علت مرگ جنین در شکم

مرگ جنین به مرگی اطلاق می‌شود که پس از ۱۹ هفتگی بارداری (تقریبا پنج ماهگی) اتفاق بیفتد و در آن زمان وزن جنین بیش از ۳۵۰ گرم خواهد بود. این اتفاق معمولا در شش حاملگی از هر ۱۰۰۰ حاملگی رخ می‌دهد و شایع‌ترین علت آن، ناهنجاری مادرزادی است.
از عوامل خطرزایی که می‌تواند احتمال مرگ جنین را افزایش دهد، سن و وزن بالای مادر، مصرف سیگار ، سابقه مرگ جنین در حاملگی‌های قبلی، اختلال در رشد جنین و بیماری‌های مادر است. همین طور این مشکل در حاملگی‌های چندقلویی و جنین‌های درشت بیشتر دیده می‌شود.
به طور کلی عوامل مرگ جنین به سه دسته تقسیم می‌شوند: عوامل جنینی، عوامل مادری و عوامل جفتی.
عوامل جنینی که حدود 40 درصد مرگ‌های جنینی را شامل می‌شود، شامل نقص‌های کروموزومی ‌و غیرکروموزومی، عفونت‌های جنینی و هیدروپس است؛ هیدروپس به معنی تجمع مایع در بیش از یک نقطه از بدن جنین (مثلا در داخل سر، شکم یا قفسه سینه) تعریف می‌شود.
نقص‌های جنینی می‌تواند به دلیل اختلالات کروموزومی نیز ‌باشد (کروموزوم‌ها رشته‌های حاوی DNA هستند که در انسان به طور معمول ۴۶ عدد است) در حالی که در این جنین‌ها تعداد کروموزوم‌ها،‌ بیشتر و گاه کمتر است، ضمن این که جنین را دچار نقص عضو می‌کند و منجر به مرگ وی نیز می‌شود.
گاهی نقص جنین در اثر اختلال کروموزومی‌ نیست، بلکه به صورت اتفاقی رخ می‌دهد، مانند ابتلای ناگهانی به مشکلات قلبی شدید یا مشکلات شدید ستون فقرات، نخاع و مغز.
از عفونت‌هایی که منجر به مرگ جنین می‌شود نیز می‌توان به سیفلیس، سرخجه، آبله مرغان و توکسوپلاسموز اشاره کرد.
ازعوامل جفتی که حدود 35 درصد علل را شامل می‌شود نیز می‌توان از نارسایی جفت، کندگی جفت، پاره‌شدن زودتر از موقع پرده‌ها (پاره‌شدن کیسه آب)، مشکلات بندناف (پیچ‌خوردن یا گره خوردن بندناف) خونریزی جنین و جفت سرراهی نام برد و بالاخره عوامل مادری که10 درصد عوامل مرگ جنین را شامل می‌شود، دیابت، فشار خون، چاقی، سن بالا، مشکلات خونی، بیماری‌های قلبی، کلیوی، تیروئید یا مصرف سیگار و پارگی رحم و عفونت‌ها و گذشتن از موعد زایمان است.
در درصدی از موارد نیز هیچ علتی پیدا نمی‌شود که بر اساس روش‌های جستجو، این میزان بین ۱۰ تا ۳۵ درصد از مرگ و میرهاست. به هر حال با انجام اتوپسی و بررسی ژنتیک، می‌توان تا ۸۰ درصد از مرگ‌ومیر جنین کم کرد.(منبع:دکتر ثریا عالمی - جراح و متخصص بیماری‌های زنان و زایمان)

