روزه گرفتن در بارداری، بیست نکته مهم

در بحث روزه و بارداری گفته می‌شود روزه گرفتن زنان باردار در سه ماهه دوم بارداری خطر کمتری برای جنین و مادر دارد و زنان باردار می‌توانند در این مدت روزه بگیرند ولی در سه ماهه اول و سوم روزه گرفتن برای جنین و مادر خطر دارد. در این مقاله در مورد همه نکات مربوط به روزه و بارداری، هشدار‌های آن و مسائل پیرامون آن بحث شده است.

در بحث روزه و بارداری ابتدا باید به این امر توجه کرد که بارداری باعث ایجاد تغییرات جسمی و روحی در زنان باردار می‌شود. این تغییرات مانند حالت تهوع و استفراغ، کاهش وزن و سو تغذیه در این دوران و ... می‌تواند مانعی برای روزه گرفتن زنان باردار باشد. در واقع در مادران باردار، روزه گرفتن و شرایط طولانی گرسنه ماندن، باعث می‌شود جنین با کمبود پروتئین و مواد غذایی برای رشد و نمو روبرو شود. برخ نیز در مورد روزه و بارداری معتقدند در صورتی که مادر و جنین هر دو قوی باشند، مادر می‌تواند روزه بگیرد ولی با این حال اجازه و نظر پزشک در این زمینه امری ضروری است.

زنان باردار در چه ماهی می‌توانند روزه بگیرند؟
به مادران بارداری که در گرفتن روزه اصرار دارند، توصیه می‌شود که با کنترل وزن خود و مشورت با پزشک اقدام به روزه گرفتن کنند. پزشک با معاینه و انجام آزمایش‌های لازم، وضعیت جسمانی و سابقه سلامتی مادر و جنین را بررسی می‌کند و در صورت عدم وجود مشکل برای جنین و مادر، اجازه روزه گرفتن را به مادر باردار می‌دهد.
به طور کلی پزشکان توصیه می‌کنند: زنان باردار در سه ماهه اول بارداری روزه نگیرند زیرا در این سه ماه، مغز جنین در حال رشد است و به گلوکز مستقیم مادر نیاز دارد، این امر به خصوص در فصولی که مدت روزه داری طولانی است، از حساسیت بیشتری برخوردار است؛ بنابراین روزه گرفتن در این دوران توصیه نمی‌شود. ولی در سه ماهه دوم بارداری چنانچه فرد از نظر جسمی سالم باشد و به بیماری مبتلا نباشد می‌تواند با رعایت مواردی روزه بگیرد.
در سه ماه سوم و نزدیک شدن به زمان زایمان، بیشترین تغذیه جنین از گلوکز بدن مادر است که باز هم روزه داری توصیه نمی‌شود و بهتر است مادر با مصرف مایعات و موادغذایی کافی، شرایط زایمان مناسب را برای خود تسهیل کند. از طرفی رشد و وزن گیری جنین در سه ماهه سوم بارداری در اوج خود قرار دارد و وزن نهایی جنین در آن زمان تثبیت می‌شود و چون جنین در این ماه‌ها بیشترین افزایش وزن را دارد به شدت نیاز به کلسیم و آهن و دیگر مواد معدنی و ویتامین‌ها دارد، همین طور باید به میزان کافی کالری دریافت کرده تا سلامتش برای زمان زایمان و پس از آن حفظ شود، بنابراین در ماه‌های آخر بارداری هم توصیه می‌شود روزه نگیرید.

در چه زمانی روزه برای زنان باردار مجاز نیست؟
زنان باردار در صورت مشاهده حالات زیر نباید روزه بگیرند:
حالت تهوع بارداری و استفراغ
زنانی که دیابت حاملگی دارند
سرگیجه و ضعف در زمان روزه
کم خونی مادر باردار
فشار خون مادر باردار
ترش کردن معده
یبوست

