جفت سر راهی در حاملگی، چیزهایی که باید بدانید

جنین از طریق بند ناف به جفت متصل شده و مواد غذایی را از مادر دریافت می کند.

جنین از طریق بند ناف به جفت متصل شده و مواد غذایی را از مادر دریافت می کند. پلسنتا پریویا یا جفت سر راهی عارضه ای است که جفت به طور ناقص یا کامل در پایین ترین بخش رحمی قرار می گیرد. پلسنتا پریویا می تواند در سه ماهه اول نیز اتفاق بیفتد ولی معمولا در طی سه ماهه دوم و سوم دارای اهمیت است. اگر در سونوگرافی اوایل حاملگی، جفت نزدیک دهانه رحم بود اصلا نگران نباشید. در بیشتر موارد با رشد جنین و رحم، جفت به سمت بالا حرکت می کند. اگر تا بعد از هفته بیستم، جفت همچنان در پایین رحم قرار داشت پلسنتا پریویا یا جفت سر راهی نامیده می شود.

در پلسنتا پریویا باعث می شود خونریزی قبل از زایمان اتفاق بیفتد. جفت سر راهی تنها ۰.۴ تا ۰.۵% از کل حاملگی ها را شامل می شود.

در پلسنتا پریویا در سه ماهه سوم حاملگی بخش باریکی در پایین رحم دیده می شود که همان جفت است و جنین در قسمت بالایی جفت قرار می گیرد که احتمال خون ریزی از جفت یکی از علایم آن می باشد. در صورتی که در حاملگی نرمال روی جفت، جنین قرار ندارد و جفت در قرار می گیرد.

علت ایجاد پلسنتا پریویا به طور دقیق مشخص نیست.

معمولا چهار درجه برای پلسنتا پریویا تعریف شده است. که در درجه چهارم جفت به طور کامل دهانه داخلی رحم را می پوشاند و مسیر خروج جنین از رحم را می بندد. بنابراین نیاز به سزارین می باشد.

عواملی که خطر بروز پلسنتا پریویا را افزایش می دهد

- سابقه پلسنتا پریویا قبلی که خطر در حد یک تولد در بین 90 تولد است در صورتی که در اولین حاملگی احتمال پلسنتا پریویا یک تولد از هر 250 تولد می باشد.

- مصرف الکل، سیگار و دخانیات در طی حاملگی

- زنانی که فاصله بین دو حاملگی شان بسیار زیاد است، در معرض بیشترین خطر صدمات رحمی قرار دارند.

- زنان حامله زیر 20 سال و بالای 35 ساله

- حاملگی دوقلو یا افرادی که مشکل گلبول های قرمز رشد نیافته در خون دارند.

- زنانی که سابقه سزارین دارند.

علایمی که در پلسنتا پریویا یا جفت سر راهی دیده می شود

زنانی که پلسنتا پریویا دارند معمولا در هفته ۳۲ خونریزی قرمز رنگی از مهبل و غالبا بی درد دارند، البته ممکن است زودتر و در سه ماهه دوم اتفاق بیفتد. خونریزی در ابتدا کم و به تدریج افزایش می یابد. زمانی که خون ریزی بعد از هفته ۲۴ حاملگی رخ داد بایستی به ایجاد پلسنتا پریویا یا جفت سر راهی شک برد. برای اطمینان بیشتر سونوگرافی را قبل از هفته ۲۳ حاملگی تکرار کنید.

در جفت سر راهی خونریزی ممکن است قبل از زایمان دیده شود. در معاینات شکمی معمولا پزشک متوجه رحم غیر حساس، نرم و شل می شود. جنین به علت جایگاه قرار گیری جفت در وضعیت اریب قرار می گیرد. در این عارضه بایستی از معاینات واژنالی خودداری شود.

با سونوگرافی فراصوتی، فاصله بین جفت و دهانه رحم اندازه گیری می شود که این روش دقیق تر از روش معاینات شکمی است.

