بیماری فیبروکیستیک پستان، چطور تشخیص داده می‎شود؟

بیماری پستان فیبروکیستیک که عموماً پستان‎های فیبروکیستیک یا تغییر فیبروکیستیک نامیده می‎شود نوعی اختلال خوش‌خیم (غیر سرطانی) است که در آن پستان‎ها دچار توده یا تومور احساس می‎شوند.

پستان‎های فیبروکیستیک مضر یا خطرناک نیستند اما ممکن است برای برخی زنان آزاردهنده یا ناراحت کننده باشند. بر مبنای اعلام مایو کلینیک، بیش از نیمی از زنان در مقطعی از زندگی خود دچار بیماری پستان فیبروکیستیک می‎شوند. بسیاری از زنان دارای پستان فیبروکیستیک فاقد دیگر علایم همراه هستند.

اگرچه ابتلا به پستان‎های فیبروکیستیک خطرناک یا مضر نیست، این اختلال می‎تواند کشف سرطان پستان را با چالش بیشتری مواجه کند.

چه چیز سبب ایجاد بیماری پستان فیبروکیستیک می‎شود؟

بافت پستان زنان در پاسخ به هورمون‏های تولید شده توسط تخمدان‎ها دچار تغییر می‎شود. اگر زنان پستان فیبروکیستیک داشته باشند، ممکن است تغییرات نمایان‎تری را در پاسخ به هورمون‎های مورد اشاره از خود نشان دهند. این وضعیت می‎تواند به حساسیت و ورم و دردناک شدن توده‎های پستانی منجر شود. علایم درست در آستانۀ شروع یا در طول پریود زنان خود را نشان می‎دهند. در کنار توده‎های پستانی ایجاد شده توسط کیست‎ها و ورم لوبول‎های پستان، غده‎های تولید شیر، زنان ممکن است توده‎های سفتی را در پستان خود احساس کنند که بر اثر رشد بیش از حد بافت فیبروزی شکل گرفته است.

چه کسی دچار بیماری پستان فیبروکیستیک می‎شود؟

احتمال ابتلاء هر زنی به این بیماری وجود دارد اما عموماً بیماری پستان فیبروکیستیک در زنان سنین ۳۰ تا ۵۰ سال ظاهر می‎شود.

قرص‎های کنترل بارداری می‎توانند باعث کاهش علایم شوند و هورمون‎ درمانی می‎تواند آنها را افزایش دهد. علایم بیماری پستان فیبروکیستیک به طور معمول پس از یائسگی در زنان بهبود می‎یابد یا رفع می‎شود.

بیماری پستان فیبروکیستیک و سرطان

بیماری پستان فیبروکیستیک بـاعث افزایش ریسک ابتلاء به سرطان در زنان نمی‎شود، اما تغییرات ایجاد شده در پستان‎ها می‎تواند به شکل بالقوه تشخیص توده‎های سرطانی را در طول معاینات بالینی و تست ماموگرام برای زنان و نیز پزشک دشوارتر کند. "کارگروه خدمات پیشگیری ایالات متحد" (USPSTF) توصیه می‎کند که زنان در سنین 50 تا 74 سالگی هر ساله یک بار تست ماموگرام انجام دهند. "انستیتو ملی سرطان" (NCI) نیز می‎نویسد، معاینات شخصی منظم از سوی زنان می‎تواند مفید باشد. این موضوع مهم است که زنان با این مورد آشنا شوند که پستان آنها به شکل نرمال چگونه باید به نظر برسد و احساس شود به طوری که بتوانند تشخیص دهند که پستان‎ها چه زمانی دستخوش تغییر می‎شوند و یا اینکه چیزی در آنها هست که نرمال به نظر نمی‎رسد.

علایم بیماری پستان فیبروکیستیک کدامند؟

اگر زنی دچار بیماری پستان فیبروکیستیک باشد وی ممکن است علایم زیر را تجربه کند:

- ورم

- حساسیت یا حالت فروافتادگی

- درد

- زبر و سفت شدن بافت پستان

- بروز توده یا برآمدگی در یک پستان یا هر دوی آنها

این احتمال وجود دارد که میزان بروز ورم یا توده در یک پستان بیش از دیگری باشد. علایم مزبور احتمالاً پیش از آغاز پریود تشدید می‎شود که علت آن تغییرات هورمونی دورۀ عادت ماهانه است اما در عین حال این احتمال وجود دارد که زنان در تمامی طول ماه دچار علایم مزبور باشند.