۲۰ نکته مهم مربوط به روزه و بارداری
در طول روزه داری در زمان‌های سحر و افطار از مواد پروتئینی، سبزیجات و میوه جات تازه و غلات استفاده کنند.
پیشنهاد می‌شود زنان باردار در زمان روزه داری کتون ادرار خود را اندازه بگیرند تا در صورت افزایش در میزان کتون ادرار، روزه خود را بخورند (جهت اندازه‌گیری کتون می‌توانید از نوارهای آماده موجود در داروخانه‌ها استفاده کنید و اطلاعات دقیق‌تر در این زمینه را از پزشک متخصص خود بپرسید).
زنان باردار در ماه رمضان باید از خوردن غذای زیاد به یک باره اجتناب کنند.
باید مصرف شیرینی جات را کاهش دهند، زیرا ابتلا به دیابت بارداری را افزایش می‌دهد.
حتماً سحری خورده شود؛ سحری باید یک وعده غذایی کامل و تأمین کننده انرژی برای ساعت‌های طولانی باشد.
سعی کنید در وعده غذایی سحری، از غذاهای با میزان فیبر بالا، کربوهیدرات‌های پیچیده مانند غلات سبوس دار و حبوبات استفاده کنند، زیرا زمان بیشتری طول می‌کشد تا این ترکیبات در بدن شکسته شود و مورد استفاده قرار گیرد، بنابراین انرژی مادر را در طی روز بهتر تأمین می‌کند.
در این ماه به متخصص تغذیه مراجعه کنند تا نیازهای تغذیه‌ای جنین و مادر بر اساس برنامه تغذیه‌ای پزشک، تامین شود.
از مصرف غذاهای دیرهضم و سنگین اجتناب کنند.
بهتر است به جای خوردن وعده‌های سنگین غذا در افطار و سحر، چندین وعده متعادل و مغذی در فاصله افطار تا سحر داشته باشند.
از مصرف آب سرد یا بسیار داغ و آب یخ در کل دوران بارداری به خصوص در ماه رمضان جلوگیری شود.
در دوران بارداری با روزه گرفتن ممکن است، بیش از پیش احساس خستگی کنند، پس کارهای خود را تقسیم کرده و یکباره اقدام به انجام همه کارهای خود نکنند.
زنان باردار، حد فاصل بین افطار تا سحر مایعات فراوان بنوشند.
وعده سحری حتما توسط زن باردار مصرف شود و باز کردن روزه نیز با قندهای طبیعی مثل خرما، کشمش، توت، عسل و مویز انجام گیرد.
توجه شود که در این ماه از مصرف غذاهای سرخ شده پر روغن و چاق کننده جلوگیری شود زیرا معده را پر می‌کند، اما مواد مغذی کامل را به بدن نمی‌رساند و اغلب سبب سوءهاضمه نیز می‌شود.
برای جلوگیری از یبوست بهتر است از سوپ‌ها در هنگام افطار استفاده شود.
غذاهای فیبردار مانند میوه و غلات استفاده کنند.
از خوردن نوشیدنی‌های کافئین دار، پرهیز کنند.
در هنگام افطار به آرامی غذا را میل کنند، زیرا معده و سیستم گوارش کند شده است.
زنان باردار باید از مصرف خوراکی‌های مصنوعی و صنعتی مانند آبمیوه‌های بسته بندی شده، تنقلات ناسالم، رنگ‌های خوراکی و فست فودها به شدت پرهیز کنند.
برنامه روزانه طوری تنظیم شود که تا حد ممکن استراحت منظم داشته باشند و از شرایط پر استرس و اضطراب‌آور دوری کنند و تحت هر شرایطی آرامش خود را حفظ کنند.

در چه زمانی روزه برای زنان باردار زنگ خطر است؟
زنان باردار در صورتی که در زمان روزه، علائم زیر را مشاهده کردند، باید سریعاً با پزشک خود تماس بگیرند:
تغییر در تحرک جنین
احساس دردهایی در ناحیه دل و شکم که می‌تواند علامت زایمان زودرس باشد.
احساس سرگیجه، ضعف، گیجی، و یا خستگی شدید
کاهش وزن
کم آبی بیش از حد بدن با این نشانه که ادرار نمی‌کنید (کم آبی باعث شروع دردهای زودرس زایمان می‌شود).
داشتن تب و درد

سخن آخر ...
در مورد روزه و بارداری؛ زنان باردار می‌توانند در سه ماهه دوم بارداری روزه بگیرند ولی به طور کلی قبل از اقدام به روزه داری باید اجازه پزشک خود را دریافت کنند تا سلامت خود و جنین را به خطر نیندازند.