دارد زباله‌گردی و تفکیک زباله است که بعضاً به‌صورت غیر‌قانونی و توسط همین کودکان انجام می‌شود. هرچند که نهادهایی با انواع و اقسام اظهار‌نظرها از خود سلب مسئولیت می‌کنند، اما پر‌واضح است عدم نظارت صحیح، دستور‌العمل مناسب و نوع جمع‌آوری پسماندها در این امر دخیل هستند؛ موضوعی که به گفته عضو هیئت رئیسه شورای شهر تهران با ارائه راهکار کوتاه‌مدت و میان‌مدت قابل رسیدگی خواهد بود و نیازمند همکاری جمعی سه نهاد شهرداری، نیروی انتظامی و بهزیستی است.

گفته می‌شود هر نوع فعالیت اقتصادی و غیر‌اقتصادی که کودک را از فرایند رشد طبیعی محروم کند و به تبع آن کودک را از تحصیل و تفریح باز دارد به معنای کار کودک محسوب می‌شود که این مهم به اشکال مختلفی در جهان دیده می‌شود؛ از جمله کارهای اجباری مانند کودکان فقیری که پس از زمان مدرسه مشغول به کار می‌شوند و شب به کانون خانواده برمی‌گردند. همچنین کودکان کارگر خیابانی که پیوندهای خانوادگی آنان در حال گسست است و کودکان خیابانی که به همراه خانواده خود در خیابان زندگی و کار می‌کنند و در نهایت کودکانی که به‌صورت تمام وقت در خیابان زندگی می‌کنند و خانواده‌ای ندارند یا به صورت مستقل یا از سوی گروه‌های خاصی مدیریت می‌شوند که اغلب این کودکان در معرض بزهکاری هستند.

یکی از بخش‌های مهم در این زمینه کودکان زباله‌گرد هستند که بی‌شک همه ما آن را در خیابان‌های پایتخت دیده‌ایم. کودکان زباله‌گردی که طبق آمارها روزانه به طور متوسط ۶۰ کیلوگرم زباله جمع‌آوری می‌‌کنند و اغلب هم در کارگاه‌های تفکیک زندگی می‌‌کنند؛ کارگاه‌هایی که به گفته اعضای شورای شهر فاقد هرگونه امکانات بهداشتی است و کودکان در معرض انواع و اقسام بیماری‌های عفونی از جمله هپاتیت، ایدز قرار دارند و افزون بر این مشخص نیست که این کارگاه‌ها توسط پیمانکاران فراهم می‌شود یا اینکه اوضاع به‌گونه‌ای دیگر است!

نحوه مدیریت پسماند در شهرداری تهران از جمله موضوعاتی است که همواره به‌عنوان یکی از ضرورت‌ها برای قطع مافیای پسماند ارائه می‌شود. در این میان شهرداری تهران که همواره انگشت اتهام به سوی آن اشاره می‌رود، ادعا می‌کند با هرگونه تخلف در این زمینه برخورد می‌‌کند، اما این در حالی است که به گفته برخی افراد انگیزه‌‌ای برای ساماندهی پسماند پایتخت از سوی شهرداری دیده نمی‌شود.

پیشنهاد عضو شورای شهر برای قطع مافیای پسماندها

زهرا نژاد بهرام، عضو هیئت رئیسه شورای شهر تهران در همین زمینه به «جوان» می‌گوید: در بحث پسماندها دو بخش وجود دارد که یکی رابطه آن با سازمان‌های بالادستی، مدیریت پسماند و نحوه بازیافت است و دیگری بخشی است که از شیوه و مدیریت جمع‌آوری تأثیر می‌گیرد. اگر پسماند به سمت مکانیزه شدن برود و کار تفکیک از مقصد صورت بگیرد و به صورت مکانیزه به مراکز انتقال داده شود موضوعیتی برای کودک کار نمی‌ماند.

وی ضمن اشاره به راهکارهای کوتاه‌مدت و میان‌ مدت برای پایان دادن به بهره‌کشی کودکان کار در جمع‌آوری پسماندها، راهکار کوتاه‌مدت در این زمینه را مربوط به ساماندهی پیمانکاران و قابلیت ایجاد دستور‌العمل دانست و توضیح داد: در این زمینه باید شهرداری نسبت به بکارگیری کودکان توسط پیمانکاران ورود کند و با جایی که از این کودکان استفاده می‌شود، قطع قرارداد کند.

نژاد بهرام در توضیح راهکار میان‌مدت، از اعلام آمادگی مناطق 21 و 22 شهر تهران برای شروع به کار جهت تفکیک مکانیزه پسماندها خبر داد و گفت: در حال حاضر چند ناحیه در این زمینه شروع به کار کردند.

عضو هیئت رئیسه شورای شهر تهران به همکاری جمعی بین شهرداری، نیروی انتظامی و بهزیستی در این زمینه اشاره می‌کند و ادامه می‌دهد: این سه نهاد به صورت جمعی می‌توانند با ارائه راهکار مشترک مافیای بهره‌کشی از کودک کار را در پسماندها حل کنند.

وی از ورود و تمرکز سازمان خدمات اجتماعی شهرداری به موضوع فوق خبر می‌دهد و تصریح می‌کند: هنوز مشخص نیست راهکار خروجی در این زمینه ارائه شده یا نه، اما به طور حتم این نهاد برای رسیدگی به موضوع فوق ورود پیدا کرده است.

هر چند که در این زمینه بارها و بارها از برخورد با پیمانکارانی که از کودکان در جمع‌آوری زباله‌های شهری استفاده می‌کنند، خبر داده شده است، اما در عمل نتیجه‌ای حاصل نمی‌شود و همه اینها نشئت گرفته از فقدان برنامه‌ریزی و سیاستگذاری جهت کاهش روند رشد کودکان کار است؛ موضوعی که به گفته عضو شورای شهر مورد تمرکز جدی قرار گرفته است، اما مشخص نیست این تمرکز جدی در عمل چه میزان نتیجه خواهد داد!