توده‎های ایجاد شده بر اثر پستان‎های فیبروکیستیک گرایشی به نوسان در اندازه در طول ماه از خود نشان می‎دهند و به طور معمول متحرک هستند. اما در عین حال اگر مقدار بافت فیبروی بسیار زیاد باشد، توده‎های پستانی مورد بحث ممکن است سر جای خود ثابت بمانند. در عین حال امکان احساس درد در ناحیۀ زیر بغل وجود دارد. برخی از زنان دچار نوعی ترشح سبز رنگ یا قهوه‎ای تیره از نوک پستان‌های خود می‎شوند. زنان باید در صورتی که ترشحاتی به رنگ شفاف یا قرمز یا خون‎آلود از نوک پستان‎های آنها خارج گردد بلافاصله به پزشک مراجعه کنند، زیرا این نوع ترشحات می‎توانند یک نشانۀ ابتلاء به سرطان پستان باشند.

بیماری پستان فیبروکیستیک چطور تشخیص داده می‎شود؟

پزشک می‎تواند بیماری پستان فیبروکیستیک را با معاینۀ فیزیکی پستان تشخیص دهد.

پزشک ممکن است برای رسیدن به تصویری بهتر از تغییرات ایجاد شده در پستان‎ها انجام یک تست ماموگرام، اولتراسوند، یا MRI را در دستور کار قرار دهد. دانشگاه جان هاپکینز انجام ماموگرام دیجیتال را برای زنان دچار پستان فیبروکیستیک توصیه می‎کند زیرا این فناوری تصاویر دقیق‎تری از پستان ارائه می‎دهد. در برخی مواقع، اولتراسوند ممکن است در ایجاد تمایز میان بافت‎های نرمال و بافت‎های دچار ناهنجاری در پستان مفید باشد. اگر پزشک نگران وجود کیست یا دیگر یافته‎ها در پستان باشد وی ممکن است برای بررسی احتمال سرطانی بودن توده‌های پستانی بیوپسی انجام دهد. این بیوپسی معمولاً توسط اسپیراسیون سوزن باریک انجام می‎شود، اقدامی جراحی که در آن با استفاده از یک سوزن نازک مقدار کمی مایع یا بافت از پستان خارج می‎گردد.

درمان بیماری پستان فیبروکیستیک

بیشتر زنان مبتلا به بیماری پستان فیبروکیستیک نیازی به درمان تهاجمی ندارند. مداواهای خانگی به طور معمول برای تسکین درد و ناراحتی ناشی از این بیماری کافی است.

داروهای غیر نسخه‌ای ضد درد مثل ایبوپروفن (ادویل) و استامینوفن (تاینلول) به طور معمول می‎توانند به شکلی مؤثر درد و ناراحتی ناشی از پستان‎های فیبروکیستیک را کاهش دهند. زنان در عین حال می‎توانند با استفاده از سینه‌بندهای مناسب و حمایت کننده درد و افتادگی پستان را کاهش دهند. برخی از زنان پی می‎برند که استفاده از کمپرس گرم یا سرد [سرمادرمانی و گرمادرمانی] علایم مبتلابۀ آنان را کاهش می‎دهد. برای استفاده از کمپرس سرد زنان می‎توانند یخ را در پارچه‎ای بپیچند و روی پستان خود بگذارند تا در عمل متوجه شوند که کدام‎یک از دو روش در مورد آنها بیشتر کارآیی دارد.

تغییرات رژیم غذایی

برخی زنان پی می‎برند که محدود کردن مصرف کافئین، خوردن غذاهای کم‌چرب یا استفاده از مکمل‎های اسیدهای چرب ضروری باعث کاهش علایم بیماری پستان فیبروکیستیک در آنان می‎شود. به هر حال، هیچ آزمونی بالینی کنترل شدۀ تصادفی سازی شده وجود ندارد که نشان دهد هر گونه تغییر در رژیم غذایی در کاهش علایم پستان‎های فیبروکیستیک مؤثر است.

چه هنگامی به دکتر مراجعه کنیم

در صورت مواجهه با علایم فهرست زیر باید به پزشک مراجعه کرد. علایم مزبور می‎توانند نشانه‎های سرطان پستان باشند:

- بروز توده‎های تازه یا غیر معمول در پستان

- سرخی یا چروک خوردن پوست پستان

- وجود ترشح از نوک پستان به ویژه اگر این ترشح شفاف، قرمز رنگ یا خونی باشد

- دندانه‎دار شدن یا هموار و صاف شدن نوک پستان

دورنما در درازمدت

بر مبنای اعلام مایو کلینیک، علت دقیق بیماری پستان فیبروکیستیک هنوز به طور کامل درک نشده است. به هر جهت، پزشکان به این موضوع مظنون هستند که استروژن و دیگر هورمون‏‌های تولید مثل در این مورد نقش دارند. در نتیجه، علایم بروز یافته در زنان ممکن است پس از رسیدن به دورۀ یائسگی از بین بروند، زیرا در این دوره میزان نوسان و تولید این هورمون‎ها کاهش پیدا کرده یا حالت پایدار در آنها ایجاد می‎شود.