مهمترین علائم جنین مرده در شکم عبارت است از:
معمولا جنین به دلیل پیچیدن بند ناف دور گردن خفه نمی شود. جالب است بدانید که در 20 درصد از حاملگی ها بند ناف دور گردن جنین وجود دارد و این موجب مشکلی در نوزاد نمی شود چه زایمان طبیعی باشد و چه سزارین.
درباره دفع مدفوع جنین هم همین طور است یعنی تمامی جنین ها وقتی کاملا بالغ و رسیده می شوند، می توانند مدفوع کنند و این روند بویژه در جنین هایی که از تاریخ زایمان طبیعی شان گذشته است، در حالی که هنوز دردهای زایمانی شروع نشده، رخ می دهد. وقتی به طور طبیعی جنین مدفوع می کند، معمولا خطری جنین را تهدید نمی کند و فقط نیاز به زایمان هر چه سریع تر به صورت طبیعی یا سزارین دارد، اما در مواردی که جنین به این دلیل مدفوع می کند که تحت استرس ناشی از کمبود اکسیژن است، مدفوع کردن جنین علامت در خطر بودن جنین است و باید بسرعت برای سزارین اورژانس اقدام کرد، زیرا همان دلایلی که به مدفوع کردن جنین منجر می شود، می تواند به مرگ جنین نیز منجر بشود.
۵۰ درصد حاملگی ها پیش از لانه گزینی در رحم از دست می روند. بلافاصله پس از لانه گزینی (قبل از آنکه حاملگی از لحاظ بالینی قابل تشخیص باشد) حدود ۳۰ درصد حاملگی ها از بین می روند. و حتی پس از آنکه حاملگی از نظر بالینی قابل شناسایی شود نیز حدود ۲۵% سقط تا هفته ۱۴ اتفاق می افتد.
حدود نیمی از جنین های سقط شده در این دوره دچار ناهنجاریهای کروموزومی هستند. ممکن است سقط تا چند هفته بعد نیز اتفاق نیفتد تا زمانی که خونریزی مختصر یا درد قاعدگی مانندی رخ دهد.
علت شایع سقط این است که جنین به طور نامناسبی در بافت مخاط رحم جایگزین شده باشد.عامل دیگرسن مادر است. با افزایش سن مادر خطر سقط نیز افزایش می یابد.
اما مهم ترین علت این وضع بیماری دیابت مادر است. در این بیماری به دلیل اختلال در اکسیژن رسانی به جنین، مرگ جنین رخ می دهد. در این موارد به کنترل دقیق زن باردار برای جلوگیری از مرگ جنین نیاز است؛ یعنی مادر هر هفته کنترل شود و در صورت نیاز هر دو هفته سونوگرافی شود.
از علل دیگر مرگ جنین، اختلالات رشدی است که به دلیل مشکل ژنتیکی جنین یا به دلیل فشار خون و دیگر بیماری های مادر رخ می دهد. در این موارد بیشتر در سونوگرافی، جنین وضع خوبی ندارد و خوب رشد نکرده و به اصطلاح، رشد داخل رحمی کند یا متوقف شده است.
این موارد در کنترل دوره ای زن باردار با مشاهده شکم و میزان رشد جنین از سوی پزشک کشف می شود و برای تشخیص دقیق تر نیاز به سونوگرافی های خاص است و در صورت اطمینان قبل از فوت جنین با وجود نارس بودن جنین پزشکان اقدام به زایمان کودک می کنند.
به هرحال همیشه مادرانی که دچار چاقی، فشار خون، دیابت یا بیماری های قلبی و کلیوی هستند، بیشتر نگران فوت جنین خود هستند. همین طور در حاملگی های دو یا چند قلو یا زمانی که جنین بیش از حد درشت است یا از تاریخ زایمان بیش از یک هفته گذشته است، احتمال فوت جنین بیشتر است، پس این مادران نیاز به مراقبت بیشتری دارند.
سیگار کشیدن، داروهای خاص (تجویز شده یا ممنوع)، وضعیتهای بد کنترل شده مانند اختلالات خود ایمنی مانند لوپوس می توانند خطر سقط را افزایش دهند. اختلالات انعقادی مانند ترومبوفیلی سبب می‌شود تا لخته‌های کوچکی داخل عروق جفتی ایجاد شود و با کند شدن جریان خون‌رسانی به جنین تأخیر رشد به وجود آیدیا جریان خون‌رسانی به جای آنکه از رحم به جنین منتقل شود برعکس می‌شود.
همچنین در زنانی که همراه با اضافه وزن و پریودهای نامرتب، علایم افزایش هورمون مردانه به صورت موهای زاید و تغییر رنگ پوست در آنها دیده می شود،میزان سقط های اولیه ۳ تا ۵ برابر خانم هایی است که مشکل چاقی ندارند.
بعضی از سقط‌ ها را می‌توان به عوامل ژنتیکی، آلودگی محیطی،تماس طولانی مدت با مواد شیمیایی و همچنین کمبود اسید فولیک و تاحدی ویتامنی C عنوان کرد.

مهمترین علائمی که هنگام سقط دیده می شود، خونریزی از رحم و درد است:
۱- خونریزی رحمی:
در شروع سقط، خونریزی اغلب اوقات به صورت لک بینی آغاز می شود ولی طولی نمی کشد که زیادتر می شود و لخته های بزرگ نیز تشکیل می گردد. علت خونریزی، باقی ماندن تکه ای از جفت و یا قسمتی از جنین در داخل رحم است و تا زمانی که این تکه ها خارج نشده اند، رحم روی خود جمع نمی شود و خونریزی ادامه می یابد.
۲- درد در ناحیه زیر شکم:
در موقع سقط جنین، اکثر خانمها از دردهای خفیف زیر شکم شکایت می کنند و این دردها اغلب متناوب است و گاهی از اوقات قولنجی می شود. علت این دردها، انقباض عضله رحم برای خارج ساختن خون و یا لخته داخل آن است و تا زمانی که رحم خالی نشده درد نیز ادامه خواهد داشت.
سرنوشت جنین در حال سقط شدن بستگی به زنده بودن و مقاومت آن دارد. تا زمانی که جنین داخل شکم زنده است امید قطع شدن خونریزی و ادامه یافتن آبستنی وجود دارد ولی اگر جنین مرده باشد، هرگونه کوشش برای نگاهداشتن آبستنی بی ثمر خواهد بود، زیرا اگر جنین مرده خود به خود سقط نشود باید آن را با عمل کورتاژخارج کرد. جنین وقتی تهدید به سقط است که دهانه رحم بسته شده وخونریزی رحمی، مختصر و جزئی باشد و مسلما جنین داخل رحم زنده بوده و خونریزی ممکن است با استراحت بیمار و درمان طبی قطع گردد. سقط جنین وقتی قریب الوقوع و حتمی است که جنین مرده و دهانه رحم کاملا باز وخونریزی شدید و غیر قابل کنترل باشد.