در موارد زیر ممکن است تشخیص اشتباهی داده شود

- مثانه خیلی پر که بخش پایینی رحم را فشرده می کند.

- برخی انقباضات بافت رحمی که شبیه بافت جفتی است که به طور غیر نرمال در قسمت پایینی رحم قرار دارد.

- وضعیت پایین جفت در اوایل حاملگی که ممکن است در سه ماهه سوم جنین نرمال باشد ولی رشد متفاوت رحمی را مشاهده کنند.

در چنین مواردی، اسکن رحمی را بعد از 15 تا 30 دقیقه مجددا تکرار می کنند.

اگر خانمی در پلسنتا پریویا حاملگی امنی داشت و خونریزی شدیدی تا هفته 36 نداشته باشد پیشنهاد می شود که در هفته 38 تا 39 با عمل جراحی سزارین جنین را خارج کنند چون در این زمان به رشد کامل خود رسیده است. حتی در صورت ناچار شدن در هفته 36 نیز می توان جنین را خارج کرد.

مشکلاتی که برای مادر ممکن است به وجود آید

- خونریزی قبل از زایمان

- جنین غیر طبیعی در هنگام تولد

- جفت غیر طبیعی

- خونریزی بعد از وضع حمل

- پلسنتا پریویا خطر عفونت و خونریزی بعد از وضع حمل را افزایش می دهد.

مشکلاتی که برای جنین ممکن است به وجود آید

- احتمال 15% IUGR

- جنین نارس

- مرگ

شیوع پلسنتا پریویا یا جفت سر راهی

تقریبا از هر ۲۵۰ تولد یک مورد پلسنتا پریویا اتفاق می افتد. ۱/۳ خونریزی های قبل از زایمان مربوط به این عارضه است. نرخ سزارین در پلسنتا پریویا افزایش می یابد. و در مناطقی که تجهیزات و امکان سزارین وجود ندارد به ناچار بایستی زایمان طبیعی انجام شود که جنین یا با سر و یا با پا و یا ابتدا یک پا سپس کپل بیرون خواهد آمد که متاسفانه در زایمان طبیعی زن دارای پلسنتا پریویا، معمولا کودک می میرد.

نرخ مرگ و میر ناشی از جفت سر راهی ۳ تا ۴ برابر بیشتر از حاملگی نرمال است.

مدیریت جفت سر راهی

- ابتدا از وضعیت مادر و جنین ارزیابی دقیق و کاملی انجام می شود. ممکن است مادر مجبور شود از اولین خونریزی تا تولد بچه در بیمارستان بستری شود. و اگر جنین کمتر از 30 هفته عمر دارد و خونریزی هم مشاهده نشده است می توان مادر را بستری نکرد و فقط تحت نظر پزشک باشد. بنابراین نه مادر و نه جنین در استرس و نگرانی نباشند.

- از نزدیکی و مقاربت خودداری کنید.

- همیشه بایستی کسی در دسترس شما باشد که با اولین علایم هشدار دهنده، به بیمارستان منتقل شوید.

- برای تغییر وضعیت جفت، هیچ کاری از دست شما بر نمی آید ولی می توانید کارهایی انجام دهید تا درصد زیادی سالم و خوب باقی بمانید.

- مقدار فراوانی از غذاهای مقوی بخورید به ویژه غذاهای غنی از آهن مثل گوشت قرمز و سبزیجات سبز برگ. این تغذیه باعث می شود کم خونی کاهش یابد. در صورتی که آهن خونتان کم است با نظر پزشک مکمل های آهن مصرف کنید.

- سعی کنید گردش کنید، آب فراوان بنوشید. از یک کشباف نرم برای پوشاندن لگن و پا استفاده کنید.

- به هیچ وجه نگران نباشید مطمئن باشید تیم پزشکی شما و جنین تان را سالم و امن نگه می دارند.